Puskin (1799-1837) tên đầy đủ là A-lếch-xan-đrơ Xéc-ghê-ê-vích Puskin, Sinh ra và lớn lên trong một gia đình quý tộc nhiều đời tại thủ đô Mátxcơva. Là một trong số các đại diện nổi bật và suất sắc nhất của nền văn học Nga, cũng như thế giới suốt thế kỷ thứ 19. Puskin thành công trong nhiều thể loại tiêu biểu như trường ca, truyện, thơ trữ tình, tinh thần lãnh đạo tự do, giải phóng con người.

Với tác phẩm tôi yêu em, lời tâm sự đầy đau đớn xót xa dành cho mối tình đơn phương của chàng trai si tình, “ là một ví dụ chân thực về thái độ tôn trọng của Puskin đối với phụ nữ”, cũng là một “tuyên bố tinh túy về chủ đề tình yêu đã mất”. Để sau này khi nhắc đến Puskin người ta thường nhớ đến ông với tư cách là một nhà thơ tình vĩ đại với tác phẩm thơ tình đã trở thành bất hủ trong thi ca.

Ở mỗi câu thơ đầu ta thấy rõ tâm trạng đớn đau giằng xé của người thi sĩ, trước mối tình tan vỡ, trước người con gái ông yêu sâu sắc mà không thể có được tình yêu của nàng.

 “Tôi yêu em:đến nay chừng cí thể.

Ngon lửa tình chưa hẳn đã tàn phai;

Nhưng không để em bận lòng thêm nữa,

Hay hồn em phải gợn bóng u hoài”.

Puskin khẳng định tình yêu nồng nàn, mãnh liệt của mình bằng câu tu lộ rất chân thành, tha thiết “tôi yêu em: đến nay chừng có thể”.Đó là lời tỏ tình kinh điển xưa nay, nhưng lại vừa đủ chân thành, không sáng sủa, ủy mị, thể hiện vẻ nghiêm túc trong tình cảm của tác giả. Khẳng định Thứ tình cảm sâu sắc vẫn tồn tại trong trái tim người nghệ sĩ chưa từng đổi thay, vẫn luôn sâu sắc, nồng nàn và đơn giản chỉ bằng ba chữ “tôi yêu em”.

Dẫu rằng trái tim ấy đã bị sự vô vọng của mối tình đơn phương làm cho đau đớn, xót xa, thế nhưng thứ tình cảm mãnh liệt, nóng bỏng được ví như “ngọn lửa tình” ấy vẫn mãi mãi một màu đồng đứa “chưa hẳn đã tàn phai”. Điều đó càng là minh chứng cho tình yêu của Puskin là thật lòng đối đãi, đó không phải là thứ tình cảm nông nổi, bông bột của tuổi trẻ vụng dại, mà là tình yêu chân thành, đầm thắm của một chàng trai đã trưởng thành.

Rất chung thủy, vững bền dẫu qua bao năm tháng vẫn không hề đổi thay, vẫn nhen nhóm một trái tim của tác giả những cảm xúc nồng nàn, mãnh liệt dấu có đớn đau. Nhưng như lời thơ thấm thía của Xuân Diệu: “Yêu là chết ở trong lòng một ít, vì mấy khi yêu mà đã được yêu. Cho rất nhiều nhưng chẳng nhận được bao nhiêu. Người ta phụ hoặc thờ ơ chẳng biết”.

Puskin cũng hiểu rằng, mối tình đơn phương của ông sẽ mãi chẳng có kết quả, cũng hiểu rằng có cố gắng thêm nữa chỉ khiến người và cô gái ấy phải mệt mỏi, và khó xử. Nên ông đã quyết tâm rời bỏ mối tình đơn phương này bằng tất cả lý trí, bằng tiếng nói mạnh mẽ, dứt khoát trong tâm hồn ” Nhưng không để em bận lòng thêm nữa / hay hồn em phải gợn bóng u hoài”.

Vẽ cao thượng trong nhân cách của tác giả được thể hiện một cách rõ nét, dẫu vẫn còn yêu thương sâu sắc lắm đấy, thế nhưng ông biết rằng tình yêu thực sự là phải để cho người mình yêu được hạnh phúc chứ không phải “u hoài “ luận quận trong sự níu kéo, chờ đợi, mong mỏi của bản thân mình. Trên tất cả puskin yêu và tôn trọng người mình yêu tuyệt đối, ông thà hy sinh, chấp nhận bản thân chịu đau khổ giày vò, cũng không muốn cô gái mình yêu chịu tổn thương một chút.

