Lý Bạch là một nhà thơ nổi tiếng thời Đường của Trung Quốc, nhắc tới ông, người ta thường nhớ đén những vần thơ ca lãng mạn cổ điển, trữ tình bay bổng với vẻ đẹp lạ kì. Thuở nhỏ, Lý Bạch thường ngắm trăng trên núi Nga Mi, có lẽ chính vì thế mà ánh trăng đã in sâu vào trong tâm trí của ông, trở thành biểu tượng của quê hương ông. Bài thơ “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh” chính là một bài thơ với ánh trăng như thế.

Lý Bạch đã sớm rời xa quê hương từ tuổi 25 và đã xa mãi mãi, nhưng dù có đi xa thì hình bóng quê hương vẫn luôn in đậm trong tâm khảm của ông. Chính vì thế trên bước đường tha phương, mỗi lần nhìn ngắm ánh trăng lòng ông lại tràn ngập nỗi nhớ quê hương, ông lại mượn những vần thơ để gửi gắm tâm sự. Mở đầu bài thơ là cảnh đêm trăng thanh tĩnh, nỗi cô đơn khi một mình nơi đất khách quê người khiến cho tác giả thao thức, trằn trọc chưa ngủ được.

“Đầu giường ánh trăng rọi

Ngỡ mặt đất phủ sương”

Ánh trăng tìm tới tận đầu giường giống như tìm đến người bạn tri âm tri kỉ, nhà thơ trong hoàn cảnh đó đã vừa ngắm nhìn trăng, thưởng thức vẻ đẹp tròn đầy của trăng lại vừa sẻ chia những tâm tình của mình. Trong đêm thanh tĩnh, cảnh vật yên tĩnh không có lấy một tiếng động, chỉ có màu sắc của ánh trăng và đó chính là người bạn duy nhất của nhà thơ. Ánh trăng sáng chiếu xuống mặt đất khiến cho tác giả liên tưởng rằng mặt đất phủ sương, màu trắng đục bao phủ mặt đất như một lớp sương thu đang phủ tràn. Cả không gian và thời gian trong câu thơ đều cho thấy đây là một bức tranh tức cảnh sinh tình, chính ánh trăng đã khơi gợi và là chất xúc tác để nhà thơ bộc lộ tâm trạng xót xa, tha thiết khi nhớ về cố hương.

“Ngẩng đầu nhìn trăng sáng

Cúi đầu nhớ cố hương”

Vầng trăng từ lâu đã trở thành biểu tượng cho sự đoàn viên, sum vầy, và khi ngẩng lên bắt gặp ánh trăng, nhà thơ đã chợt nhớ về quê hương của mình. Khi ngẩng đầu ông như mừng rỡ khi gặp lại một người cố nhân, gặp lại những kí ức xưa cũ, nhưng rồi sau đó, ông lại cúi đầu vì chua xót cho thân phận mình đang nơi đất khách quê người, nhớ về mảnh đất cũ, những người cũ đã bao năm không gặp lại ông không khỏi xót xa. Có thể thấy hành động “cúi đầu” đã bộc lộc rõ tâm trạng sầu muộn trĩu nặng trong lòng ông, sự đối lập trong hai câu thơ càng khắc họa rõ hơn nỗi nhớ quê hương thiết tha, sâu nặng của tác giả.

Như vậy, bài thơ ngũ ngôn tứ tuyệt “Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh” đã cho người đọc cảm nhận một cách chân thực niềm xúc động chân thành trào dâng về tình yêu quê hương của Lý Bạch. Tuy đơn giản nhưng lại tinh khiết và có ma lực cuốn hút nhất trong những bài thơ chủ đề ngắm trăng nhớ quê.

Thơ xưa thường hay nói đến thiên nhiên, thiên nhiên như 1 người bạn để thi nhân có thể chia sẻ tâm sự của mình hoặc cũng có bài thơ viết lên chỉ để ca ngợi thiên nhiên. Thơ Lí Bạch cũng nhắc đến thiên nhiên, đặc biệt là trăng, trăng tràn ngập trong thơ Lí Bạch. Có những bài, trăng như người bạn cung vui chơi với Lí Bạch còn có những bài ánh trăng như là cái cớ để ông bày tỏ tâm sự, nỗi lòng của mình và bài thơ Tĩnh dạ tứ là 1 bài như thế.
Điều đó được thể hiện ngay ở nhan đề bài thơ. Bài thơ có tựa đề là Tĩnh dạ tứ tức là những suy nghĩ trong 1 đêm rất đẹp, trên trời ánh trăng toả sáng khắp nơi, một thứ ánh sang lung linh huyền ảo vag chính trong khung cảnh thiên nhiên ấy trong lòng Lí Bạch bỗng trào dâng lên nỗi nhó quê hương. Toàn bộ bài thơ là cảm xúc chân thành thiêt tha của tác giả. Ở hai câu thơ đầu:

