Bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” đã khắc họa nhiều hình ảnh đẹp tráng lệ thể hiện sự hài hòa giữa thiên nhiên và con người lao động, bộc lộ niềm vui, niềm tự hào của nhà thơ trước đất nước và cuộc sống. Khổ thơ đầu của bài thơ có nhiều sáng tạo trong việc xây dựng hình ảnh bằng liên tưởng, tưởng tượng phong phú, độc đáo; có âm hưởng khỏe khoắn, hào hùng,lạc quan.

Bài thơ có hai nguồn cảm hứng lớn, song hành, hài hòa và trộn lẫn vào nhau. Đó là cảm hứng về thiên nhiên vũ trụ và cảm hứng về con người lao động trong cuộc sống mới. Thông qua việc miêu tả cảnh lao động đánh cá của người ngư dân vùng biển Hạ Long, bài thơ ngợi ca vẻ đẹp thiên nhiên, đất nước, sự giàu có của biển khơi; ngợi ca khí thế lao động hăng say, yêu đời của người lao động mới đã được giải phóng, đang làm chủ bản thân, làm chủ cuộc đời và đất nước.

Trước hết cảnh hoàng hôn trên biển và cảnh đoàn thuyền đánh cá ra khơi được diễn tả rất sinh động ở 2 khổ thơ đầu. Cảnh hoàng hôn trên biển được miêu tả bằng một hình tượng độc đáo.

"Mặt trời xuống biển như hòn lửa.

Sóng đã cài then, đêm sập cửa.

Đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi,

Câu hát căng buồm cùng gió khơi."

Hình ảnh mặt trơi lặn xuống biển giống như hòn lửa đang rơi xuống mặt biển. Sóng thì mọi người cài then để khỏi sập cửa. Sóng lớn đánh vào thì nhà cửa tung tóe, hư hại nhiều đến gia đình. Sáng sớm đoàn thuyền đánh cá lại ra khơi để có tiền chi tiêu cho gia đình, đánh cá biết bao nhiêu khó khăn, khổ cực, nguy hiểm. Biết vận nhưng những người làng chài vẫn mạnh mẽ ra biển để đánh cá mạng một thuyền cá đầy ắp trở về. Hát những câu hát để vui tai cho qua ngày qua tháng, đi biển thường đi từ một tháng mới về, nên người đánh cá sáng tác các bài hát để mua vui cho nhau, để quên đi nổi nhớ nhà, quê hương của mình.