Và trong những dòng thơ ấy, dưới những câu chữ mạnh mẽ cao thượng này người ta vẫn thấy ẩn hiện sự kìm nén, nỗi xót xa khi buộc phải từ bỏ thứ tình yêu mà ông hằng quý trọng, nâng niu suốt một quãng thời gian dài tưởng như đã in sâu vào thịt. Đó là tiếng khóc, là giọt nước mắt chảy ngược vào trái tim đầy thương thương tổn, để dập tắt ngọn lửa vẫn hừng hực cháy. Quả thật từ bỏ tình yêu muôn đời vẫn luôn là điều nan giải đối với mỗi con người, dù đó có là bực thi sĩ tài hoa hay kẻ tầm thường phố chợ.

Đến hai câu thơ tiếp theo “Tôi yêu em âm thầm không hy vọng/Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen” người ta lại cang thấy rõ cái nội tâm đầy mâu thuẫn giằng xé, cái sự tuyệt vọng đến đau lòng của tác giả. Yêu sâu sắc đến vậy, thế nhưng nói với người không đặng, chỉ sợ người lại càng lánh xa ta, yêu đến mức chỉ dám lặng lẽ, âm thầm không hy vọng. Dường như puskin đã vì tình yêu đơn phương đầy nước mắt mà từ bỏ hết niềm tin, bởi ông biết rằng hy vọng càng nhiều thất vọng càng sâu sắc, chi bằng ngay từ đầu đã không mong ước, để thấy thoải mái hơn.

Yêu đến mức đau đớn và lặng lẽ như vậy, không chỉ mình Puskin mà còn rất nhiều trái tim ngoài kia cũng như thế. Đắng cay hơn nữa, là dấu chỉ là tình đơn phương, nhưng có lẽ mọi cung bậc cảm xúc trong tình yêu Puskin đã nếm trải chẳng sót một thứ nào. Khi gặp ánh mắt, dáng điệu, nụ cười của người con gái ấy, trái tim của chàng trai si tình đã bùng lên những cảm xúc không tên, thế nhưng lại bị ngăn cách bởi bức tường vô hình là sự từ chối của nàng, nên chỉ dám rụt rè, e ngại, sợ rằng chỉ một chút sơ xảy thôi, thì sẽ chẳng còn gì nữa, nàng sẽ không còn dành cho ta sự nhân nhượng, cảm thông cuối cùng.

Rồi có khi lại “hậm hực lòng ghen “ ghen đến phát điên lên được, người có tình mới, nhưng đớn đau thay, bất lực và tuyệt vọng, bởi tác giả thậm chí còn chẳng có quyền được ghen tức, bởi vốn sợ làm gì của nhau, chỉ là “tự mình đa tình” mà thôi. Thế nên người ta nói ai yêu nhiều hơn người đó, là hoàn toàn đúng với tâm trạng của thi sĩ lúc đấy.

Nhưng có lẽ với Puskin thắng thua trong tình yêu là chẳng có ý nghĩa, bởi ông yêu nàng “ yêu chân thành đằm thắm”, Puskin đã thoát ra khỏi mớ cảm xúc tiêu cực hỗn độn, Để quay trở về với tình yêu đích thực, chân chính và cao thượng nhất. Người hiểu rằng, tình yêu này đã là vô vọng, vậy chỉ cần một mình ông gánh chịu, Con mong người con gái ấy có được một tình yêu đẹp, được sống cuộc đời hạnh phúc, ở bên một người có dành cho cô ấy tình yêu như ông đã từng.

Thế mới thấy tình yêu của ông thật cao thượng và trong sáng, chân thành đến dường nào, bước ra khỏi mối tình vô vọng chính là cách để tôn trọng người phụ nữ ông yêu, đồng thời cũng là tôn trọng chính bản thân mình. Đồng thời hai câu thơ cuối cho thấy lối ứng xử thông minh, nhân hậu của người đàn ông trưởng thành khẳng định mạnh mẽ tình yêu sâu nặng của mình, và bộc lộ niềm tự hào, sự tự tin và tình yêu ấy chắc hẳn sẽ đem lại hạnh phúc cho cô gái.

Đôi khi ta cũng cảm thấy có lẽ Puskin vẫn còn có chút hy vọng mơ hồ về sự hồi tâm chuyển Ý của cô gái, nhưng nhiều hơn cả vẫn là tấm lòng hào sảng, chân thành chúc phúc, vừa lí trí vừa tình cảm của tác giả.

Tôi yêu em là một bài thơ có cơ cấu đơn giản, dễ hiểu nhưng lại bộc lộ được hết những cung bậc cảm xúc của con người trong một mối tình đơn phương. Người ta thấy sự đớn đau, tuyệt vọng, tình yêu chân thành, sâu sắc của tác giả, sự rằng sẽ giữa lý trí và con tim trong việc từ bỏ tình yêu mình hàng trân trọng.

Qua đó bài thơ cũng cho chúng ta một bài học về lối ứng xử trong tình yêu, cần phải biết bao dung, có nhân cách cao thượng, không nên vì những cảm xúc ít kỉ mà khiến người khác phải lâm vào tình huống khó xử.