!!LƯU Ý ĐÂY CHỈ LÀ PHẦN PHÂN TÍCH CỦA THÂN BÀI!!

 Bức chân dung của Thúy Vân hiện ra qua bốn câu thơ tiếp. Vẻ đẹp của Vân là "trang trọng khác vời", quý phái như những vị tiểu thư đài các nơi lầu son gác tía. "Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang" là một khuôn mặt phúc hậu, tròn trịa bừng sáng như mặt trăng đêm rằm, đôi lông mày nằm cong cong như con ngài tạo nên nét hài hòa cân xứng.

    "Vân xem tranh trọng khác vời

 Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang

     Hoa cười ngọc thốt đoan trang

 Mây thua nước tóc tuyết nhường màu da"

 Nghệ thuật ẩn dụ "khuôn trang", "nét ngài", "hoa cười ngọc thốt" và bút pháp ước lệ tượng trưng lý tưởng hoa kết hợp với các từ láy "đầy đặn", "nở nang" giúp người đọc hình dung cụ thể và chi tiết về vẻ đẹp của Thúy Vân. Miệng nàng cười tươi thắm như hoa, giọng nói trong như ngọc. Nguyễn Du đã sử dụng từ "thốt" cho thấy Vân là người con gái ăn nói biết suy nghĩ. Với biện pháp nghệ thuật nhân hóa và so sánh ta thấy tóc nàng mượt mà bồng bềnh hơn cả mây. Da của nàng trắng trẻo mịn màng hơn cả tuyết. Vẻ đẹp của nàng mĩ lệ hơn cả thiên nhiên nhưng hòa hợp với thiên nhiên khiến cho mây phải chịu thua, tuyết phải chịu nhường gợi ra viễn cảnh cuộc sống êm đềm suôn sẻ của Thúy Vân.

 Trong gia đình, Thúy Kiều là chị Thúy Vân là em nhưng Nguyễn Du lại tả Thúy Vân trước, Thúy Kiều sau đó là nghệ thuật đòn bẩy để tác giả làm nổi bật hơn nữa vẻ đẹp của Thúy Kiều. Khác với Vân, dung nhan của nàng Kiều không được miêu tả chi tiết tỉ mỉ và được tác giả chấm phá, qua đó bắt được cái thần, cái hồn nhất:

      "Làn thu thủy nét xuân sơn

 Hoa ghen thua thắm liễu hờn kém xanh"

 Nguyễn Du trước đó cũng khẳng định "So bề tài sắc" Kiều vẫn hơn em. Vẻ đẹp của Kiều là vẻ đẹp, đằm thắm. Với bút pháp ước lệ tượng trưng lấy thiên nhiên làm chuẩn mực để khắc họa nổi bật vẻ đẹp ở Thúy Kiều: đôi mắt nàng long lanh như nước mùa thu (làn thu thủy), chân mày mảnh mai như dãy núi mùa xuân (nét xuân sơn) mà đôi mắt là cửa sổ tâm hồn. Đôi mắt của Kiều bộc lộ lối sống tình cảm phong phú, giàu yêu thương, đa sầu, đa cảm. Đặc biệt, nếu với Vân, nhà thơ dùng từ "thua", "nhường" thể hiện sự hòa hợp với thiên nhiên thì giờ đây với nghệ thuật nhân hóa, cách nói ẩn dụ Nguyễn Du cho thấy sắc đẹp của Kiều còn khiến cho thiên nhiên hờn ghen đố kỵ. Quả là một tuyệt sắc giai nhân. Nhưng dường như nó cũng dự báo trước một cuộc đời đầy sóng gió, trắc trở của Thúy Kiều. Với nghệ thuật phóng đại và thành ngữ dân gian "nghiêng nước nghiêng thành" Nguyễn Du đã hết lời ca ngợi nhan sắc tuyệt vời ấy của Thúy Kiều.

@Adrian Pucey

22/5/2022