Có rất nhiều tác giả đã lấy mùa thu làm tiêu đề để người làm văn viết nhưng trong đó Nguyễn khuyến cũng vậy ông tràn ngập tình yêu quê hương đất nước đặc biệt tài dành sự ưu ái của mùa thu nên đã sáng tác bài thơ này 6câu đầu và phong cảnh mùa thu. Ao lạnh lẽo nước trong veo. Một chiếc thuyền câu bé tẹo teo. sóng biết theo làn hơi gọi tí. lá vàng trước gió khẽ đưa vèo. tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt. Ngõ trúc Anh khoa khách móng teo. Đó là những cảnh sắc mang vẻ đẹp đặc trưng của Đồng bằng Bắc Bộ điểm nhìn của nhà thơ từ gần cao xa gần từ ao thu bầu trời thu nhỏ chúc trở về ao thu quan sát nhiều góc độ như thế giúp nhà thơ bao quát được toàn bộ phong cảnh mùa thu cảnh Thu vì thế hiện lên sinh động rõ nét hơn nhà thơ đã thu vào tầm mắt của mình những vẻ đẹp đặc trưng của làng cảnh Việt Nam hình ảnh ao thu lạnh lẽo Nước trong veo miền quê bình Thục Hà Nam của Nguyễn khuyến trước khi được cải tạo chiêm ngưỡng nhiều ao chua đây cũng là nét đặc trưng của mình quê Bắc Bộ thời tiết mùa thu lạnh lẽo nà nư ớc trong veo như in hình bóng mây trời tạo một khung cảnh thoáng đãng Thanh Bình trong trẻo trong không gian mênh mông của ao thu xuất hiện một chiếc thuyền câu bé tẻo teo từ láy tẹo teo diễn tả sự nhỏ bé đơn độc của chiếc thuyền giữa không gian ao thu đó là sự đối lập giữa không gian thoáng đạt và sự vật nhỏ bé hình ảnh sóng viết đó là làn sóng biếc xanh màu sắc ấy là sự hòa quyện của nước thu thời khu cảnh cư mùa thu làn sóng có sự chuyển động nhưng rất nhẹ nhàng tí hơi gợi tí hình ảnh lá vàng rơi rụng trước đó tạo ra âm thanh sẽ sẽ đưa vào không gian tĩnh lặng mà người cũng tĩnh lặng mới có thể nghe được tiếng nói rơi khẽ và nó rơi đưa gieo. Điểm mình có tác giả thay đổi xuống tầm mắt nên cao xa tầng mây lơ lửng trời xanh ngắt khác với mùa thu được như thanh lọc bột trời thường thoáng đãng sao xanh những tầng mây lơ lửng trôi giữa trời cao rồi vợ xanh ngắt một màu. Hai đối tượng của mùa hè nóng bức vào mùa đông buốt giá nên mây trời ngồi không mang một màu xanh ngắt trong trẻo để gọi nhiều cảm xúc cho thi nhân vẻ đẹp đặc trưng tiếp theo của làng Việt Nam là một chút vinh quang khách quá teo đó là đường thôn ngõ xóm vòng vèo quanh co khóc cả làng quê nước này đồ thun ngõ xóm sách khoáng theo vắng người qua lại không gian tĩnh mịch. Với sự kết hợp những đặc sắc nghệ thuật như phép đối nghệ thuật đánh lộn ở tỉnh Phú Yên xanh trời quanh xanh bèo có một màu vàng đồng ngang của chiếc lá thu rơi màu xanh màu vàng là sự hài hước hài hòa Hòa phối đặc trưng của tiết trời mùa thu. Tóm lại cảnh thu đẹp nhưng hiện tượng buồn ghét u buồn ấy thể hiện ở sự chuyển động của bức tranh rất nhẹ rất khẽ không đủ làm cho bức tranh sôi động mà càng làm tăng sự tĩnh mịch Yên ắng qua bức tranh mùa thu cho ta thấy tâm hồn của Nguyễn khuyến một tâm hồn tinh tế nhạy cảm và một tình yêu quê hương cảnh vật.với hai câu thơ tiếp là tình thương tựa gối buông còn lâu chẳng được. cá đâu đớp động dưới chân bèo. Cửa gối buông cần là tư thế ngồi gió ngồi trong thuyền tư thế ấy cho thấy tác giả đi câu cá nhưng không chú ý vào việc cô cá mà thực chất để ngắm cảnh Thu là để suy nghĩ về việc đòi việc nước việc thế sự. Sống trong cảnh nước mất nhà tan nhân dân hoạn là đói khổ những nhà thơ nho Nguyễn khuyến mà chẳng giúp được gì cho dân cho nước nhà thơ thấy mình có lỗi gì chưa tìm được phương sách giúp dân giúp nước bởi vậy ông đã thốt lên sách vở có gì cho người ấy hay trong khu Vinh là nỗi thẹn của một người nhân cách cao đẹp. Xưa nay thi đề cô phá thượng Hải Thanh cô gái không gian và ở nhăn thân thân nhưng chẳng là tâm lúc nào cũng đau khổ thương dân yêu tha thiết quê hương đất nước Tây là nhất đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi. Âm thanh cả đau đấu động dưới chân bèo là một âm thanh sẽ rất nhỏ nghe được âm thanh này chứng tỏ không gian vô cùng tĩnh lặng và lòng người cũ yên tĩnh điệp từ lấy động tạ Tĩnh gọi ấn tượng về một bức tranh Thu vắng thiêu hoặc yêu vải dường như chỉ có thi nhân trong vai trò ông già câu cá đằng sau bức tranh Thu đóng là tấm lòng luôn nước thầm kín sâu sắc mãnh liệt của nhà thơ

I. Mở bài

- Câu cá mùa thu là một bài thơ thu tiêu biểu trong chùm ba bài thơ thu được viết bằng chữ Nôm của Nguyễn Khuyến - một nhà thơ Nôm nổi tiếng nhất trong văn học Việt Nam.

