“Quê hương là chùm khế ngọt

                                    Cho con trèo hái mỗi ngày

                                    Quê hương là đường đi học

                                    Con về rợp bướm vàng bay.”

                                                (Quê Hương – Đỗ Trung Quân)

            Đối với mỗi con người, quê hương chính là nơi mà ta trở về sau một chặng đường dài, nơi ta có thể dựa vào mỗi khi ta vấp ngã. Nơi ấy còn là chốn lưu giữ những thứ đáng nhớ nhất, trong đó có lẽ là tuổi thơ chứa biết bao kỉ niệm nơi ta khởi đầu một đời người. Tuổi thơ của chúng ta có thể là bên những trò chơi dân gian, có thể là bên tiếng bom rơi, đạn lạc, nhưng một tuổi thơ bên bếp lửa có lẽ là ấm áp và đáng trân trọng nhất. Nhà văn Bằng Kiều là kể lại tuổi thơ của mình qua bài thơ “Bếp lửa” một cách tình cảm và chân thật.

            Bằng Việt tên thật là Nguyễn Việt Bằng, sinh năm 1941, quê ở Thạch Thất – Hà Tây. Ông đã từng là Chủ tịch Hội đồng thơ Hội Nhà văn Việt Nam và Chủ tịch Hội Liên hiệp Văn học Nghệ thuật Hà Nội. Ông bắt đầu làm thơ từ đầu những năm sáu mươi và thuộc lớp nha thơ trưởng thành trong kháng chiến chống Mỹ. Đa số tác phẩm của ông về kỷ niệm, ước mơ của tuổi trẻ, gần gũi với người đọc trẻ tuổi, bạn đọc trong nhà trường. Tác phẩm “Bếp lửa” được sáng tác năm 1963, khi còn là sinh viên học luật ở Liên Xô. Bài thơ được đưa vào tập “Hương cây – Bếp lửa” năm 1968, tập thơ đầu tay của Bằng Việt và Lưu Quang Vũ.

                                    “Một bếp lửa chờn vờn sương sớm

                                    Một bếp lửa ấp iu nồng đượm

                                    Cháu thương bà biết mấy nắng mưa!”

            Bếp lửa gợi lại tuổi thơ được sống và chăm sóc bởi bà của tác giả qua khổ thơ đầu. Hình ảnh ban đầu của cái bếp lửa hiện lên thấp thoáng mờ ảo, như tác giả đã nhớ về nó một cách mơ hồ. Những tính từ “chờn vờn”, “ấp iu” thể hiện một buổi sáng sớm lạnh lẽo nhưng nhờ có bếp lửa và bà, tác giả đã được sưởi ấm. Những buổi sáng có sương thường đem đến cho chúng ta cảm giác huyền ảo, mang đầy tính kì bí, có thể là một sự mãnh liệt được ẩn giấu sau lớp sương mờ ảo, có thể là cái gì đó mang chất buồn bã, như một khoảng khắc khiến ta phải dừng lại. Đối với tác giả đó chỉ là một buổi sương sớm nhưng có thể nghĩ rằng, những làn sương đã được ẩn dụ như khói của những quả bom, viên đạn nơi tiền tuyến, phản ảnh sự thật khốc nghiệt của chiến tranh. Một chiếc bếp lửa tuy nhỏ, chập chờn, nhưng đối với tác giả qua các hiểu ẩn dụ, nó được thắp lên từ sự khiên nhẫn, khéo léo và chắt chiu của bà. Có lẽ vì vậy, bếp lửa ấy mới khiến cho tác giả mới có thể có nỗi nhớ dai dẳng sâu sắc bắt đầu cội nguồn của tuổi thơ. Câu cuối của khổ thơ là một lời yêu thương của người cháu muốn gửi gắm đến bà, cụm từ “biết mấy nắng mưa” cho ta biết tình cảm của cháu dành cho bà đã hình thành dần qua những ngày khó khăn. Câu chuyện về cái bếp lửa được mở ra với nhịp đều đặn, giúp cho độc giả thấm dần hoàn cảnh của tác giả. Đọc qua những dòng thơ đầu, tôi cũng như được trở về tuổi thơ của bản thân, những ngày chơi đùa và quây quần gia đình bên bếp lửa.

                                    “Lên bốn tuổi cháu đã quen mùi khói

                                    Năm ấy là năm đói mòn đói mỏi,

                                    Bố đi đánh xe, khô rạc ngựa gầy,

                                    Chỉ nhớ khói hun nhèm mắt cháu

                                    Nghĩ lại đến giờ sống mũi còn cay!

