Diễn biến

- Cuối năm 938, quân Nam Hán do Lưu Hoằng Tháo chỉ huy kéo vào vùng biển nước ta. Ngô Quyền cho một toán thuyền nhẹ ra đánh nhử quân địch vào sông Bạch Đằng lúc nước triều đang lên.

- Lưu Hoằng Tháo hăm hở dốc quân đuổi theo, lọt vào trận địa mai phục của ta mà không biết.

- Nước triều rút, Ngô Quyền hạ lệnh dốc toàn lực lượng đánh quật trở lại. Quân Nam Hán chống cự không nổi phải rút chạy ra biển.

- Quân giặc thiệt hại quá nửa, tướng giặc Lưu Hoằng Tháo bị chết. Vua Nam Hán được tin bại trận đã hốt hoảng, vội hạ lệnh thu quân về nước.

- Trận Bạch Đằng của Ngô Quyền đã kết thúc hoàn toàn thắng lợi.

Kết quả 

- Năm 544, Lí Bí lên ngôi hoàng đế ( Lý Nam Đế ), đặt tên nước là Vạn Xuân.

- Dựng kinh đô ở cửa sông Tô Lịch.

- Lý Nam Đế thành lập triều đình mới với 2 ban: văn, võ.

a. Diễn biến:

- Tháng 1 – 1288, Thoát Hoan cho quân tiến vào chiếm đóng Thăng Long, nhà Trần thực hiện chính sách “vườn không nhà trống”.

- Quân Tống tiến đánh các căn cứ của quân Trần, đuổi bắt vua Trần nhưng thất bại.

- Nhiều nơi quân Tống chiếm đóng bị quân ta chiếm lại, quân Tống rơi vào thế bị động, cạn kiệt lương thực.

- Thoát Hoan quyết định rút quân từ Thăng Long lên Vạn Kiếp, rồi rút quân về nước theo hai đường thủy, bộ.

- Vua Trần quyết định mở cuộc phản công, bố trí trận địa mai phục trên sông Bạch Đằng.

- Đầu tháng 4 – 1288, đoàn thuyền do Ô Mã Nhi chỉ huy có kị binh hộ tống rút về theo đường sông Bạch Đằng.

- Khi quân Tống tiến gần trận địa mai phục quân Trần cho một số thuyền ra khiêu khích rồi giả vờ thua chạy.

- Quân Tống đuổi theo lọt vào trận địa mai phục đúng lúc nước triều rút nhanh, quân Trần đổ ra đánh, bị đánh bất ngờ quân giặc hốt hoảng tháo chạy ra biển, bị đánh tan tác.

b. Kết quả:

- Toàn bộ thủy binh của giặc bị tiêu diệt, Ô Mã Nhi bị bắt sống.

- Quân bộ từ Vạn Kiếp rút về nước bị quân ta tập kích tiêu diệt.

- Cuộc kháng chiến chông quân Nguyên lần ba kết thúc thắng lợi.

c. Nét độc đáo:

- Biết sử dụng kế cũ của Ngô Quyền

- Biết thay đổi kế cũ của Ngô Quyền 1 chút để thắng giặc