Thanh Hải là người con mảnh đất xứ Huế thơ mộng. Thanh Hải sáng tác không nhiều nhưng để lại những ấn tượng đẹp với độc giả những tác phẩm trữ tình đậm chất Huế. Ông đã để lại những suy nghĩ sâu sắc trong lòng người đọc bao thế hệ. Tác phẩm "Mùa xuân nho nhỏ" đã để lại cho độc giả nhiều cảm xúc sâu sắc và lắng đọng về tình yêu thiên nhiên, tình yêu quê hương đất nước, yêu đời và yêu cuộc sống. 

   "Ta làm con chim hót
    Ta làm một cành hoa
    Ta nhập vào hòa ca
    Một nốt trầm xao xuyến.

    Nếu là con chim chiếc lá
    Con chim phải hót
    Chiếc lá phải xanh
    Lẽ nào vay không có trả
    Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình"

 Bài thơ ra đời tháng 11/1980 khi ông đang nằm trên giường bệnh, không bao lâu thì ông qua đời. Bài thơ là 1 bài tâm niệm chân thành, lời gửi gắm nhắn nhủ cuối cùng mà Thanh Hải dành cho cuộc đời. Tuy vậy âm hƣởng chủ đạo của bài thơ vẫn là niềm tin tưởng, tinh thần lạc quan và những ước mơ cao đẹp. Đoạn trích trên thuộc khổ 4 và 5 của tác phẩm. Bài thơ đi từ cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên tươi đẹp trong trẻo, Thanh Hải cảm nhận mùa xuân của mỗi con ngƣời trong mùa xuân lớn của đất nước. Từ đó nhà thơ ước nguyện được cống hiến để xây dựng nên mùa xuân tươi đẹp cho quê hương đất nước, cho cuộc đời. Bài thơ kết lại bằng cảm xúc tự hào về quê hương qua làn điệu dân ca xứ Huế.

Ước mơ khát vọng dâng hiến tuổi xuân của mỗi con người để làm nên mùa xuân của dân tộc. 
Từ những suy tư về mùa xuân của đời người, mùa xuân của đất nước, Thanh Hải bộc lộ khát khao cao đẹp của mình
   "Ta làm con chim hót
    Ta làm một cành hoa
    Ta nhập vào hòa ca
    Một nốt trầm xao xuyến."
 Phép điệp ngữ và điệp cấu trúc đã nhấn mạnh niềm khao khát mãnh liệt, cháy bỏng của thi nhân, khát khao dâng hiến ấy được cụ thể trong 3 hình ảnh: con chim, cành hoa, nốt trầm gợi nhớ đến ý thơ trong bức tranh thiên nhiên mùa xuân ở khổ thơ đầu.
 Trong mùa xuân ấy tiếng chim hót vang làm thiên nhiên rộn ràng tươi vui, bông hoa khoe sắc làm cho cuộc đời thêm đẹp. Thanh Hải ước nguyện biến thành con chim hót, thành một cành hoa để tô điểm cho mùa xuân thêm tươi đẹp. Trong bản hòa ca chung của dân tộc nhà thơ chỉ nguyện làm một nốt trầm đơn sơ giản dị, khiêm nhường. Con người ấy đã vượt qua sự ích kỉ của bản thân hòa nhập vào cuộc sống để làm nên những giai điệu đẹp cho quê hương, dù vậy một nốt trầm trong bản hợp xướng lớn, dù vị trí nhỏ nhưng có ý nghĩa lớn lao, vẫn phải làm cho cuộc đời xao xuyến.

 Lời thơ giản dị khiêm nhường của Thanh Hải gợi nhớ đến lý tưởng sống đẹp của nhà thơ Tố Hữu: 
   "Nếu là con chim chiếc lá
    Con chim phải hót
    Chiếc lá phải xanh
    Lẽ nào vay không có trả
    Sống là cho đâu chỉ nhận riêng mình"
 Ở đây thanh Hải sử dụng đại từ ta mà không dùng từ tôi bởi lẽ thi sĩ không chỉ bộc lộ khát vọng của bản thân mà còn kêu gọi mọi ngƣời chung tay đóng góp để làm nên mùa xuân tươi đẹp cho quê hương.

 Bằng thể thơ 5 chữ với âm điệu trong sáng tha thiết, gần gũi với dân ca, những hình ảnh đẹp, giản dị gợi cảm và cả những so sánh ẩn dụ sáng tạo, mùa xuân nho nhỏ là tiếng lòng tha thiết yêu thiên nhiên, yêu quê hương, đất nước của nhà thơ Thanh Hải. Mùa xuân nho nhỏ của Thanh Hải gợi nhớ đến 3 bức tranh thiên nhiên cao đẹp trong "Truyện Kiều" của Nguyễn Du, "Chợ tết" của Đoàn Văn Từ, "Mùa xuân chín" của Hàn Mạc Tử. Bài thơ của Thanh Hải nhắc nhở con ngƣời chúng ta về lẽ sống cao đẹp, dâng hiến hi sinh, khiêm nhường lặng lẽ như anh thanh niên trong Lặng lẽ SaPa của Nguyễn Thành Long hay sóng đẹp của Tố Hữu.

 Có gì đẹp hơn mùa xuân? Có tình yêu nào cao cả hơn tình yêu thiên nhiên, đất nước? Cảm ơn nhà thơ Thanh Hải để lại một đoạn thơ nói về mùa xuân rất hay. Chúng ta ước mong mỗi con người hãy trở thành "một mùa xuân nho nhỏ" để góp phần làm đẹp đất nước, quê hương hôm nay và ngày mai.

@Adrian Pucey

25/05/2022