Xưa kia có hai vợ chồng nọ nghèo khó mà không có một mụn con. Một hôm bà vợ ra đồng, ướm thử chân vào vết lạ liền mang thai Tháng Gióng. Bấy giờ, giặc Ân đã lăm le bờ cõi, Chàng lớn lên ba năm không nói không cười nhưng xứ giả đi qua liền nhờ mẹ gọi vào. Chàng đòi may ngựa sắt, áo giáp sắt, roi sắt cho chàng đi đánh giặc. Chàng lớn nhanh như thổi cơm ăn bao nhiêu cũng không đủ. Cả làng nuôi Gióng lớn để đánh giặc. Giặc đến, chàng quất roi sắt, phi ngựa sắt vào đánh giặc. Giặc tan vỡ, chàng một mình một ngựa đến chân núi Sóc bỏ lại ngựa bay về trời. 

vào đời Hùng Vương thứ 6 ở làng Gióng có 2 vợ chồng ăn ở phúc đức ,mãi ko có con. Một hôm bà ra đồng , nhìn thấy mọt vết chân to và ướm thử về nhà bà thụ thai. Sau 12 tháng sinh ra một cậu bé khôi ngô tuấn tú lên 3 ko biết nói ,biết cười . Đến khi giặc Ân tràn vào nước ta xâm chiếm vua gọi sứ giả đi tìm người tài ra giúp nước. Ai ngờ đâu ,khi sứ giả đến làng đó ,cậu bé bỗng dưng biết nói bảo mẹ gọi sứ giả vào và về tâu với nhà vua cần chuẩn bị những gì để đi đánh giặc.Sứ giả vừa kinh ngạc rồi về bẩm báo với nhà vua.Gióng được bà con làng xóm gom góp gạo nên mới lớn nhanh như thổi vươn vai trở thành tráng sĩ rồi cưỡi ngựa xông ra giết giặc. Giặc tan Gióng cưỡi ngựa bay lên trời. Vua nhớ công ơn phong danh hiệu và lập đền thờ ngay ở quê nhà