Ông cha ta luôn dạy con cháu những nét đẹp truyền thống đạo lí của dân tộc. Trong đó phải kể đến truyền thống biết ơn đối với những người đã mang lại cho ta cuộc sống ấm no hạnh phúc qua câu tục ngữ " Ăn quả nhớ kẻ trồng cây".

      Trước hết, để hiểu rõ đạo lí mà ông cha ta muốn nhắn gửi, chúng ta cần hiểu được nội dung của câu tục ngữ. Theo nghĩa đen, nghĩa của câu tục ngữ là khi ăn những trái ngon quả ngọt phải nhớ tới người chăm sóc, vun trồng nó. Theo nghĩa sâu xa thì “ăn quả” là người được hưởng thành quả do người khác tạo ra, còn “kẻ trồng cây” chỉ người tạo ra thành quả đó. Vì vậy, câu tục ngữ trên có nghĩa là khi được hưởng thành quả do ai đó tạo ra, ta phải luôn nhớ ơn người đó. 

       Lòng biết ơn là đức tính mà mỗi con người cần phải có. Lòng biết ơn cho ta thấy nhân cách của mỗi con người, giúp ta hoàn thiện bản thân, góp phần làm đẹp cho các mối quan hệ xã hội. Nhân dân ta đã và đang cố gắng giữ gìn và phát huy đạo lý tốt đẹp này. Hằng năm, nhân dân ta vẫn tổ chức các ngày lễ để tưởng nhớ những người có công với đất nước, những người góp phần mang lại hạnh phúc ngày hôm nay. Hay ngày 20/11 hàng năm là ngày mà mọi người tri ân các thầy cô giáo, dành tặng cho họ những bông hoa tươi thắm, những lời chúc tốt đẹp. Qua đó, ta thấy rằng, mọi người đều tích cực giữ gìn và phát huy truyền thống tốt đẹp này.

      Vậy để phát huy truyền thống đó, chúng ta phải cố gắng rèn luyện bản thân, trở thành công dân có ích cho xã hội, phải yêu thương ông bà, cha mẹ, có những hành động đền ơn đáp nghĩa thiết thực.

     Có thể khẳng định rằng câu tục ngữ " Ăn quả nhớ kẻ trồng cây" là nét đẹp truyền thống của dân tộc về lòng biết ơn. Câu tục ngữ trên đã giúp ta hiểu rõ hơn về đạo lý làm người, lòng biết ơn là tình cảm cao quý thiên liêng cần có của mỗi người để thể hiện ta là người có văn hóa, lịch sự. Mỗi chúng ta cần trau dồi thêm phẩm chất cao quý đó để lòng biết ơn mãi là bài học quý có giá trị trong cuộc sống chúng ta.

         Lối sống chứa đựng ơn nghĩa , sự thuỷ chung , luôn nhớ đến cội nguồn là nét đẹp truyền thống lâu đời của dân tộc ta . Từ ngàn đời nay , nhân dân Việt Nam luôn sống và làm theo đạo lí đó . Bởi như vậy , trong kho tàng ca dao tục ngữ Việt Nam , tồn tại vô vàn những câu nói mang ý nghĩa tương tự , trong số đó , tiêu biểu nhất là câu : “ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây ”

          Vậy , “ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây ” là gì ? Câu tục ngữ có vẻ ngắn gọn nhưng ẩn chứa bên trong đó là cả một ý nghĩa sâu sắc . Hiểu một cách đơn giản , " Ăn quả " ám chỉ hành động ta sử dụng thứ quả ngọt được kết tinh từ cây , " nhớ " được hiểu là sự biết ơn sau khi dùng xong thứ thơm ngon ấy , " kẻ trồng cây " là hình ảnh nói về những con người trước đó đã làm ra thứ ngon ngọt kia để ta sử dụng . Nói dễ hiểu , khi thưởng thức thứ quả ngọt từ cây , ta nên nhớ đến người đã có công trồng ra nó . Tuy rõ ràng là như thế , nhưng xét về mặt hàm ý sâu xa , câu tục ngữ lại khuyên răn và dạy bảo , nhắc nhở chúng ta về chân lí thực sự đáng suy ngẫm . Hãy dành một lòng biết ơn , trân trọng từ tận đáy lòng với những con người đã góp phần công lao tạo nên những gì mà hiện giờ ta đang thừa hưởng và hưởng thụ . Hay nói một cách khác , chúng ta phải biết ơn những người đã cho ta sự ấm no , hạnh phúc như ngày hôm nay .

