1/ Tác giả Phạm Duy Tốn (1883 - 1924) người làng Phượng Vũ, Huyện Thường An thuộc Hà Nội ngày nay. Là cây bút truyện ngắn xuất sắc ở nước ta khoảng ba thập kỉ đầu của thế kỉ XX. Truyện của ông giàu tính hiện thực, tiêu biểu nhất là các truyện: Sống chết mặc bay, Con người sở Khanh, Nước đời lắm nỗi,...

Tác phẩm Sống chết mặc bay:

- “Sống chết mặc bay” được sáng tác tháng 7 năm 1918

- Đây là tác phẩm được xem là thành công nhất của Phạm Duy Tốn

4/ Câu tục ngữ có hai lớp nghĩa, xét về nghĩa đen là lớp nghĩa bao quát bên ngoài, hiện lên trong từng con chữ trong câu. Đó là tấm nhiễu điều được phủ lên giá gương có tác dụng giúp cho giá của cái gương nói riêng và toàn bộ cái gương nói chung luôn được sạch sẽ, sáng bóng và bền đẹp từ đó ta có thể hiểu về nghĩa bóng của câu tục ngữ đó là lớp nghĩa và người đọc phải suy luận ra dựa vào lớp nghĩa đen. Đó là người trong cùng một quốc gia dân tộc phải biết đoàn kết, yêu thương lẫn nhau “người trong một nước phải thương nhau cùng”, cũng như tấm nhiễu điều và giá gương gắn bó khăng khít với nhau không thể tách rời, nếu mất tấm nhiễu điều, tấm gương sẽ không còn được bền đẹp nữa. Từ đó ta suy rộng ra về con người, mọi người phải giúp đỡ, đùm bọc lẫn nhau thì mới tạo ra sức mạnh như chủ tịch Hồ Chí Minh – vị cha già của cả dân tộc Việt Nam đã từng nói: “Một cây làm chẳng nên non/ ba cây chụm lại nên hòn núi cao” hay một câu khác cũng có ý nghĩa tương tự đó là: “Đoàn kết, đoàn kết, đại đoàn kết/ Thành công, thành công, đại thành công”.

Qua đây, ta mới có thể hiểu sự yêu thương, đoàn kết, đùm bọc lẫn nhau có ý nghĩa to lớn đến như thế nào?. Thực tế lịch sử đã chứng minh, trong những ngày đầu sau năm 1945, nước ta phải cùng một lúc đương đầu với nhiều loại giặc: giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm. Chính Bác Hồ của chúng ta đã phát động phong trào “Hũ gạo cứu đói” với khẩu hiệu “Một nắm khi đói bằng một gói khi no”. Phong trào được mọi người hưởng ứng tham gia rất nhiệt tình, đây chính là một minh chứng rõ nhất cho sự gắn bó đùm bọc của dân tộc ta, để từ đó với lòng yêu nước nồng nàn ta đã đánh thắng kẻ thù xâm lược và giành lại được độc lập dân tộc.

Ngày nay, câu tục ngữ vẫn còn nguyên ý nghĩa được thể hiện ở nhiều phong trào như: Chung tay góp sức hướng về mảnh đất miền Trung – mảnh đất thường xuyên hứng chịu những hậu quả nặng nề của thiên tai. Hay nhiều chương trình truyền hình ý nghĩa như chương trình “Trái tim cho em” với nội dung là gây quỹ giúp đỡ những trẻ em bị bệnh tim bẩm sinh và nhiều chương trình khác.

Bây giờ và mãi mãi về sau, câu tục ngữ vẫn còn nguyên giá trị vốn có của nó, đem đến cho mọi người một bài học quý báu về tình đoàn kết, sự yêu thương đùm bọc lẫn nhau giữa người với người trong cùng một dân tộc. Đây chính là sức mạnh to lớn để giúp đất nước chiến thắng mọi kẻ thù xâm lược và ngày càng giàu đẹp.

5/ Câu ca dao mượn chuyện bầu bí để nói chuyện con người, chuyện cuộc đời. Ông cha ta đã cho con cháu một lời khuyên chân thành, kín đáo mà thiết tha, tế nhị.

Sống ở trên đời, không ai giống ai. Mỗi người có một nguồn gốc, hoàn cảnh, điều kiện sống riêng. Tuy vậy, mọi người vẫn có những chỗ giống nhau. Anh em ruột thịt có chung cha mẹ. Bạn bè cùng lứa chung trường, chung lớp, chung thầy cô, chung sách vở. Hàng xóm láng giềng chung đường đi lối lại. Dù có khác nhau về điều kiện làm ăn, về lứa tuổi, ngành nghề, nhưng tất cả đều chung quê hương, đất nước.

Những cảnh ngộ chung, những nét giống nhau đã làm nên mối quan hệ ràng buộc, gắn bó, là cơ sở để gần gũi, cảm thông. Và chính vì cái chung ấy mà mỗi người phải biết thương yêu đùm bọc, nhường nhịn sẻ chia để công việc chung được tốt đẹp, cảnh ngộ chung được cải thiện, hạnh phúc chung được giữ vững. Không ai có thể sống riêng lẻ, tách biệt vì tình thương làm cho con người gắn bó với nhau hơn và cuộc sống của mỗi người sẽ tốt đẹp hơn.

