Bố cục:

   - 7 câu đầu : Cơ sở hình thành tình đồng chí.

   - 10 câu tiếp : Biểu hiện và sức mạnh tình đồng chí.

   - 3 câu cuối : Hình ảnh và biểu tượng về người lính.

Đọc hiểu văn bản

Câu 1 (trang 130 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   - Dòng thứ bảy của bài thơ rất ngắn gọn, chỉ có hai từ, kết thúc bằng dấu chấm than. Vang lên như một phát hiện “Đây chính là tình đồng chí”.

   - Dòng thơ thứ bảy là nối kết đoạn trước và sau nó. Đoạn trước là cơ sở, nguồn gốc của tình đồng chí, đoạn sau là những biểu hiện cụ thể.

Câu 2 (trang 130 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

Cơ sở của tình đồng chí qua sáu câu thơ đầu :

   - Cùng nguồn gốc, giai cấp, cảnh ngộ : đều là nông dân từ những vùng quê nghèo.

   - Cùng chí hướng, nhiệm vụ : súng bên súng đầu sát bên đầu, cùng mang trong mình tình yêu nước, quyết tâm chiến đấu vì đất nước.

   - Cùng nhau trải qua gian khó : đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ.

Câu 3 (trang 130 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

Chi tiết, hình ảnh biểu hiện tình đồng chí, đồng đội làm nên sức mạnh tinh thần của người lính cách mạng :

   - Sự cảm thông sâu xa những tâm sự, nỗi lòng của nhau : nỗi nhớ, lo toan quê nhà, giếng nước, gốc đa, những hình ảnh thân thương, bình dị đều mang nỗi xót xa Ruộng nương anh gửi bạn thân cày...nhớ người ra lính.

   - Chia sẻ gian lao, thiếu thốn Áo anh rách vai / Quần tôi có vài mảnh vá ... Chân không giày ; có những khoảnh khắc cùng trải qua đau khổ từng cơn ớn lạnh, sốt run người, vừng trán ướt mồ hôi.

Câu 4 (trang 130 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

   - Người lính và cuộc chiến trong ba câu thơ cuối : cuộc chiến gian khổ, đầy khó khăn, người lính cũng thật dũng cảm, đoàn kết vượt qua sương muối giá buốt.

   - Vẻ đẹp và ý nghĩa của hình ảnh :

       + Vẻ đẹp hiện thực : tình đồng chí sát cánh bên nhau, giữa rừng hoang vu vẫn ấm lòng sẵn sàng chiến đấu.

       + Vẻ đẹp lãng mạn : đầu súng trăng treo là hình ảnh tuyệt đẹp, vừa hiện thực vừa lãng mạn, vừa gần vừa xa, bên cạnh ngọn súng chính là trăng thơ mộng, lơ lửng như niềm tin mãnh liệt vào sự chiến thắng.

Câu 5 (trang 130 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

Tác giả đặt nhan đề “Đồng chí” vì toàn bộ nội dung bài thơ đều tập trung làm nổi bật vẻ đẹp của những người đồng chí, là những người cùng chí hướng, cùng lí tưởng, cùng tình yêu nước.

Câu 6 (trang 130 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1):

Anh bộ đội thời kháng chiến chống Pháp giản dị mà cao cả, có tinh thần chịu đựng gian khó, dứt khoát ra đi chiến đấu vì Tổ quốc, vì một lí tưởng cao đẹp.

Luyện tập

(trang 131 sgk Ngữ Văn 9 Tập 1): Viết một đoạn văn trình bày ...

Cảm nhận về đoạn thơ cuối bài thơ “Đồng chí” :

       Đoạn cuối bài thơ mang một vẻ đẹp vừa hiện thực vừa lãng mạn. Hiện thực ở cảnh rừng hoang vu, ở người lính canh giữ chờ giặc, ở đầu súng nằm trong bàn tay cứng cỏi người bộ đội. Đồng thời những hình ảnh ấy cũng thật lãng mạn bởi tình đồng chí sưởi ấm không gian giá lạnh, khi mảnh trăng thơ thẩn đi chơi, níu giữ lại trên đầu ngọn súng. Một hình ảnh thật đẹp, thật thơ mộng, cây súng chiến tranh và mảnh trăng hòa bình, một tương lai tươi đẹp đang chờ đợi phía trước.

⇒thế này là ngắn nhất r đó

ĐỒNG CHÍ

- Chính Hữu – 

PHÂN TÍCH TÁC PHẨM “ĐỒNG CHÍ”

1) Cơ sở hình thành tình đồng chí – 7 câu đầu –

“Quê hương anh nước mặn đồng chua

Làng tôi nghèo đất cày lên sỏi đá.

