"Khi con tu hú" là một trong những bài thơ được ông sáng tác khi ông còn ở trong tù, đó là những ngày tháng ác mộng đối với ông. Bài thơ nói lên những chú chim tu hú gợi đến những hình ảnh khi hè về và nó còn gợi đến tiếng gọi thiêng liêng của tổ quốc mà tác giả đã cảm nhận được trong lòng mình . Những ngày tháng trong tù đã khiến ông khao khát một lần nào đó sẽ nhìn được những cái nắng oi bức của mùa hè và lòng yêu quê hương da diết của ông, khát khao được tự do đã cháy bỏng trong trái tim ông. Bằng biện pháp sử dụng động từ mạnh kết hợp với từ ngữ cảm thán  đã khiến bài thơ lột tả được những bực bội, sự tức giận trong lòng tác giả. Tất cả đều được thể hiện  qua những cảm xúc. Niềm khát khao tự do đến tột cùng đối với sự sống trốn tù giam. Mở đầu bằng những tiếng chim tu hú gợi về  mùa hè đầy màu sắc và kết thúc một giọng thơ khiến người đọc phải thương xót với những người tù không được tự do.

Trong bài thơ "Khi con tu hú", khổ thơ thứ hai đã thể hiện được tâm trạng uất ức, ngột ngạt cùng khát vọng tự do bùng cháy của người tù cách mạng. Thật vậy, khát vọng ấy được khơi nguồn chỉ bằng một tiếng chim tu hú ở bên ngoài- hay chính là tiếng chim tu hú của khát vọng tự do, mà nhen nhóm và bùng lên mãnh liệt trong tâm tưởng của tác giả "Ta nghe hè dậy bên lòng". Câu thơ tiếp theo "Mà chân muốn đạp tan phòng hè ôi!" là câu cảm thán thể hiện cho thái độ uất ức đến ngột ngạt cùng khát vọng được phá tan gông xích của nhà tù để nhanh chóng được tự do, được tận hưởng bầu trời của tự do. Các câu thơ tiếp theo cũng thể hiện được cảm xúc mãnh liệt đó của nhà thơ "Ngột làm sao, chết uất thôi!/Con chim tu hú ngoài trời cứ kêu!". Câu cảm thán cùng với hàng loạt các động từ mạnh như "ngột, chết uất" cho thấy một tâm trạng đau khổ, bứt rứt như muốn chết đi và khát khao đến cháy bỏng được thoát ra ngoài của tác giả. Ấy vậy mà con chim tu hú cứ kêu- hay chính là khát vọng tự do của tác giả vẫn cứ trỗi dậy, vẫn cứ kêu gào trong tâm tưởng của nhà thơ hãy nhanh chóng giành lại được tự do của tuổi trẻ. Tóm lại, khổ thơ thứ hai của bài thơ "Khi con tu hú" đã thể hiện được cảm xúc trào dâng mãnh liệt để được tự do, để được tận hưởng mùa hè, tuổi trẻ của tác giả.