                                    ***

                                    Tám năm ròng, cháu cùng bà nhóm lửa

                                    Tu hú kêu trên những cánh đồng xa

                                    Khi tu hú kêu, bà còn nhớ không bà?

                                    Bà hay kể chuyện những ngày ở Huế.

                                    Tiếng tu hú sao mà tha thiết thế!

                                    Mẹ cùng cha công tác bận không về,

                                    Cháu ở cùng bà, bà bảo cháu nghe,

                                    Bà dạy cháu làm, bà chăm cháu học,

                                    Nhóm bếp lửa nghĩ thương bà khó nhọc,

                                    Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà,

                                    Kêu chi hoài trên những cánh đồng xa?

                                    ***

                                    Năm giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi

                                    Hàng xóm bốn bên trở về lầm lụi

                                    Đỡ đần bà dựng lại túp lều tranh

                                    Vẫn vững lòng, bà dặn cháu đinh ninh:

                                    “Bố ở chiến khu, bố còn việc bố,

                                    Mày có viết thư chớ kể này kể nọ,

                                    Cứ bảo nhà vẫn được bình yên!”

                                    ***

                                    Rồi sớm rồi chiều, lại bếp lửa bà nhen,

                                    Một ngọn lửa, lòng bà luôn ủ sẵn,

                                    Một ngọn lửa chứa niềm tin dai dẳng...”

            Bếp lửa nói lên suy nghĩ và thấu hiểu về cuộc đời bà của tác giả qua ba khổ thơ tiếp theo. Câu chuyện của tác giả lại tiếp tục, vào khi ông lên bốn tuổi, gia đình ông lâm vào cảnh khó khăn, cụm từ “đói mòn đói mỏi”. Việc tách từ mòn mỏi ra để nhấn mạnh cái đói khốc nghiệt cũng như tạo ra vần điệu đau khổ vì để có miếng ăn, người cha đã phải đi “đánh xe”, dù vậy miếng ăn vẫn không đủ khiến bố ông “khô rạc”, ngựa cũng “gầy”. Những gì tác giả kĩ nhất chỉ là “khói hun nhèm mắt”, có lẽ vì vậy khi nhớ lại “sống mũi còn cay”. Khổ thơ tiếp theo kể về cuộc sống của ông với người bà, tiếng tu hú kêu đã được ông miêu tả lặp lại nhiều lần để nhấn mạnh sự thiếu thốn qua tính từ “tha thiết”. Ở những câu thơ tiếp theo, tác giả đã miêu tả sự chăm sóc kĩ lưỡng của bà đối với người cháu, nhìn vào chiếc bếp lửa, cháu thương bà biết bao nhiêu! Hai câu cuối tác giả than rằng: “Tu hú ơi! Chẳng đến ở cùng bà,”, tiếng tu hú cứ kêu hoài kêu mãi, tạo nên một bản nhạc buồn, chỉ có bà và cháu lắng nghe. Tiếng gọi của tác giả bộc lộ cảm xúc cảm thương đối với người bà của tác giả. Trong khổ thơ tiếp theo, hình ảnh của sự tàn khốc chiến tranh đã hiện rõ, “giặc đốt làng cháy tàn cháy rụi”, tại câu thơ này, tác giả đã ẩn dụ so sánh ngọn lửa của chiếc bếp giữa ngọn lửa mà địch dung để đốt cháy làng, một bên ấm áp, thân thuộc; một bên hủy diệt, tàn ác. Lúc này, có lẽ người bà đã già yếu, khiến cho người cháu phải “đỡ đần” để xây một “túp lều tranh”, khi nhắc đến những túp lều tranh, người ta thường nghĩ đến tình yêu nam nữ, thế nhưng tác giả đã xử dụng nó với ý nghĩa của sự vun đắp tình cảm. Nhờ có mái lều ấy, bà vẫn “vũng lòng”, nói với cháu đừng kể chuyện đấy với bố để bố được yên lòng. Khổ thơ tiếp theo, tác giả lại đưa chúng ta về những buổi nhóm bếp cùng bà với điệp ngữ “Một ngọn lửa” tác giả đã thể hiện được tình yêu mà cháu dành cho bà là nhiều như thế nào. Đọc qua đoạn thư ấy, cảm xúc tôi như được dâng trào trong tình thương – trọn vẹn mà trong sáng.

