- Khi môi trường không có chất cảm ứng: Gen điều hòa (R) phiên mã tạo ra mARN → mARN tổng hợp prôtêin ức chế (chất ức chế) → gắn vào vùng vận hành làm cho vùng này bị ức chế → gen cấu trúc không phiên mã → các enzim không được tổng hợp.

- Khi môi trường có chất cảm ứng (đường lactôzơ): Gen điều hòa (R) phiên mã tạo mARN → tổng hợp chất ức chế. Lactôzơ tác dụng với chất ức chế làm chúng bị bất hoạt, không kết hợp được với vùng vận hành. Vùng vận hành điều khiển quá trình phiên mã của cả opêron tạo các mARN của gen Z, Y, A → Các mARN của các gen Z, Y, A tổng hợp các enzim tương ứng: opêron ở trạng thái hoạt động.

* Sơ đồ cơ chế điều hòa hoạt động của gen ở vi khuẩn E.coli theo Jacôp và Mônô.

+  Khi môi trường không có chất cảm ứng:

-Gen điều hòa tiến hành phiên mã tạo ra mARN từ đó mARN tổng hợp prôtêin ức chế ,

-Chất này sẽ gắn vào vùng vận hành làm ức chế vùng vận hành từ đó gen cấu trúc không phiên mã dẫn đến không  thể tổng hợp được các emzym .

+Khi môi trường có chất cảm ứng là đường lactose

-Gen điều hòa phiên mã tạo mARN làm tổng hợp chất ức chế.

-Lactose tác dụng với chất ức chế làmchất ức chế bị bất hoạt, không kết hợp được với vùng vận hành.

-Vùng vận hành điều khiển quá trình phiên mã của cả opêron tạo các mARN của gen Z, Y, A 

-Các mARN của các gen Z, Y, A tổng hợp các enzim tương ứng: opêron ở trạng thái hoạt động.

+ Khi lactose bị phân giải hết thì chất ức chế được giải phóng và operon ở trạng thái bị ức chế.