Trong xã hội hiện đại và đặc biệt là quá trình đổi mới giáo dục, tư duy phản biện là một trong những kĩ năng vô cùng quan trọng. Tư duy phản biện là khả năng lắng nghe và tìm ra những hướng đi khác, tìm ra những điểm chưa hợp lí, chất vấn lại tính đúng đắn của các vấn đề. Tư duy phản biện không phải để soi mói hay chỉ trích, mà là để đánh giá và hoàn thiện. Khi lắng nghe, ta bày tỏ được sự tôn trọng và thái độ cầu thị đối với người nói. Không chỉ vậy, ta sẽ có cơ hội thấu hiểu được góc nhìn của những người khác, sẽ bổ sung cho vốn kiến thức và tầm nhìn của chính mình. Tư duy phản biện đòi hỏi kĩ năng, sự khách quan và tôn trọng đối với người cùng tranh luận. Việc tái trình bày cần sự công tâm, rõ ràng, toàn diện, thuyết phục. Quá trình này đòi hỏi tính xây dựng cao cùng sự tích cực và tối ki nhất là sự gay gắt, nóng nảy. Cần rèn luyện kĩ năng giao tiếp, tranh luận, rèn luyện thái độ bản thân. 

Làm sao để rèn luyện được khả năng tư duy phản biện ở mỗi người? Trước hết, để rèn được khả năng tư duy phản biện, cần phải luyện được kĩ năng lắng nghe, nhưng không phải để soi mói hay chỉ trích, mà là để đánh giá và hoàn thiện. Khi lắng nghe những quan điểm xung quanh, ta không chỉ thể hiện được sự tôn trọng và thái độ cầu thị mà thông qua quá trình này, ta sẽ hiểu được góc nhìn của những người khác, sẽ bổ sung cho vốn kiến thức và tầm nhìn của chính mình. Sau quá trình lắng nghe, cần rèn cả khả năng tái trình bày ý kiến của người khác. Đây không phải hà

nh động mang tính quy phục, mà cao hơn, kĩ năng này bộc lộ sự khách quan và tôn trọng đối với người cùng tranh luận. Việc tái trình bày cần diễn ra với tâm thế của người ngoài cuộc, nghĩa là càng công tâm, càng rõ ràng và toàn diện trong cách trình bày càng tốt. Bởi lẽ, khi ta nhắc lại lời người khác bằng cách nói thuyết phục, ta đã chuẩn bị cho cả ta và người cùng đối thoại một nền tảng lập luận mang tính cơ sở, một tâm thế an tâm rằng sẽ không có vấn đề hiểu thiếu hoặc sai. Cuối cùng mới tới khả năng phản biện nêu ý kiến về lập luận của người khác và trình bày ý kiến bản thân. Quá trình này đòi hỏi tính xây dựng cao cùng sự tích cực hơn là gay gắt, nóng nảy. Càng bình tĩnh, càng giữ được độ lạnh cho cái đầu, kết quả thu được sẽ càng cao, quá trình phản biện càng diễn ra thuận lợi.