Trong nền văn học Việt Nam ngày xưa có rất nhiều người cống hiến rất nhiều. Trong đó có thể kể đến như Nguyễn Du, Nguyễn Dữ...và đặc biệt phải nói đến Nguyễn Trãi một người tài ba cả về văn và võ.

Nguyễn Trãi (1380-1442), hiệu Ức Trai, quê gốc ở Hải Dương, sống chủ yếu ở Thường Tín-Hà Nội. Ông là vị tướng giỏi và cũng rất giỏi văn thơ. Ông là con của Nguyễn Phi Khanh, cháu ngoại của quan tư đồ Trần Nguyên Đán - một quý tộc đời Trần. Vốn xuất thân trong gia đình gia giáo có truyền thống văn học, yêu nước. Đáng lẽ một người giỏi như thế phải sống trong hạnh phúc. Nhưng mấy ai lại biết ông trải qua rất nhiều khó khăn, thăng trầm trong cuộc sống. Từ khi còn nhỏ đã sớm chịu nhiều mất mát, đau thương. Năm 1407 giặc Minh cướp nước ta, nghe theo lời cha Nguyễn Trãi nuôi chí ”đền nợ nước, trả thù nhà” vì vậy theo làm quân sư cho Lê Lợi. Trước là vì lòng yêu nước muốn dân được sống trong ấm no, sau là vì đạo làm con, muốn trả chữ hiếu cho cha của mình. Sau khi cuộc khởi nghĩa hoàn toàn thắng lợi ông đã làm quan cho triều đình nhà Lê. Cứ ngỡ là từ đây ông sẽ có cuộc sống yên bình, nào ngờ không bao lâu ông mắc oán Lệ chỉ viên bị chu di tam tộc. Cuộc đời của ông cống hiến hết mình cho nền dân tộc, là một đại anh hùng toàn tài hiếm có. Cuộc đời của ông là cuộc đời của một con người chịu oan khiên thảm khốc.

Sau khi mắc án oan đó, đa phần những tác phẩm của ông đã bị đốt gần hết. Tuy nhiên vẫn có nhiều tác phẩm còn sót lại và được truyền lại đến bây giờ. Tác phẩm của ông rất đa dạng. Một số tác phẩm của ông như Quân trung từ mệnh tập, Đại cáo Bình Ngô thể hiện Nguyễn Trãi là nhà văn chính luận xuất sắc. 'Quốc âm thi tập" là tập thơ nôm sớm nhất, nhiều bài nhất và hay nhất cho đến hiện nay. Tác phẩm của ông mang rất nhiều ý nghĩa mà nhiều người vừa đọc đã thấm những cái nhìn sâu sắc của ông. 

Nguyễn Trãi chính thức trở thành danh nhân văn hóa thế giới vào năm 1980. Sau tất cả thì những gì cống hiến cũng được đền đáp. Ông quả là người anh hùng dân tộc, là một tấm gương sáng để chúng ta noi theo.

Nguyễn Trãi người anh hùng đại tài không chỉ thể hiện tài năng quân sự mà còn yêu nước hết lòng tận trung ái quốc, yêu mến quê hương đất nước. Ông thể hiện trình độ trong quân sự, đồn thời còn là bậc anh hùng. Nguyễn Trãi con người văn võ song toàn của dân tộc song ông trải qua nhiều bất hạnh oan uổng và trở thành thảm kịch trong lịch sử nước ta.

Nguyễn Trãi (1380-1442) với hiệu là Ức Trai, quê gốc nằm ở tỉnh Hải Dương. Ông trưởng thành trong gia đình mà cha và mẹ đều nổi tiếng.  Cha ông tên là Nguyễn Phi Khanh, từng đỗ Thái học sinh (Tiến sĩ) còn mẹ là bà Trần Thị Thái con quan Tể tướng Trần Nguyên Đán.

Nguyễn Trãi khi còn nhỏ chịu nhiều đau thươn như 5 tuổi mất mẹ, 10 tuổi mất ông ngoại. Năm 1400, khi nhà Hồ tổ chức kỳ thi, ông đỗ Thái học sinh, cha với con đều cùng nhau làm quan nhà Hồ. Năm 1407, giặc Minh tấn công xâm lược đất nước, nhà Hồ thất thủ, trong khi đó cha là Nguyễn Phi Khanh bị bắt sang Trung Quốc, Nguyễn Trãi uất ức nhưng không thể làm gì khác đành tham gia nghĩa quân Lam Sơn kháng chiến chống giặc Minh.

Vào thời gian năm 1428, khởi nghĩa Lam Sơn đánh đuổi giặc Minh thành công, Nguyễn Trãi viết “Bình Ngô đại cáo”. Sau một thời gian làm quan, vào năm 1439, triều đình có nhiều biến chuyển khi gian thần lộng hành khắp nơi. Chán nản Nguyễn Trãi xin vua quay về ở ẩn.

Năm 1440, Lê Thái Tông kêu gọi nhân tài nên mời ông ra làm quan và giúp việc nước. Ông nghe lời vua bèn ra sức cứu dân độ thế. Năm 1442, Nguyễn Trãi và vợ của mình dính vào oan án Lệ Chi Viên hãm hại vua, bị kết tội bi thảm: tru di tam tộc. Ông và gia đình 3 đời bị xử trảm. Lệ Chi Viên vụ án thảm khốc nhất trong lịch sử nước nhà . Mãi đến năm 1464, Lê Thánh Tông chính thức minh oan cho Nguyễn Trãi. Nguyễn Trãi được công nhân danh nhân văn hóa thế giới vào năm 1980.

Nguyễn Trãi có nhiều đóng góp cho văn học nước nhà. Ông sáng tác nhiều tác phẩm chữ Nôm và chữ Hán, văn chính luận, thơ trữ tình. Các tác phẩm xuất sắc như “Quân trung từ mệnh tập”, “Bình Ngô đại cáo” và nhiều chiếu, biểu, có giá trị khác. Các tác phẩm ông có tư tưởng chính đó là sự nhân nghĩa, yêu nước thương dân. Hai tập thơ “Ức Trai thi tập” (chữ Hán) và “Quốc âm thi tập” (chữ Nôm) nằm trong số các tác phẩm vô cùng giá trị.

Thơ trữ tình của ông giản dị, giàu hình ảnh có tính ước lệ. Nguyễn Trãi thiên tài văn học nổi tiếng có sự kết tinh của tinh thần Văn học Lí – Trần. Nội dung, thơ Nguyễn Trãi có sự kết hợp giữa lòng yêu nước và chủ nghĩa nhân đạo sâu sắc.

Nguyễn Trãi nhân vật có tầm ảnh hưởng lớn trong lịch sử Việt Nam. Ông thiên tài quân sự và giàu lòng yêu nước, thương dân. Đúng như vua Lê Thánh Tông truy tặng “Ức Trai tâm thượng quang Khuê Tảo”. Tên tuổi ông sẽ mãi mãi sáng như ánh sao khuê, niềm tự hào của dân tộc Việt Nam.