Tình hình Việt Nam giữa thế kỉ XIX, trước khi bị thực dân Pháp xâm lược:

* Chính trị:

- Việt Nam vẫn là một quốc gia độc lập, có chủ quyền.

- Chế độ phong kiến đang có những biểu hiện khủng hoảng, suy yếu nghiêm trọng.

- Quân sự: lạc hậu.

- Đối ngoại: có những chính sách sai lầm, nhất là việc “cấm đạo”, đuổi giáo sĩ phương Tây.

* Kinh tế:

- Nông nghiệp: sa sút.

+ Công cuộc khai hoang vẫn được tiến hành, nhưng đất đai khai khẩn được lại rơi vào tay Xã hội:

- Hiện tượng dân lưu tán trở nên phổ biến.

- Nông dân đứng lên khởi nghĩa, chống triều đình ở khắp nơi.

* Những khả năng đặt ra cho Việt Nam giữa thế kỷ XIX trước cuộc khủng hoảng trong nước và mối nguy cơ đe dọa từ bên ngoài.

- Các nước tư bản Phương Tây sau những cuộc cách mạng chính trị và cách mạng công nghiệp, đang trên đà phát triển thế lực về mọi mặt, đẩy mạnh công cuộc chinh phục thuộc địa để tìm kiếm nguyên liệu và thị trường Nhiều nước ở Châu Á đã bị xâm lược, Việt Nam trở thành miếng mồi béo bở cho đế quốc thực dân chủ yếu là đế quốc Pháp

- Những thách thức lịch sử đó đặt ra cho Việt Nam hai con đường lựa chọn:

+ Cải cách làm cho đất nước hùng mạnh nhằm thoát khỏi tình trạng khủng hoảng trong nước . Mở rộng quan hệ bang giao để khôn khéo bảo toàn chủ quyền độc lập

+ Hoặc chìm đắm trong chính sách thủ cựu và tự cô lập nhằm duy trì chế độ quân chủ chuyên chế lạc hậu và phản động

* Chính sách bảo thủ, phản động của nhà Nguyễn về đối nội và đối ngoại.

- Đối nội: Nhà Nguyễn đã cự tuyệt những đề nghị cải cách, duy trì chính sách cai trị cũ

- Đối ngoại: Nhà Nguyễn thi hành chính sách “bế quan toả cảng” độc quyền ngoại thương, cấm đoán nhân dân trong nước tiếp xúc giao lưu với thế giới bên ngoài, đặc biệt là các nước phương Tây

=> Nhận xét về chính sách của nhà Nguyễn:

- Chính sách bảo thủ phản động của nhà Nguyễn làm cho tiềm lực đất nước suy yếu, kiệt quệ, mối nguy cơ đe dọa từ bên ngoài ngày càng gia tăng,

-> tạo điều kiện thuận lợi cho thực dân Pháp kiếm cớ tiến hành xâm lựơc nước ta.

- Việt Nam bị các nước Tư bản phương Tây nhòm ngó là một tất yếu lịch sử. Nhưng bị xâm lược, mất nước không phải là tất yếu lịch sử, hoàn toàn có khả năng tránh được

Nhà Nguyễn không canh tân đất nước nên tiềm lực đất nước suy yếu, thì dù có cương quyết kháng chiến cũng khó giữ được độc lập dân tộc.

- Vì vậy trách nhiệm không phải ở chỗ là không kiên quyết đánh Pháp mà nhà Nguyễn đã không giải quyết tình trạng khủng hoảng XH, lại duy trì đường lối thủ cựu, làm kiệt quệ đất nước -> mất nước