Ông Hai rơi vào tình trạng bế tắc, tuyệt vọng  khi nghĩ tới tương lai. Ông không biết đi đâu, về làng thì không được, vì về làng lúc này là đồng nghĩa với theo Tây, phản bội kháng chiến. Ở lại thì không xong, vì mụ chủ nhà đã đánh tiếng xua đuổi. Còn đi thi biết đi đâu bởi ai người ta chưa chấp dân làng Chợ Dầu phản bội. Cuối cùng, ông đã quyết định: “Làng thì yêu thật, nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù”. Như vậy, tình yêu làng dẫu có thiết tha, mãnh liệt đến đâu cũng không thể mãnh liệt hơn tình yêu đất nước. Đó là biểu hiện vẻ đẹp trong tâm hồn của con người Việt Nam, khi cần họ sẵn sàng gạt bỏ tình cảm riêng tư để hướng tới tình cảm chung của cả cộng đồng. Từ một người nông dân yêu làng, ông Hai trở thành người công dân nặng lòng với kháng chiến.Tình yêu làng, yêu nước đã hòa làm một trong ý nghĩ, tình cảm, việc làm của ông Hai. Tình cảm ấy thống nhất,hòa quyện như tình yêu nước được đặt cao hơn, lớn rộng lên tình làng. Đây là nét đẹp truyền thống mang tinh thần thời đại. Ông Hai là hình ảnh tiêu biểu của người nông dân trong thời kì kháng chiến chống Pháp.

`#` `Tranhoang40860`

Tác giả Kim Lân – một nhà văn gắn liền với truyện ngắn, các truyện ngắn của ông thường gắn với cuộc đời, cảnh ngộ của người nông dân và cuộc sống sinh hoạt của làng quê. Trong số các truyện ngắn nổi bật, “Làng” là một tác phẩm tiêu biểu cho đề tài về cảnh ngộ người nông dân thời kì đầu cách mạng Tháng Tám. Trong tác phẩm, tác giả đã thể hiện sinh động diễn biến tâm lí của nhân vật ông Hai – một người yêu làng, yêu nước và yêu kháng chiến.

Mở đầu truyện, tác giả nói về tình yêu của ông Hai đối với ngôi làng Chợ Dầu, ông rất yêu nó, yêu tất cả những thứ gì là của làng, tất cả những thứ của làng đối với ông đều to lớn nhất, đẹp đẽ nhất. Khi kháng chiến nổ ra, ông cùng gia đình phải tản cư đi nơi khác, ở nơi tản cư ông luôn nhớ về làng, ông đem ngôi làng của mình ra mà khoe, khoe bằng tất cả niềm tự hào và hãnh diện của mình. Thế rồi cũng chính ở nơi tản cư xa làng ấy, ông nghe được tin dữ, đó là tin cả làng Chợ Dầu của ông theo giặc.

Ban đầu ông không thể tin được, ông bàng hoàng đến sững sờ, phải hỏi đi hỏi lại nhiều lần, nhưng rồi nghe họ khẳng định, ông đã vô cùng đau đớn và tủi hổ “Cổ họng ông nghẹn đắng lại, da mặt tê rân rân, ông lão lặng đi tưởng như không thở được”. Rồi ông đâm ra nghi ngờ, cố không tin vào cái tin ấy, nhưng rồi ông ông đành phải tin trước lời kể của người phụ nữ tản cư đó. Từ khi nghe được tin ấy, tâm trạng ông bị ám ảnh, day dứt và mặc cảm với thân phận là người của làng Việt gian bán nước. Bên tai ông đầy rẫy tiếng chửi bọn Việt gian, ông chẳng làm được gì, chưa thể đối mặt với điều đó, ông chỉ biết cúi gằm mặt mà đi.

Nỗi ám ảnh đeo bám ông, ông tủi hổ, giận lây và trách cứ sự phản bội của người làng, ông không còn dám ra ngoài, sống tron nỗi lo sợ và nhục nhã. Khi mụ chủ nhà muốn đuổi gia đình ông đi bởi ông là người làng Chợ Dầu, ông thoáng nghĩ về lại làng nhưng ông đã gặt phăng đi, ông dứt khoát “Làng thì yêu thật nhưng làng theo Tây mất rồi thì phải thù”. Trong khoảnh khắc ấy, ông đã minh chứng rằng tình yêu nước rộng lớn và bao trùm lên tình yêu làng, thế nhưng ông chưa vứt tình cảm với làng đi được, ông vẫn xót xa, tủi hổ. Khi nghe được tin cải chính làng Chợ Dầu không theo giặc, ông Hai vô cùng sung sướng và mừng rỡ, ông đem cái tin Tây nó đốt nhà mình đi mà khoe với khắp cả mọi người. Nhà bị đốt, ông chẳng buồn tiếc, bởi đó là minh chứng cho niềm tự hào của ông về làng, làng ông trung thành và ông cũng trung thành.

Có thể thấy, truyện ngắn “Làng” của Kim Lân đã diễn tả rất tinh tế, cụ thể và sinh động diễn biến tâm trạng của nhân vật ông Hai. Qua diễn biến tâm trạng của ông ta thấy được tình yêu làng sâu sắc và tình yêu nước thiết tha gắn với tinh thần kháng chiến của ông.