         Nhưng , tại sao khi " ăn quả " , chúng ta phải " nhớ kẻ trồng cây " ? Bởi lẽ , tất cả những sự vật , của cải vật chất & tinh thần đang tồn tại trên thế giới này không phải tự dưng mà xuất hiện , mọi thành quả mà hiện giờ ta đang thừa hưởng đều có nơi chúng thuộc về và được sinh ra bởi biết bao công sức , những giọt mồ hôi hay thậm chí là máu , nước mắt và cả mạng sống của biết bao con người . Từ những điều vốn rất đỗi bình thường như việc chúng ta hiện diện trên cuộc đời này , sau đó lớn khôn và trưởng thành trong ấm no , đầy đủ là bởi công lao sinh thành cao thượng , sự chăm sóc , dạy dỗ từng chút một của cha mẹ . Đến bát cơm ta ăn hằng ngày là công sức cày sâu cuốc bẫm , một nắng hai sương của các bác nông dân ngoài cánh đồng ruộng . Hay chiếc bàn , cái ghế ta ngồi làm việc , cái áo ta mặc trên người , ngôi nhà ta đang sống .... đều là do những nỗ lực cần cù , những cống hiến quên mình vì xã hội của những cô chú công nhân , các tầng lớp lao động . Hoặc các thành tựu nghệ thuật , di sản văn hoá , công trình kiến trúc đồ sộ có giá trị rất lớn về mặt thẫm mĩ , lịch sử , khoa học của đất nước ta mà đến ngày nay vẫn còn được lưu truyền được tạo nên bởi khối óc sáng tạo , bàn tay tinh hoa cùng với biết bao nhiêu công sức miệt mài không ngừng nghỉ của những người nghệ nhân . Hay cao cả và thiêng liêng hơn chính là nền độc lập mà ngày nay ta hưởng thụ . Để có thể mang về cho dân tộc một cuộc sống hoà bình như ngày hôm nay , biết bao thế hệ người Việt đã đứng lên , đấu tranh vì Tổ quốc thân yêu , giành giật từng tấc đất cho giang sơn , đời ông cha ngã xuống thì đời con cháu lại đứng lên , tiếp tục chiến đấu . Họ đánh đổi máu xương , xác thịt , hi sinh tuổi thanh xuân , hi sinh tất cả , hi sinh vì một thế hệ con cháu sau này được lớn lên trong tự do , trong hạnh phúc , trong một đất nước hoàn toàn thống nhất , trong một Việt Nam toàn vẹn lãnh thổ ... mà để rồi họ chẳng có cơ hội chứng kiến được điều đó xảy ra . Chúng ta phận là những thế hệ đi sau , đã và đang hưởng thụ những thành quả , sản phẩm ấy , phải dành cho họ lòng biết ơn , sự yêu mến chân thành từ tận đáy lòng , đừng thờ ơ và vô tâm trước những điều vĩ đại như thế . Những con người đã cống hiến cả cuộc đời , dành toàn bộ sức lực , trí tuệ để tạo ra những di sản như hiện tại hay cả những người chiến sĩ đã nằm lại đâu đó nơi đất mẹ thiêng liêng có cần những tượng đài , những ngôi mộ hoành tráng , những lời ca tụng , ngợi ca vang dội ? Có chăng , thứ họ mong muốn đơn giản là những người đang sống , các thế hệ đi sau đừng lãng quên họ , đừng phủ nhận đi công lao của và hãy tưởng nhớ họ với những gì đáng tôn trọng nhất .