                                    “Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa

                                    Mấy chục năm rồi, đến tận bây giờ

                                    Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm

                                    Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm,

                                    Nhóm niềm yêu thương, khoai sắn ngọt bùi,

                                    Nhóm niềm xôi gạo mới, sẻ chung vui,

                                    Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ...

                                    Ôi kỳ lạ và thiêng liêng – bếp lửa!

                                    ***

                                    Giờ cháu đã đi xa. Có ngọn khói trăm tàu,

                                    Có lửa trăm nhà, niềm vui trăm ngả,

                                    Nhưng vẫn chẳng lúc nào quên nhắc nhở:

                                    - Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa? ...”

            Bếp lửa gắm gửi những thông điệp muốn nói với bà của tác giả qua khổ thơ cuối. Tác giả đã kể lại những lối sống không bao giờ thay đổi của bà, rất đơn sơ và giản dị bằng những tính từ như “lận đận”, “ấp iu nồng đượm”, “yêu thương”, “ngọt bùi”, “kỳ diệu”. Tác giả sử dụng điệp ngữ “nhóm”, tượng trưng cho sự vun đắp. Thế nên, cả bài thơ ông luôn sử dụng cụm từ “nhóm lửa’ thay cho “đốt lửa” vì nó thể hiện được sự bền bỉ, kiên trì và có tiếng tha thiết quê hương. Những biện pháp mà tác giả dung đã làm nổi bật lên sự bình dị và tinh tế của bà, ở câu thơ đầu tác giả sử dụng lại cụm từ “biết mấy nắng mưa” đã xuất hiện ở khổ thơ một nhưng ở đây là bà. Cho nên, sự yêu thương đùm bọc lẫn nhau của hai bà cháu là không thể nào tả nổi. Tác giả đã kết lại khổ thơ bằng câu cảm thán tôn vinh bếp lửa: “kỳ lạ và thiêng liêng”. Khổ tiếp theo, kể lại khi cháu đã trưởng thành, những điệp ngữ “trăm”, nói rằng khi người cháu lớn lên sẽ có rất nhiều nơi để đi, để làm, để học hỏi. Nhưng người cháu ấy sẽ không bao giờ quên thầm nhớ về bà: “- Sớm mai này, bà nhóm bếp lên chưa? ...”. Qua khổ thơ ấy, tôi nhận ra rằng, nếu tình cảm đã đủ mạnh mẽ thì dù có qua bao nhiêu thời gian, sóng gió thì nó cũng không bao giờ mờ nhạt.

            Qua bài thơ “Bếp lửa”, ta có thể cảm nhận thế nào là tình yêu mãnh liệt đối với con người, đối với đất nước. Còn có bài thơ “Đoàn thuyền đánh cá” của Huy Cận, cũng thể hiện niềm yêu thương mãnh liệt nhưng lại đối với biển cả. Tuy vậy, hình tượng chính của hai bài thơ đều là một hình ảnh tự nhiên bếp lửa và biển. Do đó, ta có thể thấy những điều đơn giản nhưng lại rất chân thành của tính người chỉ thể hiện qua những câu từ đơn giản nhưng mang lại những điều lớn lao. Hiện nay, có lẽ tình cảm mà những người trong gia đình dành cho nhau đã phai nhạt dần, dường như chúng ta ít khi thể hiện những hành động dù nhỏ nhưng có để vun đắp tình thương rất nhiều. Bản thân tồi đều cố gắng mỗi ngày tạo mối quan hệ vững chắc, thân mật đối với tất cả mọi người, sau khi đọc bài thơ, tôi đã tự nhủ mình phải yêu thương những người luôn ở bên mình nhiều hơn nữa.

            Quả thật, bài thơ “Bếp lửa” mang trong nó rất nhiều ký ức tuổi thơ về nơi quê hương của tác giả. Nó cũng cho ta thấy được tình yêu thương đong đầy bằng những hình ảnh thơ thực, mà mang tính biểu tượng. Qua bài thơ ấy, ta có thể trở về tuổi thơ mà chính bản thân đã đã không còn nhớ kĩ đã từ rất lâu bởi vì: “Nếu bạn mang theo tuổi thơ bên mình, bạn sẽ chẳng bao giờ già đi.” (Astrid Lindgren).

Đây

Do admin k cho chụp quá 5 ảnh nên mình chụp chưa hết. Còn 2 mặt nữa (mặt mở bài, kết bài) chưa chụp đc