Đầu giường ánh trăng rọi
Ngỡ mặt đất phư sương

Đọc hai câu thơ này, cảm giác đầu tiên đến với ta đó là sự yên tĩnh, vắng lặng và thời gian lúc này như đã khuya lắm rồi, tất cả như đang chìm sâu vào giấc ngủ, chỉ có ánh trăng âm thầm thực hiện nhiệm vụ của mình. Ánh trăng tràn vào nhà, soi rọi khắp nơi. Ánh trăng bàng bạc ấy khiến ông ngỡ như là sương đang la đà trên mặt đất. Hình ảnh ấy gợi cho người đọc 1 cảm giác cô đơn và trống vắng. Phải chăng trong lòng thi nhân đang chất chứa 1 nỗi niềm tâm sự, bởi vậy nên ánh trăng đẹp như vậy mà ông cứ ngỡ như mặt đất phủ sương. Đồng thời với sự “nhầm lẫn” ấy ta còn thấy tâm trạng ngỡ ngàng, bất ngờ của thi nhân trước khung cảnh thiên nhiên. Câu thơ thứ ba:

Ngẩng đầu nhìn trăng sáng

Câu thơ này vẫn nói đến trăng, nói đến thiên nhiên nhưng từ “ngẩng” dường như không gợi cho ta cảm giác nhẹ nhàng thanh thản của người ngắm trăng mà đó là cái nhìn chất chứa tâm sự. Trong 3 câu thơ đầu, ta thấy tác giả nhắc nhiều đến thiên nhiên, đến trăng. Khung cảnh thiên nhiên ấy dẫu buồn nhưng vẫn gợi cho ta cảm giác đẹp, 1 vẻ đẹp huyền ảo, lung linh.

Nếu như ở 3 câu thơ đầu thi nhân nhắc nhiều đến trăng, điều đó khiến cho không ít người ngỡ rằng bài thơ chủ yếu nói về trăng nhưng đến câu thơ cuối tất cả bộc lộ ra rất rõ:

Cúi đầu nhớ cố hương

Chúng ta thấy câu thơ thứ 3 và câu thứ 4 đối nhau ở 2 tư thế “cúi” và “ngẩng”. Cái tình trong bài thơ đã bộc lộ rõ hơn. Rõ ràng đây là 1 bài thơ tả cảnh ngụ tình. Tâm trạng của nhà thơ đã thực sự bộc lộ đó là nỗi nhớ cồn cào quê hương. Như ta đã biết, thuở nhỏ Lí bạch thường lên núi Nga Mi múa kiếm cà ngắm trăng, khi lớn lên trở thành nhà thơ ông lại thường xa quê nay đây mai đó. Thế nhưng dù cho năm tháng trôi qua thì tình cảm của ông đối với quê hương vẫn sâu đậm và tha thiết, chỉ cần nhìn ánh trăng thôi cũng đủ để gợi cho ông những cảm xúc dạt dào, tha thiết về chốn cũ. Và ánh trăng “đêm nay” đã khiến cho tâm hồn ông trĩu nặng nỗi nhớ quê, nhớ về nơi ông sinh ra, ở đó có những người thân của ông, nơi đó có biết bao kỉ niệm về những ngày thơ ấu, những năm tháng thăng trầm cua 1 đời người.

Như vậy, có thể thấy toàn bộ bài thơ cảnh và tình luôn song hành và gắn bó với nhau. Đối với Lí Bach thiên nhiên luôn là người bạn đồng hành vừa có thể cùng ông vui chơi nhưng cũng có khi lại là nơi để ông trút nỗi tâm sự của mình. Tâm hồn ông luôn tha thiết với thiên nhiên và chính tấm lòng ấy đã gợi cho LÍ Bạch những cái nhìn khá độc đáo về thiên nhiên, tứ thiên nhiên nhà thơ lại nhớ về quê hương thân yêu.

Có thể nói, những bài thơ của Lý Bạch đều thể hiện 1 tình yêu quê hương, đất nước chân thành, thiết tha. Trong đó bài thơ Tĩnh dạ tứ có thể được coi là 1 bài thơ viết về tình yêu quê hương hay nhất, bởi tác giả rất tinh tế lấy ngoại cảnh, thiên nhiên để biểu hiện nỗi nhớ quê của mình. Bài thơ rất ngắn gọn nhưng mang ý nghĩa sâu sắc, nhớ quê là tâm trạng chung của tất cả những người phải sống xa quê.