         Câu tục ngữ trên là lời răn dạy quý giá và đúng đắn mà cha ông ta thuở xưa đã truyền đạt lại cho hậu thế đời sau . Đồng thời , lời khuyên bảo ấy cũng là nét đẹp truyền thống của dân tộc Việt Nam , bởi như vậy , nhân dân ta thường nhắc nhở nhau , thực hiện theo đạo lí ấy . Tự xa xưa , ông cha ta đã thể hiện lòng biết ơn với mẹ thiên nhiên . Bằng các nghi lễ cúng cảm tạ thần linh , tạ ơn đất trời về một vụ mùa bội thu , mưa thuận gió hoà , tạo nên cuộc sống ấm no . Hay tục lệ thờ cúng ông bà tổ tiên được mọi nhà thực hiện nhằm tỏ tấm lòng tôn kính với những người đi trước . Hoặc hằng năm , nhân dân ta tổ chức các lễ hội để tưởng nhớ công ơn của những người có công với đất nước , bậc anh hùng dân tộc như : Giỗ tổ Hùng Vương (10/3) , hội Gióng , lễ hội gò Đống Đa , hội đền Cổ Loa , lễ hội Xương Giang .... Vào thời đại hiện nay , các hành động thể hiện lòng biết ơn được diễn tả bằng nhiều hình thức lớn nhỏ khác nhau . Các ngày lễ lớn trong năm diễn ra nhằm tri ân những con người có công với xã hội : Ngày Thầy thuốc Việt Nam (27/2) , Ngày Quốc tế Phụ nữ (8/3) , Ngày Thương binh Liệt sĩ (27/7) , Ngày Nhà giáo Việt Nam (20/11) . Tuy nhiên , lòng biết ơn không hề là một lời nói suông , nó phải được chứng tỏ bằng các hoạt động cụ thể . Nhà nước ta đã tổ chức nhiều phong trào đền ơn đáp nghĩa , đến thăm và giúp đỡ các hộ gia đình các mẹ Việt Nam anh hùng , các thương binh liệt sĩ , hoặc thiết thực hơn là xây dựng các đài tưởng niệm trên khắp mọi miền Tổ quốc để tưởng nhớ , khắc ghi công ơn những con người đã ngã xuống vì nước nhà . 

         Vậy , chúng ta cần thực hiện những gì để xứng đáng với lời nhắc nhở của ông cha ? Hãy khắc ghi vào tận trái tim những gì mà họ đã làm cho chúng ta , những gì mà họ đã phải đánh đổi để ngày hôm nay ta được lớn lên trong một xã hội hoà bình , hưng thịnh và với nền văn minh hiện đại . Hãy sống và mang theo những nỗi nhớ ấy để ta biết mình cần làm gì để thật xứng đáng và không cảm thấy thổ thẹn với biết bao nhiêu sự hi sinh và cống hiến quên mình của các thế hệ trước . Bổn phận là những người đi sau , không chỉ dừng lại ở việc " ăn quả " và " nhớ " đơn thuần , ta cần thấu hiểu triết lí giáo dục thiết thực về đạo lí làm người ấy , để rồi xây dựng cho bản thân một ý thức vững vàng về việc gìn giữ và phát huy một cách triệt để những giá trị tốt đẹp nhất của những di sản mà ông cha đi trước để lại . Nói một cách gắn gọn , mặc dầu hôm nay ta là người ăn quả nhưng mai sau ta lại chính là người trồng cây – từng bước tiếp nối , phát huy truyền thống giàu đẹp của dân tộc . Đó cũng chính là trách nhiệm cao cả và lớn lao mà thế hệ trẻ ngày hôm nay cần gánh vác .

          Lòng biết ơn là thứ tình cảm cao đẹp , là đẳng cấp cao nhất của văn minh , thấm nhuần tư tưởng nhân văn trong xã hội ngày nay . Ngoài những con người luôn sống theo nhân nghĩa , dành lòng tôn kính với bậc cha ông thuở trước thì đâu đó trong xã hội ngoài kia vẫn còn đó những thành phần con người có suy nghĩ và thái độ , quan điểm đi ngược lại với đạo lí vốn có . Họ sống chỉ biết hưởng thụ , cứ vô tư suy nghĩ thứ mình đang thừa hưởng là vốn đã được định sẵn . Họ thờ ơ và thiếu đi sự trân trọng trước mọi thành quả lao động và không có một chút sự mang ơn nào . Đó là một lối sống ích kỉ , vô tâm , vong ơn bội nghĩa , thiếu trách nhiệm và là những biểu hiện của sự suy thoái nặng nề nơi đạo đức và nhân cách . Những hành động như thế cần phải được phê phán , lên án chỉ trích cụ thể trong xã hội hiện nay .

          Câu tục ngữ “ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây ” là một chân lí giản đơn nhưng vô cùng đúng đắn và là nét đẹp truyền thống của dân tộc ta , chứa đựng bài học và giá trị , tác dụng quý giá vẫn còn được con người ở nhiều thế hệ tiếp nối , lưu truyền , gìn giữ và phát huy một cách triệt . Trong xuyên suốt chiều dài lịch sử , bất kể hoàn cảnh nào , dù khó khăn hay bần cùng đi chăng nữa , mỗi người dân Việt Nam luôn khắc ghi và nhắc nhở nhau thực hiện theo đạo lí ấy .