a. Nhân vật lão Hạc:

- Sống lương thiện, trung thực, có nhân cách cao quí nhưng số phận lại nghèo khổ, bất hạnh. + Sống mòn mỏi, cơ cực.

+ Chết thê thảm, dữ dội, đau đớn.

- Những băn khoăn thể hiện qua triết lí về con người của lão Hạc : "Nếu kiếp chó là kiếp khổ....may ra có sướng hơn kiếp người như kiếp tôi chẳng hạn".

- Triết lí của ông giáo : Cuộc đời chưa hẳn...theo một nghĩa khác.

b. Nhân vật con trai lão Hạc: Điển hình cho số phận không lối thoát của tầng lớp thanh niên nông thôn.

2. Những băn khoăn trăn trở của Nam Cao về số phận của những trí thức nghèo trong xã hội:

- Ông giáo là người có nhiều chữ nghĩa, có nhân cách đáng trọng...nhưng phải sống trong cảnh nghèo túng : bán những cuốn sách...

3. Những băn khoăn của An-đéc-xen về số phận của những trẻ em nghèo trong xã hội:

- Cô bé bán diêm khổ về vật chất

- Cô bé bán diêm khổ về tinh thần, thiếu tình thương, sự quan tâm của gia đình và xã hội