Theo sử liệu, Tam Kỳ ngày nay là vùng đất thuộc huyện Hà Đông, phủ Thăng Hoa của đạo Thừa Tuyên – Quảng Nam, được hình thành từ năm 1471 dưới thời vua Lê Thánh Tông. Đến năm 1906, đời vua Thành Thái, huyện Hà Đông được nâng lên thành phủ Hà Đông và sau đó đổi thành phủ Tam Kỳ.
Từ một phủ lỵ năm 1906 đến năm 1997 trở thành Thị xã Tỉnh lỵ và Thành phố Tỉnh lỵ Quảng Nam là thời gian tròn một thế kỷ.
Trải qua chiều dài lịch sử, qua nhiều lần điều chỉnh địa giới hành chính và có những tên gọi khác nhau: Phủ Tam Kỳ, huyện Tam Kỳ ( huyện Bắc Tam Kỳ, Nam Tam Kỳ và Thị xã Tam Kỳ). Mỗi lần thay đổi tên gọi đơn vị hành chính là có gắng với sự thay đổi, điều chỉnh quy mô về diện tích đất đai. Tam Kỳ là một vùng đất giàu truyền thống yêu nước và cách mạng, con người Tam Kỳ hiếu học, cần cù, chịu thương, chịu khó và cầu tiến.

Thành phố Tam Kỳ được thành lập tại Nghị định số 113 ngày 29/9/2006 của Chính phủ, bao gồm 9 phường, 4 xã của Thị xã Tam Kỳ, diện tích gần 93Km2, dân số gần 12 vạn người. Thành phố Tam Kỳ là một trung tâm hành chính, văn hoá – khoa học kỹ thuật của tỉnh Quảng Nam, nằm ở trung độ của cả nước và vùng trọng điểm kinhtế ven biển miền Trung. Thành phố Tam Kỳ ra đời đánh dấu một bước phát triển mới về chất, khẳng định sự trưởng thành vượt bậc của vùng đất và con người Hà Đông xưa, đang mở ra một thời kỳ phát triển mới đầy triển vọng của thành phố tương lai.

Nói thành phố mộng mơ quả là không quá lời, khi tháng tư này là mùa hoa sưa nở rộ khắp các đường phố của Tam Kỳ. Sắc vàng rực rỡ của hoa sưa còn tràn ngập khắp những con đường ven sông.Nói là thành phố, nhưng chạy xe loanh quanh đâu đó chừng dăm phút là đã đến làng Hương Trà bên bờ sông Tam Kỳ. Dễ có đến hàng ngàn cây sưa đang chi chít hoa, như chỉ cần một cơn gió thoảng qua là dòng sông sẽ như một thảm hoa lóng lánh, dập dềnh. Mà cũng không cần có gió, lúc này đây, làng Hương Trà thơm lạ lùng.Thật khó để diễn tả một mùi hương, nhưng có một tí ngọt ngào, một tí nồng nàn, một tí lãng đãng khi thả bộ đâu đó bên bến sông sưa. Những con đường phố thị với những hàng sưa cũng thầm lặng tỏa hương. Thứ mùi hương khiến cho người đi đường không biết vô tình hay hữu ý mà rồ máy xe nhỏ hơn, ít nhấn còi xe hơn. Và hình như du khách cũng nói khẽ, cười duyên hơn lệ thường. Thành phố đến mùa hoa tự nhiên lãng mạn lạ lùng!Không hiểu sao, thành phố mộng mơ này lại được soi bóng trên 3 dòng sông: Tam Kỳ, Trường Giang, Bàn Thạch và2 hồ: Phú Ninh, Sông Đầm. Mỗi khi hoàng hôn buông xuống, sông Đầm với bãi sậy, với những chiếc thuyền thúng đi đánh cá khiến cho lữ khách chỉ biết ngẩn ngơ. Đã vậy, những bầy chim ríu rít gọi nhau về tổ xao xác cả một miền yên tĩnh. Có đâu ra một đô thị lãng mạn như vầy không?

Những dòng sông đã định hình những làng nghề; những làng nghề đã định hình tâm tính cư dân. Người ta nói, dân Quảng Nam hay cãi, nhưng lang thang quanh cái đô thị đi đâu cũng gặp sông gặp hồ này mới thấy người dân địa phương chất phác, phóng khoáng, hào sảng lạ lùng. Họ rất hay cười và kiên nhẫn giới thiệu và giải thích, nói đi nói lại cho bằng được để du khách hiểu tận tường một điều gì đó. Mà đôi khi khách phương xa cứ lơ mơ, vặn vẹo này kia. Lần hồi mới ra cái cớ sự tưởng là cãi nhau!