Phân tích tác động của ngoại cảnh làm nên sức sống tiềm tàng của nhân vật mị được nhà văn tô Hoài thể hiện trong đoạn trích sau : Trên đầu núi, các nương ngô, nướng lúa gặt xong, ngô lúa đã xếp yên đầy các nhà kho .Trẻ con đi hái bí đỏ, tinh nghịch đã đốt những lều canh nương để sưởi lửa. Ở Hồng Ngài người ta thành lệ cứ ăn Tết khi gặt hái vừa xong, không kể ngày, tháng nào. Ăn Tết như thế cho kịp lúc mưa xuân uống thì đi vỡ nương mới. Hồng Ngài năm ấy ăn tết dưới lúc gió thổi vào cỏ danh vàng ửng, gió và xét rất dữ dội. Nhưng trong các làng Mèo đỏ, những chiếc váy hoa đã đem ra phơi trên mỏm đã xòe như con bướm sắc sỡ (...). Đám trẻ đợi tết, chơi quay, cười thầm trên sân chơi trước nhà. Ngoài đầu núi lấp ló đã có tiếng ai thổi sáo rủ bạn đi chơi. Mị nghe tiếng sáo vọng lại, thiết tha bổi hổi. Mị ngồi nhẩm thầm bài hát của người đang thổi: mày có con trai con gái rồi mày đi làm nương ta không có con trai con gái ta đi tìm người yêu Tiếng chó sủa xa xa. Những đêm tình mùa xuân đã tới. Ở mỗi đầu làng đều có một mảnh đất phẳng làm cái sân chơi chung ngày tết. Trai gái, trẻ con đi ra sân chơi ấy tụ tập đánh đánh pao, đánh quay, thổi sáo, thổi kèn và nhảy. Cả nhà thống lí pá tra vừa ăn xong bữa cơm tết cùng ma. Xung quanh, chiêng đánh ầm ĩ, người ốp đồng vẫn còn nhảy lên xuống, run bần bật. Vừa hết bữa cơm lại tiếp ngay biểu tượng bên bếp lửa.