a. Mở bài: 

Giới thiệu khái quát về tác giả Y Phương, bài thơ Nói với con và dẫn dắt vào khổ thơ thứ hai

b. Thân bài: 

* Lời ca ngợi về đức tính cao đẹp của “người đồng mình”
- Người đồng mình tuy sống trong vất vả nhưng mạnh mẽ, kiên cường bền bỉ, luôn gắn bó với quê hương dù có phải cực nhọc, nghèo đói:

+ “Người đồng mình”: tiếng gọi thân thương, gần gũi chỉ những người sống cùng một vùng, rộng hơn là người trong một dân tộc, một đất nước.
+ “Cao” và “xa” gợi ra những khó khăn, thách thức mà con người phải trải qua.
+ “Sống như sông, suối” nghĩa là sống thủy chung với quê hương, biết chấp nhận khó khăn và vượt qua khó khăn bằng chính niềm tin, thực lực của mình.

- Người đồng mình mộc mạc nhưng giàu ý chí và niềm tin, nhỏ bé về con người nhưng không nhỏ bé về tâm hồn và ước muốn xây dựng quê hương đất nước.
+ Hình ảnh “Thô sơ da thịt” ẩn dụ cho phẩm chất mộc mạc, giản dị và chất phác thật thà của người đồng mình nhưng cốt cách không hề “nhỏ bé”.
+ “Đục đá kê cao quê hương” là ý chí xây dựng quê hương của người đồng mình.

* Mong ước của người cha qua lời tâm tình với con
- Tiếng gọi “con ơi” tha thiết, tâm tình, nhắn nhủ với con điều lớn lao nhất đó là lòng tự hào dân tộc và niềm tự tin bước vào đời.
- “Nghe con” lời nhắn chứa chan tình yêu thương, nồi niềm và sự kỳ vọng của cha đối với con.

* Đặc sắc nghệ thuật
- Giọng điệu thơ thiết tha, trìu mến: lời gọi cảm thán “người đồng mình yêu lắm con ơi”
- Hình ảnh mộc mạc, gần gũi giàu chất thơ, vừa cụ thể lại vừa khái quát

c. Kết bài:

 Khẳng định giá trị nội dung và nghệ thuật của khổ thơ, nêu cảm nhận của em về khổ thơ thứ hai.
 

2. Dàn ý số 2 (Chuẩn)

a. Mở bài

- Giới thiệu chung về Y Phương và tác phẩm Nói với con.
- Dẫn dắt vào khổ 2 bài thơ. 

b. Thân bài:

* Vẻ đẹp phẩm chất của "người đồng mình":
- “Người đồng mình”: Những người cùng sinh sống trên một mảnh đất, vùng quê.
- Người đồng mình "thương lắm": sự đồng cảm, thấu hiểu, sẻ chia.
- Tính từ “cao”, “xa”: mượn chiều kích của không gian để thể hiện tâm hồn rộng mở, phóng khoáng, bền gan, vững chí của “người đồng mình”.
-"Gập ghềnh”, “nghèo đói”, "lên thác xuống ghềnh” kết hợp với từ phủ định "không chê". "không lo" làm nổi bật sức sống mạnh mẽ, tấm lòng thủy chung, tinh thần lạc quan của con người.
- "Sống như sông như suối": sống cuộc đời tự do, phóng khoáng.

b. Lời dặn dò sâu sắc, thấm thía của cha:
- “Dẫu làm sao thì cha vẫn muốn”:  mong muốn con hãy gìn giữ và phát huy những giá trị làm người cao quý của “người đồng mình”.
- Nhắn nhủ con hãy sống tự tin, lạc quan, bền gan vững chí trong cuộc sống.
-  “Lên đường”: hành động trong tư thế chủ động, lấy phẩm chất của “người đồng mình” để vượt gian khó trên mỗi bước đường con đi.
- "Không bao giờ nhỏ bé": Con hãy sống một cuộc đời đường hoàng, bản lĩnh, tự tin để xứng đáng với gia đinh đình, với quê hương mình. 

c. Kết bài

Khẳng định lại giá trị nội dung và vẻ đẹp nghệ thuật của đoạn thơ.
 

3. Dàn ý số 3 (Chuẩn)

a. Mở bài:

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm.

b. Thân bài:

* Bốn câu thơ đầu: Vẻ đẹp phẩm chất đáng quý của người đồng mình.
- Cụm từ “người đồng mình” tức là chỉ dân tộc mình, thể hiện sự gắn kết, thân thuộc của những con người có cùng nguồn cội, chung sống hòa hợp với nhau như một đại gia đình.
- “thương lắm con ơi” thể hiện tấm lòng đồng cảm sâu sắc, thấu hiểu cho những nỗi vất vả, khó nhọc của dân tộc mình.

- “Cao đo nỗi buồn, xa nuôi chí lớn”:
+ “cao” và “xa” là hai từ ngữ chỉ khoảng cách địa lý và không gian sinh sống của người đồng mình với những điều kiện hết sức khó khăn => Nỗi buồn tủi, nhiều thương cảm, xót xa.
+ “người đồng mình” không lùi bước, cam chịu cuộc sống vất vả, lầm lũi, mà trái lại chính những điều kiện ngặt nghèo, không gian sống đặc biệt đã trở thành nền tảng nuôi dưỡng trong lòng họ ý chí vượt khó mạnh mẽ, sự cố gắng không ngừng nghỉ.

* Năm câu thơ tiếp: “Dẫu làm sao…chẳng lo cực nhọc”:
- Lời người cha dặn con giản dị, mà thấm thía.
- Khuyên con phải biết đối mặt, mạnh mẽ vượt qua khó khăn, thử thách của cuộc sống.
=> Khéo léo thể hiện vẻ đẹp phẩm chất của người đồng mình, ấy là sự thích nghi với mọi hoàn cảnh, không ngại gian khó, sẵn sàng đối mặt với sự thiếu thốn, cư trú ở nơi hiểm trở mà vẫn vui vẻ sinh sống làm ăn.

* Những câu thơ cuối “Người đồng mình thô sơ…làm phong tục”:
- “Người đồng mình tuy thô sơ da thịt/Chẳng mấy ai nhỏ bé đâu con”, ý rằng dẫu chỉ có đôi bàn tay không, với vóc người nhỏ bé, thế nhưng ý chí của người đồng mình luôn lớn mạnh, vững vàng hơn tất cả.
- Sống trên núi đá hoang sơ, cằn cỗi, đôi bàn tay chai sần “tự đục đá kê cao quê hương”, làm nên diện mạo mới cho, cuộc sống mới cho dân tộc mình, tạo nên những giá trị vật chất, tinh thần cho quê hương xứ sở.
- “Còn quê hương thì làm phong tục”,  “quê hương” đại diện cho lớp lớp những con người đi trước đã tạo dựng, kết tinh, để lại cho thế hệ sau những phong tục truyền thống tốt đẹp. 

c. Kết bài

Nêu cảm nhận chung.