I) Cuộc kháng chiến lần thứ nhất chống quân xâm lược Mông Cổ (1285).

1) Âm mưu xâm lược Đại Việt của Mông Cổ.

- Đầu thế kỉ XIII , nhà nước phong kiến Mông Cổ được thành lập.

- Năm 1257, vua Mông Cổ sai tướng Ngột Lương Hộp Thai chỉ huy hơn 3 vạn quân xâm lược Đại Việt rồi đánh lên phía Nam Trung Quốc để phối hợp quân vư phía Bắc xuống, thực hiện kế hoạch "gọng kìm" nhằm tiêu diệt Nam Tống.

2) Nhà Trần chuẩn bị và tiến hành chống quân xâm lược Mông Cổ.

a) Chuẩn bị,

- Cuối năm 1257, nhà Trần ban lệnh cho cả nước sắm sửa vũ khí.

- Thành lập các đội dân binh ; ngày đêm luyện tập võ nghệ, sẳn sàng đánh giặc.

b) Diễn biến.

- Tháng 1/ 1258, hơn 3 vạn quân Mông Cổ do vua Ngột Lương Hộp Thai chỉ huy theo đường sông Thao tiến xuống Bạch Hạc (Phú Thọ) , Bình Lệ Nguyên (Vĩnh Phúc) thì bị chặn bởi phòng tuyến của ta.

- Vì thế giặc mạnh, triều đình rời Thăng Long về Thiên Mạc (Hà Nam). Nhân dân Thăng Long thực hiện chủ trương "vườn không nhà trống" để đánh giặc. Ngột Lương Hộp Thai kéo quân vào Thăng Long trống vắng, không một bóng người nên thiếu lương thực, lực lượng bị tiêu hao.

- Chớp thời cơ, ta mở cuộc phản công ở Đông Bộ Đầu (Hà Nội) , quân Mông Cổ đang trên đường rút chạy thì bị quân ta truy kích.

- Cuộc kháng chiến lần thứ nhất thắng lợi.

a) Sự chuẩn bị của nhà Trần:

- Ban lệnh cả nước sắm sửa vũ khí.

- Thành lập các đội dân binh ngày đêm tập luyện võ nghệ.

b) Diễn biến:

- Tháng 1/1258, 3 vạn quân Mông Cổ tiến vào xâm lược nước ta theo đường sông Thao thì bị quân ta chặn đánh ở Bình Lệ Nguyên.

- Do thế giặc mạnh, vua Trần cho quân rút lui khỏi kinh thành Thăng Long để bảo toàn lực lượng, thực hiện chủ trương “vườn không nhà trống”.

- Quân Tống kéo vào thành Thăng Long trống vắng không một bóng người và lương thực.

- Chưa đầy một tháng chiến đóng, quân Tống rơi vào tình trạng thiếu lương thực chúng tàn phá, cướp bóc bị nhân dân chống trả quyết liệt làm lực lượng của chúng bị tiêu hao.

- Quân Trần mở cuộc phản công lớn ở Đông Bộ Đầu, quân Mông Cổ thua to phải tháo chạy khỏi thành Thăng Long.

- Trên đường rút chạy, quân Tống bị quân đội nhà Trần truy kích.