Lật dở kho tàng ca dao tục ngữ của dân tộc, ta thấy thật lắm những câu như: “Uống nước nhớ nguồn”, “Con người có tổ có tông/ Như cây có cội như sông có nguồn”, “Công cha như núi Thái Sơn/ Nghĩa mẹ như nước trong nguồn chảy ra”. Chẳng phải ngẫu nhiên mà ông cha ta lại quan tâm răn dạy con cháu đạo nghĩa biết ơn, nhớ ơn. Đây thực sự là đức tính cần có của mỗi con người.

Vậy chúng ta nên hiểu về lòng biết ơn thế nào cho đúng? Đừng nghĩ đây là thái độ sống quá đỗi cao cả hay lớn lao! Hiểu theo cách đơn giản nhất, lòng biết ơn chính là sự ghi nhận, đền đáp và là biểu hiện tích cực đối với những người từng giúp đỡ, bảo vệ mình. Những hành động của họ đã mang lại niềm vui, hạnh phúc cho mình. Và cũng chính bởi tấm lòng ấy, ta đủ mạnh mẽ, tự tin vượt qua khó khăn trong cuộc đời. Đức tính tốt đẹp này là sợi chỉ đỏ tuyệt vời gắn kết tâm hồn con người.

Có rất nhiều cách để “người ăn quả” thể hiện lòng biết ơn với “người trồng cây”. Nó có thể bắt nguồn từ những việc đơn giản nhất: Nghe lời, kính hiếu với ông bà cha mẹ để tri ân công lao dưỡng dục; Tiếp thu, kính trọng thầy cô giáo để đền đáp ơn dạy bảo, truyền đạt tri thức; Thờ cúng ông bà tổ tiên, ghi nhớ công lao của các anh hùng liệt sĩ đã hi sinh hay như biết ơn những người đã giúp đỡ mình. Làm như vậy là ta đã thể hiện thái độ chân thành nhất với những con người đã nhiệt thành giúp đỡ ta.

Có thật nhiều những câu chuyện cuộc sống quanh dạy ta thêm về nghĩa cử đền ơn đáp nghĩa. Lời căn dặn của Bác năm nào về việc quan tâm đến các gia đình thương binh liệt sĩ vẫn vang vọng bên tai ta: “Máu đào của các thương binh liệt sĩ đã làm cho lá cờ cách mạng thêm đỏ chói, sự hy sinh anh dũng của các liệt sĩ đã chuẩn bị cho đất nước ta nở hoa độc lập, kết trái tự do. Đó là những người quyết hy sinh tính mạng họ để giữ gìn tính mệnh của đồng bào, họ hy sinh cả gia đình và tài sản của họ để bảo vệ gia đình và tài sản của đồng bào. Vì vậy, tổ quốc và đồng bào phải biết ơn, phải giúp đỡ những người con anh dũng.” Các hoạt động tích cực theo lời Bác vẫn lan tỏa trong cộng đồng, thu hút sự chú ý của toàn xã hội. Vượt ra ngoài lằn ranh biên giới là chuyện của phó chủ tịch Microsoft: Stevens. Ông từng thất nghiệp, đi phỏng vấn rất nhiều nơi. Tại một công ty phần mềm, dù bị loại nhưng ông vẫn viết thư cảm ơn vì cho rằng bản thân đã học hỏi được nhiều thứ. Cuối cùng, ông đã được nhận vào làm và sau 12 năm, ông trở thành phó chủ tịch của Microsoft. Lại có anh chàng sinh viên Thái Lan đã gây bão trên mạng xã hội khi bày tỏ lòng biết ơn của mình với người bố là nhân viên dọn vệ sinh. Anh ta đến nơi bố làm việc, quỳ rạp xuống đường, ngay phía trước chiếc xe chở rác thải bẩn. Nếu không có chiếc xe bẩn ấy, người bố chịu làm công việc ấy thì anh đã không thể hiện thực hóa ước mơ vào đại học của mình. Đó chính là tấm lòng thơm thảo đại diện cho muôn vạn người đang ngày đêm cố gắng, hướng về những người đã luôn ủng hộ, hỗ trợ ta trong cuộc sống. Chắc hẳn rằng ai cũng có một cội nguồn để nhớ về, để nâng niu và trân trọng.