Anh với tôi đôi người xa lạ

Tự phương trời chẳng hẹn quen nhau,

Súng bên sung, đầu sát bên đầu,

Đêm rét chung chăn thành đôi tri kỉ.

Đồng chí !”

- “Quê hương anh” : vùng quê gần biển, nhiễm phèn.

- “đất cày lên sỏi đá” : vùng trung du => thành ngữ.

- Hai câu thơ đầu nói lên được nguồn gốc xuất thân của hai chú bộ đội.

⇒ Ngôn từ giàu hình ảnh, hình ảnh thơ sóng đôi.

- “Anh với tôi” : hình ảnh thơ sóng đôi.

- “đôi” : từ “đôi” được dùng rất đặc biệt.

⇒ Từ câu thơ thứ 3 đến câu thơ thứ 6 : sự hình thành tình đồng chí => tăng tiến.

- “xa lạ” – “quen nhau” : từ xa lạ đến quen biết.

- Điệp ngữ “súng” và “đầu” : bạn thân không thể rời xa, đi đâu cũng phải có nhau.

- “súng” là hình ảnh lí tưởng.

- “đầu” : đồng lòng đồng sức.

- “đêm rét” : hình ảnh khắc nghiệt của thiên nhiên.

- “chung chăn” : chia sẻ những khó khăn, gian khổ, chung hơi ấm, khó khăn, đồng cam cộng khổ.

- “tri kỉ” : từ Hán Việt : bạn thân, trân trọng mối quan hệ này.

- Câu thơ cuối xuất hiện dấu chấm than cho thấy đây chính là câu thơ đặc biệt

=> Thể hiện tình cảm đặc biệt mà người lính dành cho nhau.

2) Những biểu hiện tình đồng chí – 5 câu thơ tiếp theo –

“Ruộng nương anh gửi bạn thân cày

Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay

Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.

Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh

Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi.”

Biểu hiện 1: Cảm thông, thấu hiểu tâm tư.

Vẻ đẹp 1 : Yêu quê hương, đất nước nên sẵn sàng chiến đấu, hi sinh vì Tổ quốc.

 “Ruộng nương anh gửi bạn thân cày

Gian nhà không, mặc kệ gió lung lay

Giếng nước gốc đa nhớ người ra lính.”

- “Ruộng nương” : cơ ngơi, ước mơ ngàn đời của người nông dân.

⇒ Câu thơ thứ nhất có giọng thơ tâm tình, cũ kĩ.
⇒ Hình ảnh ruộng nương gợi quê hương.

- “mặc kệ” : sử dụng khẩu ngữ.

⇒ Hi sinh lớn lao vì Tổ quốc.

- “nhớ” : nghệ thuật ẩn dụ, nhân hóa.

⇒ Những người ở hậu phương nhớ những người lính nơi tiền tuyến.

Biểu hiện 2 : Cùng nhau chia sẻ khó khăn, gian khổ.

Vẻ đẹp 2 :  Lạc quan, coi thường gian khổ.

“Anh với tôi biết từng cơn ớn lạnh

Sốt run người vừng trán ướt mồ hôi.

Áo anh rách vai

Quần tôi có vài mảnh vá

Miệng cười buốt giá

Chân không giày,”

- “Anh với tôi” : hình ảnh sóng đôi.

- “Sốt run người” : do căn bệnh sốt rét rừng.

⇒ Khổ cực, bệnh tật bủa vây.

- “Áo” ; “quần” ; “giày” : liệt kê.

⇒ Lạc quan cùng nhau vượt qua khó khăn của cuộc đời người lính.

- “anh” xuất hiện trước “tôi” : đưa bạn lên trước, nói về bạn trước.

- “Miệng cười buốt giá” : thái độ lạc quan vượt qua khó khăn về thời tiết.

Biểu hiện + vẻ đẹp 3 : Thương yêu nhau.

“Thương nhau tay nắm lấy bàn tay”

Biểu hiện + vẻ đẹp 4 : Cùng nhau chiến đấu, hi sinh vì Tổ quốc, quyết tâm chiến đấu chống kẻ thù bảo vệ Tổ quốc.

“Đêm nay rừng hoang sương muối

Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới

Đầu súng trăng treo.”

- “Đêm nay” : thời gian.

- “rừng hoang” : không gian.

⇒ Hoàn cảnh khắc nghiệt, gian khổ của chiến tranh.

- “Đứng cạnh bên nhau chờ giặc tới” : tư thế chủ động.

- “súng” : chất chiến đấu hiện thực => Hình ảnh của chiến tranh.
- “trăng” : chất trữ tình lãng mạn => Hình ảnh của hòa bình.
⇒ Hình ảnh mang tính chất biểu tượng, hiện thực và lãng mạn đan xen.
⇒ Bức tranh đẹp về tình đồng chí.