"Tác phẩm văn học như một tấm gương đặc biệt để con người soi lại bản thân". Đọc mỗi tác phẩm văn học, người đọc lại có cơ hội cho mình tìm kiếm, khám phá những điều rất riêng biệt, độc đáo. Ở đó, ta tìm thấy bao con người, cuộc đời và sống một đời sống phong phú, đa dạng. Với "Lão Hạc" của Nam Cao, càng đọc ta càng thêm hiểu về con người bên trong của chính mình. Hình ảnh lão Hạc, ông giáo, những con người trước cách mạng với bao đau khổ làm ta thêm phần đau đớn ,suy tư. Mỗi con người đều có những đau đớn trong đời. Nhưng rồi, trong đời dẫu đau khổ thì quan trọng hơn hết thảy là gìn giữ phẩm giá của mình. Đó là một lão Hạc thà chết chứ không làm điều xấu. Lão Hạc với tình phụ tử thiêng liêng thật sự khiến bạn đọc xúc động, đau đớn và thương tâm. Bạn đọc càng tìm hiểu, càng nhìn thì lại càng thên thương xót và đau đớn cho thân phận của những con người trong hoàn cảnh bi kịch. Người trí thức cũng bị đẩy trong nỗi đau. Người nông dân cũng cùng đường tuyệt lộ. Ta có thể hiểu gì? Phẩm giá, nhân cách ở đời sẽ mãi sáng dẫu cho trước mắt là muôn vàn bi kịch đau thương. Dầu cho tăm tối, mỗi tác phẩm, mỗi một con người là câu chuyện về tiếng kêu cứu giúp ta ý thức hơn về ngày mai tươi sáng. Trong ta có thể không có những điều lớn lao, phi thường. Nhưng chắc chắn, ta với tình thương vô bờ của mình sẽ tạo nên được thế giới của niềm tin dầu trong đau khổ.