BÀI LÀM

“Trên đồng cạn dưới đồng sâu

Chồng cày nợ cấy con trâu đi bừa.”

Ngày nay xã hội phát triển, các loại máy móc đã dần xuất hiện trên cánh đồng quê hương Việt Nam nhưng con trâu vẫn là một con vật quan trọng đối với những người nông dân, hình ảnh con trâu cần cù, chăm chỉ vẫn mãi in đậm sâu trong trái tim của mỗi người dân Việt Nam.

Quanh năm suốt tháng, trâu cùng người chăm lo việc đồng áng vì vậy người nông dân coi trâu như người bạn thân thiết nhất của mình Trâu to khỏe, vạm vỡ lại chăm chỉ cần cù chịu thương chịu khó nên thường gánh vác những công việc nặng nhọc của nhà nông. Từ sáng sớm tinh mơ. khi mặt trời còn ngái ngủ, trâu đã cùng người ở “trên đồng cạn” rồi lại xuống “dưới đồng sâu”, cho đến khi ông mặt trời mệt mỏi sau một ngày làm việc, chuẩn bị đi ngủ trâu vẫn miệt mài bên luống cày. nhựa sống căng tràn trong từng bước đi vững chắc nhưng chậm chạp của trâu. Trâu Việt Nam có nguồn gốc từ trâu rừng thuần hóa, thuộc nhóm trâu đầm lầy sinh sống ở vùng Đông Nam Á có khí hậu nhiệt đới gió mùa ẩm. Khoản năm đến sáu nghìn năm trước, trâu đã được thuần hóa cùng với nền nông nghiệp lúa nước để giúp người nông dân cày bừa. Trâu là lớp động vật nhai lại và rất dễ nuôi, có thân hình vạm vỡ, to khỏe nhưng thấp ngắn, bụng to, da dày, mông dốc, đuôi dài thường xuyên phe phẩy và sừng hình lưỡi liềm, có màu xám đen hoặc màu trắng nhưng rất ít. Trâu là nguồn cung cấp sức kéo quan trọng. Lực kéo trung bình của trâu trên đồng ruộng là bảy mươi đến bảy mươi lăm kí, tương đương không phẩy ba mươi sáu đến không phẩy một mã lực. Trâu loại A một ngày cày được ba đến bốn sào Bắc Bộ, loại B khoảng hai đến ba sào và loại C một sào rười đến hai sào. Trâu còn được dùng để kéo đồ, chở hàng; trên đường xấu tải trọng là 400 - 500 kg, đường tốt là 700 800 kg, còn trên đường nhựa với bánh xe hơi thì tải trọng có thể lên đến 1 tấn. Trên đường đồi núi, trâu kéo từ 0,5 – km khối gỗ trên quãng đường 3 - 5km. Khỏe như vậy nhưng mỗi bữa ăn, trâu chỉ ăn cỏ, rơm và rạ hoặc cám nên người nông dân tốn ít cơm gạo và thức ăn để nuôi chúng. Mỗi năm trâu chỉ đẻ từ một đến hai lứa, mỗi lứa một con. Điều thú vị là khi trâu lớn thì được gọi là trâu, khi chỉ là một con trâu con thì không gọi là trâu mà gọi là nghé. Trong quá trình nuôi, người nông dân đặc biệt chú ý đến thời tiết, trời nắng nóng phải tắm cho trâu, trời giá rét phải che chuồng trại cho trâu ấm. Trâu có rất nhiều lợi ích trong sản xuất và lao động của người nông dân. Người nuôi trâu chủ yếu lấy sức kéo giúp nông dân cày bừa, thu hoạch hoa màu, chở gỗ, chở gạch, ngói để xây nhà.thịt trâu là nguồn thực phẩm giàu dinh dưỡng. Da trâu được lấy để làm mặt trống, làm giày hoặc các vật dụng khác. Sừng trâu lấy làm các sản phẩm mĩ nghệ như lược, tù và và các sản phẩm khác được ưa chuộng. Trâu cũng là một trong những nguồn cung cấp thực phẩm cho con người. Thịt trâu có hàm lượng đạm khá cao, hàm lượng chất béo thấp. Cũng như bò, một số loài trâu cho ta rất nhiều sữa như: trâu Mu-ra ở Ấn Độ. Đây quả là một loài vật đáng quý. Trâu còn gắn liền với bức tranh lao động “đầm ấm thân thương” của nhà nông qua bài ca dao thân thuộc:

“Trâu ơi ta bảo trâu này:
Trâu ra ngoài ruộng trâu cày với ta.
Cấy cày vốn nghiệp nông gia,
Ta đây trâu đấy, ai mà quản công.
Bao giờ cây lúa còn bông,
Thì còn ngọn cỏ ngoài đồng trâu ăn.”

Trâu cũng là người bạn thân thiết với tuổi thơ của biết bao trẻ em nông thôn, hình ảnh chú bé mục đồng ngồi vắt vẻo trên lưng trâu đọc sách hay hình ảnh chú cũng đang ngồi trên lưng trâu nghiêng nghiêng cái đầu trái đào với cây sáo trúc.... Chắc không ai quên Đinh Bộ Lĩnh, người làm nên kì tích thống lĩnh 12 sứ quân, đã có một tuổi thơ gắn bó với chú trâu trong trò đánh trận giả hay trò đua trâu đầy kịch tính. Hình ảnh con trâu còn đi vào đời sống tinh thần của con người Việt Nam qua các lễ hội: hội chọi trâu ở Đồ Sơn – Hải Phòng, hôi dân trâu ở Tây Nguyên. Những chú trâu được chăm sóc, luyện tập rất chu đáo. Con nào con nấy vạm vỡ, sừng cong như hình vòng cung, nhọn hoắt, da bóng loáng, mắt trắng, tròng đỏ chỉ chờ vào sân đấu. Trong tiếng trống giục giả, trong tiếng hò reo cổ vũ của mọi người hai con trâu lao vào nhau mà húc, mà chọi. Ngoài ra, chúng ta còn có lễ hội đâm trâu. Đây là phong tục tập quán của một số dân tộc ở Tây Nguyên. Con trâu bị giết được đem xẻ thịt chia đều cho các gia đình trong buôn làng cùng liên hoan mừng một vụ mùa bội thu. Những hình ảnh tuyệt vời đó đã trở thành nguồn cảm hứng cho những nghệ nhân làng tranh Đông Hồ và cũng là nguồn cảm hứng cho các tác giả dân gian. Đặc biệt nó còn là một vật linh thiêng, là một trong mười hai con giáp. Trong những năm gần đây, chú trâu đã vượt ra khỏi lũy tre làng, tham gia vào các hoạt động văn hóa thể thao. Với hình ảnh “trâu vàng” trong “SEA GAMES 22”, trâu không chỉ là giống vật nuôi quen thuộc của người nông dân Việt Nam mà đã trở thành hình ảnh thú vị đối với bạn bè quốc tế. Con trâu đã trở thành biểu tượng cho sự trung thực, cho sức mạnh và tinh thần thượng võ. Từ hình ảnh chú trâu vàng, các sản phẩm trâu tập võ, trâu chạy maratong, trâu đội nón... rất ngộ nghĩnh, độc đáo đã ra đời.

Biết bao thế kỉ trôi qua, con trâu đã trở thành vật báu của người nông dân, gắn bó với họ trong lao động, sản xuất và đời sống tinh thần. Vì vậy, chúng ta phải chăm sóc, bảo vệ trâu như bảo vệ nền văn hóa, truyền thống của đất nước Việt Nam này.