- Trong quá trình giảm phân của cơ thể đực hoặc cái, quá trình phân li không bình thường của 1 cặp NST sẽ tạo ra giao tử đột biến là n + 1, giao tử này kết hợp với giao tử n bình thường sẽ tạo thành hợp tử 2n + 1 (thể ba nhiễm).

- Tương tự, quá trình giảm phân của cơ thể đực hoặc cái, quá trình phân li không bình thường của 1 cặp NST sẽ tạo ra giao tử đột biến là n - 1, giao tử này kết hợp với giao tử n bình thường sẽ tạo thành hợp tử 2n - 1 (thể một nhiễm).

→Sự hình thành các cá thể lệch bội thông qua 2 cơ chế là giảm phân không bình thường, sự thụ tinh giữa các giao tử không bình thường và giao tử bình thường.Quá trình giảm phân tạo các giao tử n+1 và n-1 có thể diễn ra ở lần phân bào thứ nhất hoặc thứ 2

- Một cá thể của loài có thể gặp nhiều trường hợp dị bội khác nhau, vì hiện tượng dị bội ở mỗi cặp NST khác nhau sẽ cho kiểu hình hoàn toàn khác nhau. Ví dụ: một loài có bộ NST 2n = 14 tức là có 7 cặp NST khác nhau như vậy cá thể này có thể có 7 trường hợp thể ba hoàn toàn khác nhau.
- Lệch bội cũng có thể xảy ra trong nguyên phân ở các tế bào sinh dưỡng (2n) làm cho một phần cơ thể mang đột biến lệch bội và hình thành thể khảm