Khi tố cáo chủ trương cai trị thâm độc và tội ác của giặc Minh, Nguyễn Trãi đã đứng trên lập trường nhân bán. Ông không tố cáo chủ trương đồng hóa của kẻ thù (vốn được nhà Minh thực hiện quyết liệt trong thực tế lịch sử) mà đi sâu tố cáo những chú trương cai trị phản nhân đạo của giặc Minh.
-        Những tội ác đó là:
+ Tàn sát người dân vô tội (“nướng dân đen", vùi con đỏ").
+ I.ừa mị dân chúng, gây cánh binh đao (“dối trời lừa dân", “gây binh kết oán”).
+ Tham lam, vơ vét của cải, bóc lột nhân dân ("nặng thuế khóa”, "người bị ép Xuống biển dòng lưng mò ngọc", "ké bị đem vào núi đãi cát tìm vàng", “vét sản vật, bắt chim trả", “bẫy hươu đen", “no nê chưa chán").
+ Nô dịch khổ sai dân chúng ("xây nhà, “đắp đất", "phu phen").
+ Phá huỷ điều kiện lao động của dân chúng ("tan tác cả nghề canh cửi").
+ Huỷ hoại môi trường sống tự nhiên ("Nặng thuế khoá sạch không đầm núi"; Tàn hại giống côn trùng cây cỏ").
-       Trong đó âm mưu thâm độc nhất của kẻ thù là huỷ hoại môi trường sống của con người ("Nặng thuế khoá sạch không đầm núi"; Tàn hại giống côn trùng cây cỏ”); và tội ác man rợ nhất là tàn sát người dân vô tội theo kiểu trung cổ ("nướng dân đen", vùi con đỏ").