2,

Kiều là một người con hiếu thảo. Trước tai họa bất ngờ của gia đình, cha bị vu oan, bị tra tấn dã man; nhà cửa bị lũ sai nha đầu trâu mặt ngựa cướp phá tan hoang, trái tim Kiều đau đớn như bị xé ra từng mảnh: "Rường cao rứt ngược dẩy oan/Dẫu là đá cũng nát gan lọ người". Bị bọn quan lại tham nhũng đẩy vào thế cùng: "Có ba trăm lạng việc này mới xong" nên không còn cách nào khác, Kiều đã đi đến quyết định hành động ngoài dự tính của mọi người, ngoài dự tính của chính bản thân nàng: bán mình chuộc cha. Cơ sở của hành động cao đẹp ấy chính là sự hiếu nghĩa với cha mẹ. Kiều đã gạt chữ tình sang một bên để đáp đền chữ hiếu, mặc dù mối tình đầu đời trong trắng, thiêng liêng với Kim Trọng được coi là lẽ sống của đời nàng. Suốt mười lăm năm lưu lạc nơi đất khách quê người: "Khi Vô Tích, khi Lâm Tri/Nơi thì lừa đảo, nơi thì xót thương"; lênh đênh chìm nổi "thanh lâu hai lượt, thanh y hai lần" nhưng không lúc nào Kiều nguôi nhớ đến cha mẹ. Lúc ở lầu Ngưng Bích, xa nhà chưa bao lâu mà nàng tưởng như đã trải qua biết mấy nắng mưa. Nàng hình dung cha mẹ tựa cửa hôm mai, mỏi mòn trông đợi, mà mình thì xa xôi cách biệt, hỏi ai là người chăm sóc sớm tối? Đến lúc buộc phải chấp nhận làm kỹ nữ ở lầu xanh, Kiều lại cũng thương cha nhớ mẹ. Nỗi nhớ ấy đã thấm đẫm sâu nặng khiến lời than thở của Kiều nghe muôn rơi nước mắt: "Dặm nghìn nước thẳm non xa/Nghĩ đâu thân phận con ra thế này!" Nàng đau khổ cho mình và cũng đau khổ cho cha mẹ. Lúc bán mình, nàng cứ nghĩ rằng mình chỉ đem thân làm thiếp, làm vợ lẽ người ta chứ đâu đến nỗi ô nhục như vậy! Nàng ân hận bởi bổn phận làm con không vẹn. Dù rằng ở nhà đã có hai em, nhưng chăm sóc cha mẹ là bồn phận của người con gái lớn trong nhà. Tấm lòng hiếu thảo của một người con như thế quý biết bao, thương biết bao!

* Chú thích (phần in đậm)

3, Nhân vật Vũ Nương trong văn bản "Chuyện người con gái Nam Xương" của tác giả Nguyễn Dữ (học trong chương trình văn 9)