Lòng biết ơn vẫn luôn là một truyền thống đạo lí tốt đẹp của dân tộc ta, thể hiện vẻ đẹp tâm hồn của mỗi con người. Hơn thế nữa, nó còn có thể kết người với người, tạo mối quan hệ bền vững. Lòng biết ơn cũng nhắc nhở con người về vai trò, trách nhiệm của bản thân đối với cộng đồng và xã hội. Một xã hội đẹp, lí tưởng là khi con người luôn tôn trọng nhau, ý thức được vị trí của mình trong cuộc sống.

Để gìn giữ và phát huy thái độ sống cao cả này, tự bản thân chúng ta cần trân trọng, ghi nhận những điều mình được người khác giúp đỡ; Luôn sẵn sàng giúp đỡ người khác hay báo ơn khi bản thân có thể. Đồng thời, cần tham gia tích cực vào các hoạt động đền ơn đáp nghĩa tại địa phương: dâng hương tại đài tưởng niệm các anh hùng liệt sĩ, giúp đỡ gia đình có công với cách mạng, tìm hiểu công lao chủ tịch Hồ Chí Minh.

Dù cho xã hội vẫn còn nhiều người “qua cầu rút ván”, “ăn cháo đá bát”, những kẻ vô ơn, bạc nhược thì vẫn luôn có những bông hoa thơm ngát luôn trân trọng giá trị tốt đẹp của dân tộc. Và từng lớp người cứ thế, thay nhau đứng dậy, bồi đắp thêm những giá trị văn hoá nước nhà. Lớp người trước dạy lớp người sau: nhiệt thành giúp đỡ người khác và luôn biết đền ơn đáp nghĩa. Từng câu ca hát ru của bà, của mẹ chứa những đạo nghĩa như thế, nuôi dưỡng ta khôn lớn từng ngày:

“Ai ơi bưng bát cơm đầy

Dẻo thơm một hạt đắng cay muôn phần.”

Một ngày nọ, ta thấy cuộc sống của mình tươi đẹp biết bao, thấy mọi người xung quanh thật đáng mến và tốt bụng. Khi ta thấy ta đang được nhận quá nhiều, lúc đó là lúc, ta thấy mình cần phải biết ơn.

Mọi người định nghĩa thế nào là biết ơn? Đó đơn giản chỉ là một lời cảm ơn của một cậu bé khi được người lớn cho một chiếc bánh, là giọt nước mắt và sự cảm kích của những người khó khăn khi được giúp đỡ hay một nén hương để tưởng nhớ người đã khuất... Biết ơn, giản đơn chỉ là thái độ, hành động của con người với sự tích cực dành cho người đã giúp đỡ hay cho họ một điều gì đó.

Chúng ta, ngay từ khi sinh ra, đã được nhận, nhận nhiều thứ từ mọi người và cuộc đời. Là một đứa con nhận lấy bao nhiêu tình yêu thương, sự chăm sóc, lo lắng và hi sinh từ bố mẹ, gia đình. Là một công dân đất nước nhận lấy hòa bình, độc lập đánh đổi bởi bao mất mát, xương máu của những thế hệ chưa một lời từ biệt đã ngã xuống. Là một công dân toàn cầu, nhận lấy bao thành tựu khoa học, phát minh để làm tiện lợi, phát triển hơn cuộc sống của con người. Và vô vàn những món quà khác nữa ta nhận được từ cuộc đời. Và, biết ơn là thái độ tất yếu, của một con người.

Biết ơn cha mẹ, gia đình.

