Hồ Chí Minh không chỉ được biết đến là vị lãnh tụ vĩ đại của dân tộc, mà còn được biết đến với tư cách là một nhà thơ, nhà văn lớn với tâm hồn nghệ sĩ hòa quyện với tinh thần chiến sĩ của Người. Cảnh khuya – là một trong những bài thơ tiêu biểu của Bác. “Cảnh khuya” được sáng tác năm 1947 trong những năm đầu của cuộc kháng chiến chống Pháp. Bài thơ đã để lại trong lòng người đọc nhiều cảm xúc, những ấn tượng sâu đậm về vẻ đẹp tâm hồn Người.

Chỉ qua hai câu thơ đầu Bác đã cho thấy vẻ đẹp thiên nhiên nơi núi rừng hoang sơ của vùng núi Tây Bắc trong đêm trăng được khắc họa dưới ngòi bút của thi sĩ Hồ chủ tịch.

“Tiếng suối trong như tiếng hát xa

Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”

Tiếng suối được so sánh như “tiếng hát xa” – trong trẻo nhẹ nhàng vang vọng nơi núi rừng xa xôi. Giữa không gian tĩnh lặng của đêm khuya thì nổi bật lên tiếng suối chảy róc rách, nghe như tiếng hát xa. Sự so sánh và liên tưởng ấy vừa làm nổi bật nét tương đồng giữa tiếng suối và tiếng hát xa, tiếng suối vô cùng gần gũi với con người, cũng có sức sống trẻ trung như con người vừa thể hiện sự nhạy cảm, tinh tế của trái tim nghệ sĩ. Hình ảnh:

“Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa”

Ánh trăng chiếu sáng mặt đất, soi tỏ cảnh vật. Điệp từ “lồng” được nhắc lại hai lần. Hình ảnh trăng, hoa, cổ thụ quấn quýt, ánh trăng rừng lồng vào vòm cây hoa lá nhiều tầng, nhiều đường nét, làm cho câu văn thêm sinh động, tươi tắn, gần gũi làm người đọc như lạc vào thế giới khác. Khắp không gian đều ngập trong ánh trăng. Bức tranh “Cảnh khuya” dưới cái nhìn của Bác đêm trăng nơi núi rừng Việt Bắc càng thêm sinh động, hấp dẫn - Những mảng màu sàng, tối đan xen, hòa quyện, tạo nên khung cảnh thơ mộng

“Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ

Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà”

Chưa ngủ vì cảnh đẹp, thể hiện được chất thi sĩ trong con người của Bác ; chưa ngủ vì lo lắng cho tương lai, cho vận mệnh của đất nước, đây lại là tinh thần của một con người yêu nước, một chiến sĩ cách mạng thực thụ. Cả hai câu thơ cho thấy sự gắn bó giữa con người thi sĩ đa cảm và con người chiến sĩ kiên cường trong Bác. Với nghệ thuật miêu tả phong phú, tinh tế, Bác đã thành công trong việc miêu tả cảnh đêm trăng nơi núi rằng hoang vu. “Cảnh khuya” – bức tranh thiên nhiên có cả âm thanh lẫn màu sắc, có cả những tâm tư, tình cảm.

Bài thơ vừa thể hiện tình yêu thiên nhiên tha thiết, lòng yêu nước thiết tha đồng thời thể hiện tâm hồn nhạy cảm, tinh tế và tinh thần trách nhiệm cao cả của Bác Hồ. Giữa cuộc kháng chiến đầy gian khổ, Bác vẫn giữ vững ung dung, tự tại, lạc quan, vẫn dành cho mình những phút giây thanh thản để thưởng thức vẻ đẹp kì diệu của thiên nhiên. Bác coi thiên nhiên là nguồn động viên tinh thần đối với mình. Người là dẫn chứng chứng minh cho phong cách tuyệt vời

Bài thơ Cảnh khuya là bài thơ thất ngôn tứ tuyệt cực hay, là một trong những bài thơ trăng đẹp nhất của Bác. Giữa chốn rừng Việt Bắc tràn ngập ánh trăng, lòng Bác luôn thao thức vì nỗi nước nhà. Đó là nét đẹp riêng của bài thơ, cảm hứng thiên nhiên nhiên chan hoà trong lòng yêu nước sâu sắc.