- Trong bài thơ, bức tranh mùa thu đã được khắc họa rõ nét

II. Thân bài

1. Bức tranh mùa thu được khắc họa từ sự thay đổi điểm nhìn

- Bức tranh mùa thu được thu vào tầm mắt theo điểm nhìn thay đổi từ gần đến cao xa: từ “thuyền câu bé tẻo teo” trong “ao thu” đến “tầng mây lơ lửng”

- Điểm nhìn tiếp tục từ cao xa trở lại gần: Từ “trời xanh ngắt” quay trở về với thuyền câu, ao thu

⇒ Cách thay đổi điểm nhìn như vậy làm bức tranh mùa thu toàn diện: từ một khoảng ao, cảnh sắc mùa thu mở ra sinh động theo nhiều hướng

2. Bức tranh mùa thu trong bài là bức tranh mùa thu tiêu biểu nhất, đặc trưng nhất cho “mùa thu của làng cảnh Việt Nam”

- Những nét đặc trưng nhất của mùa thu Bắc Bộ được phác họa trong bức tranh mùa thu với đầy đủ màu sắc và đường nét:

- Màu sắc:

+ “trong veo”: sự dịu nhẹ, thanh sơ của mùa thu

+ Sóng biếc: Gợi hình ảnh nhưng đồng thời gợi được cả màu sắc, đó là sắc xanh dịu nhẹ và mát mẻ, phải chăng là sự phản chiếu màu trời thu trong xanh

+ Lá vàng trước gió: Hình ảnh và màu sắc đặc trưng của mùa thu Việt Nam

+ Hình ảnh trời xanh ngắt: sắc xanh của mùa thu lại được tiếp tục sử dụng, nhưng không phải là màu xanh dịu nhẹ, mát mẻ mà xanh thuần một màu trên diện rộng ⇒ đặc trưng của mùa thu.

- Đường nét, chuyển động:

+ hơi gợn tí ⇒ chuyển động rất nhẹ ⇒sự chăm chú quan sát của tác giả

+ “khẽ đưa vèo” ⇒ chuyển động rất nhẹ rất khẽ ⇒ Sự cảm nhận sâu sắc và tinh tế

+ Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” ⇒ “cái tĩnh tạo nên từ một cái động rất nhỏ”

- Sự hòa hợp trong hòa phối màu sắc:

+ Màu sắc thanh nhã đặc trưng cho mùa thu không phải chỉ được cảm nhận riêng lẻ, nhìn tổng thể, vẫn nhận thấy sự hòa hợp

+ Các sắc thái xanh khác nhau tăng dần về độ đậm: xanh màu “trong veo” của ao, xanh biếc của sóng, “xanh ngắt” của trời

+ Hòa với sắc xanh là “lá vàng”: Sắc thu nổi bật hòa hợp, nổi bật với màu xanh của đất trời tạo vật càng làm tăng thêm sự hài hòa thanh dịu

⇒ Nét đặc sắc rất riêng của mùa thu làng quê được gợi lên từ những hình ảnh bình dị, đó chính là “cái hồn dân dã”, “đọc lên, như thấy trước mắt làng cảnh ao chuôm nông thôn đồng bằng Bắc Bộ, trong tiết thu; rất là đất nước mình, có thật, rất sống, chứ không theo ước lệ như ở văn chương sách vở” (Xuân Diệu)

3. Bức tranh mùa thu được khắc họa đẹp nhưng tĩnh lặng và đượm buồn

- Không gian của bức tranh thu được mở rộng cả về chiều cao và chiều sâu nhưng tĩnh vắng:

+ Hình ảnh làng quê được gợi lên với “ngõ trúc quanh co”: hình ảnh quen thuộc

+ Khách vắng teo: Gieo vần “eo” gợi sự thanh vắng, yên ả, tĩnh lặng, làng quê ngõ xóm không có hoạt động nào của con người

+ Chuyển động nhưng là chuyển động rất khẽ: sóng “hơi gợn tí”, mây “lơ lửng”, lá “khẽ đưa” ⇒ không đủ sức tạo nên âm thanh

- Toàn bài thơ mang vẻ tĩnh lặng đến câu cuối mới xuất hiện tiếng động:

+ Tiếng cá “đớp động dưới chân bèo” → sự chăm chú quan sát của nhà thơ trong không gian yên tĩnh của mùa thu, nghệ thuật “lấy động tả tĩnh”

⇒ Tiếng động rất khẽ, rất nhẹ trong không gian rộng lớn càng làm tăng vẻ tĩnh vắng, “cái tĩnh tạo nên từ một cái động rất nhỏ”

⇒ Không gian của mùa thu làng cảnh Việt Nam được mở rộng lên cao rồi lại hướng trực tiếp vào chiều sâu, không gian tĩnh lặng và thanh vắng

III. Kết bài

- Khái quát lại những nét tiêu biểu về mặt nghệ thuật góp phần thể hiện thành công bức tranh mùa thu trong tác phẩm

- Nhấn mạnh bức tranh mùa thu trong bài thơ được khắc họa là bức tranh mùa thu đẹp nhất, tiêu biểu nhất cho mùa thu của làng cảnh Việt Nam.