Cha mẹ là người cho ta sự sống này, Ngay từ giây phút chúng ta mở mắt ra nhìn cuộc đời, cất tiếng khóc đầu tiên, ta đã mang nợ cha mẹ rồi. Từng ngày lớn lên trong câu hát ru của mẹ, trong lời dạy dỗ của cha, những ân huệ mà mỗi đứa con mang trong mình lại cứ lớn dần, lớn dần. Nhưng có vẻ những phận làm con lại coi đó là điều hiển nhiên: Sự sống thiêng liêng này, hình hài không bị khuyết tật và mái ấm gia đình là điều hiển nhiên họ phải nhận được. Ta thờ ơ với cha mẹ, cáu gắt với những lời quan tâm, quay mặt với những sự nhắc nhở, ... Và rồi, khi ra ngoài cuộc đời, với những con người xa lạ ngoài kia, ta mới nhận ra: chỉ có cha mẹ là người yêu thương ta vô điều kiện. Không ai nhịn đói cho bạn no, không ai chịu bất hạnh cho bạn hạnh phúc, ngoài hai người họ. Không nơi nào sẵn sàng chào đón bạn, ngay cả khi bạn thất bại, ngoài căn nhà. Và thứ ta mắc nợ nhiều nhất, biết ơn nhiều nhất lại chính là cha mẹ. Bởi vậy, vẫn có những ngày “Mùng một tết cha, mùng hai tết mẹ”, những ngày của mẹ, của cha, ngày gia đình.

Biết ơn nguồn cội, những người đã giúp đỡ ta.

Cuộc sống này gây dựng nên từ nỗi đau của những gia đình tan nát, của nỗi mong mỏi mẹ chờ con, sự mòn mỏi vợ chờ chồng và lòng yêu nước của những con người “quyết tử cho tổ quốc quyết sinh”. Cuộc sống của ta được ghép lên từ những mảnh ghép của tình bạn, của tình thầy trò đã gắn bó, yêu thương và giúp đỡ ta để có một tuổi thơ trọn vẹn. Ở ngoài kia, cũng có những con người dẫu không máu mủ, ruột thịt nhưng vẫn hằng ngày tham gia vào ngày hội đỏ hiến máu, dạy học cho người khuyết tật, suất cơm miễn phí cho người nghèo, ... Những con người không phải ruột thịt, thậm chí còn không quen biết vẫn yêu thương ta, giúp đỡ ta, góp phần làm nên một cuộc sống văn minh và nồng ấm tình người. Những con người ấy, hãy biết ơn. Những gì họ đã làm cho cuộc sống này, cho thế hệ này, hãy nhận nó đến thế hệ sau. Những ngày thương binh liệt sĩ, ngày nhà giáo Việt Nam, ... những cuộc thiện nguyện nghĩa tình, khi biết ơn, tự nó sẽ sống mãi.

Biết ơn những khó khăn, thất bại và cả quá khứ.

Chúng ta có thể chắc chắn mình không làm sai và mọi chuyện đều diễn ra theo ý muốn của mình. Muốn thành công phải nếm mùi thất bại, muốn hạnh phúc phải trải qua khó khăn. Những nỗi đau, vấp ngã ấy, những gì không thể đánh gục bạn, sẽ làm cho bạn trở nên mạnh mẽ hơn. Và sau khi nhìn lại, ta phải biết ơn những khó khăn, thử thách và thất bại đó. Quá khứ là một phần của con người, là nền tảng của ngày mai. Không ai sống mà phủ định quá khứ. Nó đẹp đẽ, hãy biết ơn nhưng nếu nó đầy khổ đau, hãy cứ biết ơn. Vì bạn bây giờ dám nhìn vào quá khứ để trưởng thành, để khôn lớn và để chiến thắng.

Biết ơn là hạt mầm của mọi phẩm chất tốt đẹp trong con người. Biết ơn cha mẹ, người đi trước để làm “nhân”, biết ơn những vết thương đã dạy ta trưởng thành để biết mình đang “sống”, để biết quý trọng cuộc sống và thành công. Nhưng đáng buồn thay những con người vì vật chất và ích kỉ riêng mình mà “khỏi vòng cong đuôi” mà quên mất hai chữ “biết ơn”. Biết ơn để trả lại và cũng để nhận thêm cho mình. Một nụ hôn dành cho mẹ, một cái ôm cho mọi người, một nụ cười trước khó khăn, để thấy bạn đang biết ơn, để trao hạnh phúc đến mọi người.

Ta chỉ có một cuộc đời, vô nghĩa hay không, hạnh phúc hay không, hoàn toàn là thái độ của bạn đối với cuộc đời. Vì vậy bạn hãy biết ơn.