Tấm là một cô gái hiền lành, xinh đẹp, mồ côi mẹ, sống với dì ghẻ và một cô em cùng bố khác mẹ tên là cám. Tấm bị mẹ con cám ghen ghét, ngược đãi. Mỗi lần tấm bị ngược đãi, bụt lại hiện lên an ủi và giúp đỡ. Trong một ngày hội, nhà vua gặp tấm và lấy làm vợ. Mẹ con cám giết tấm để đưa cám vào làm vợ vua. Tấm nhiều lần hóa thân: Thành chim vàng anh, thành cây xoan đào, thành khung cửi, thành cây thị, nhưng đều bị mẹ con cám tìm cách hãm hại. Cuối cùng, tấm gặp lại vua và hai người sống hạnh phúc bên nhau. Còn mẹ con cám bị trừng phạt thích đáng.

Tấm mất mẹ từ nhỏ. Cha lấy dì ghẻ, sinh được em là Cám. ít lâu sau người cha cũng mất, Tấm sống cùng dì ghẻ và hai chị em. Tấm chịu khó, chăm chỉ còn Cám biếng nhác. Dì ghẻ sai hai chị em đi mò cua, bắt ốc, ai bắt đươc nhiều hơn sẽ thưởng yếm đỏ. Cám mải nô nghịch nên khi về vẫn chẳng có gì trong giỏ. Cám bèn lập mưu xúi Tấm gội đầu rồi đổ hết các con vật từ giỏ của Tấm vào giỏ mình. Tấm lên bờ thì quá muộn và chỉ biết khóc. Bụt chỉ cho Tấm trong giỏ còn cá bống và dặn Tấm đem Bồng về nuôi ở giếng. Tấm chăm lo cho bống và bị mẹ con dì ghẻ biết. Nhân sai Tấm đi chăn trâu, họ liền ăn thịt bống. Tấm không thấy bống đâu chỉ biết khóc thì được bụt giúp, sai gà trống đi tìm xương bống chôn bốn chân giường. Vua mở hội kén vợ, mẹ con Cám bắt Tấm ở nhà nhặt thóc, gạo lẫn với nhau. Bụt sai chim sẻ giúp Tấm rồi kêu Tấm đào bốn chân giường. Vậy là Tấm đi trẩy hội nhưng không may đánh rơi hài. Voi vua đi qua, không chịu bước, vua sai người tìm thì thấy đôi hài. Vua bèn ra lệnh ai đi vừa thì làm hoàng hậu. Chỉ có Tấm đi vừa, trở thành vợ vua. Bị dì ghẻ và Cám hãm hại trong lần về thăm cha, Tấm chết, hóa vàng anh, sau đó lại bị giết, hóa kiếp thành xoan đào, thành khung cửi, thành quả thị dần mặt mẹ con Cám cướp mất vị trí của mình. Sau đó thành quả thị, Tấm được bà lão đem về nhà. Tấm hiện ra giúp bà dọn nhà rồi bị phát hiện nên từ đó sống với bà. Lần đó vua đi qua, thấy trầu, biết là Tấm. Tấm về hoàng cung và mẹ con Cám phải chịu sự trừng phạt thích đáng.