Trong những thời kì nước ta bị ngoại bang xâm lược, nhân dân Việt Nam dẫu có người sang, kẻ hèn; người giàu, kẻ nghèo; người hạnh phúc, kẻ bất hạnh… nhưng tất cả đều chung nỗi khổ mất nước, nỗi nhục nô lệ, chung một mong ước độc lập, tự do. Chính vì vậy mà mọi người đã thương yêu, đoàn kết lại thành một khối để chống quân cướp nước. Đó là nhu cẩu tình cảm tự nhiên và cũng là điều kiện sống còn trước những hiểm hoạ đe doạ vận mệnh của đất nước, dân tộc.

Dân tộc ta chủ yếu sống bằng nghề nông. Trong sản xuất, thời tiết và điểu kiện tự nhiên ảnh hưởng rất nhiều đến kết quả thu hoạch. Nếu mọi người không chung sức đắp đê chống lụt, trồng rừng ngăn lũ thì khó có thể bảo vệ được mùa màng và thành quả lao động phải vất vả một nắng hai sương mới làm ra được. Trong điểu kiện sống khắc nghiệt, nếu không biết nương tựa vào nhau thìlàm sao tổn tại nổi? Mối quan hệ chật chẽ đã làm cho tinh thương nảy nở và người Việt Nam đã coi đó là truyền thống quý báu tự bao đời.

6/

Việt Nam, một đất nước giàu giá trị truyền thống đã và đang giữ được những nét văn hóa đặc sắc của dân tộc. Các câu ca dao, tục ngữ cũng đang được lưu truyền đến ngày nay và cả mai sau. Đúc kết từ những kinh nghiệm mà cha ông ta đã để lại trong cuộc sống. Và câu tục ngữ:

“Giấy rách phải giữ lấy lề”

Chắc hẳn không ai là không hiểu “giấy” là gì, còn “lề” có thể hiểu là dây xe bằng giấy bản để đóng vở viết chữ Nho hoặc là khoảng giấy trắng được chừa ra ở bên phải hay bên trái của giấy. Nghĩa đen của câu tục ngữ này chính là quyển sách hay vở dù có tờ bị rách nhưng vẫn giữ được lề thì vẫn còn là quyển sách, nó vẫn là nó. Ông cha ta đã lấy hình ảnh “giấy” để ẩn dụ cho số phận, cuộc đời con người. Giống như số phận có nghèo khó, cuộc đời có lo toan vất vả thì cũng đừng để mất đạo đức, lòng tự trọng của bản thân. Chúng ta cũng có thể liên tưởng đến câu “ Đói cho sạch, rách cho thơm”. Dù ở hoàn cảnh nào đi chăng nữa thì cũng phải có lòng tự trọng, không được đánh mất bản thân.

Tuy nhiên ta cũng có thể hiểu theo một nghĩa khác đó là khi “Giấy rách” ẩn dụ cho người con gái. Người con gái nếu không còn trong trắng thì cũng phải giữ được nhân cách, giữ được bản tính con người mình. Chứ đừng làm thối nát cả trong lẫn ngoài. Con người quan trọng nhất là phải có đạo đức, nhân cách tốt, đó là điều tất yếu. Trong cuộc sống cũng như các tác phẩm văn học cũng đề cập rất nhiều đến vấn đề này. Điển hình như nhân vật chị Dậu trong tác phẩm “Tắt đèn” của nhà văn Ngô Tất Tố. Dù có nghèo khó, rách nát chị vẫn giữ được lòng tự trọng nhân cách cũng như phẩm chất đạo đức của mình. Hay như câu chuyện của những người ăn xin, họ nghèo khó thật nhưng cũng không làm mất đi vẻ đẹp tâm hồn, đạo đức trong con người họ.

Phẩm chất đạo đức là điều cần có của mỗi con người, tuy nhiên đâu đó trong cuộc sống ta vẫn thấy những con người mà nhân cách, phẩm chất của họ bị tha hóa, biến chất. Trong cái guồng quay của cuộc sống cơm áo gạo tiền, của xã hội thì điều đó cũng là dễ hiểu. Bên cạnh đó còn có những người chỉ sống bằng hình thức bên ngoài, chạy theo những thứ vật chất xa hoa mà bỏ qua cả nhân cách đạo đức của bản thân. Họ sẵn sàng đánh đổi phẩm chất đạo đức, những điều cốt lõi của bản thân để chạy theo đồng tiền. Sự tha hóa này không phải chỉ mới bắt đầu mà nó đã bắt đầu từ thời xa xưa khi sự cạnh tranh xuất hiện. Thế mới thấy, không phải cái gì cũng tốt đẹp, người thông minh nhưng chưa chắc có đạo đức, người xinh đẹp cũng chưa chắc có nhân cách đẹp. Đừng nên nhìn mọi thứ chỉ bằng vẻ bề ngoài của nó bởi ta làm sao biết bên trong nó đã mục rữa, thối nát như thế nào. Cũng đừng đổ lỗi cho số phận, cho hoàn cảnh khi mà bản thân đã không giữ được phẩm chất đạo đức cũng như nhân cách sống.

Một xã hội văn minh, tiến bộ hay không phụ thuộc vào yếu tố con người. Con người có nhân cách, đạo đức, lối sống đẹp thì sẽ góp phần làm cho xã hội phát triển, tươi đẹp hơn. Lời răn dạy của cha ông ta luôn là những lời khuyên răn vô cùng quý báu đặc biệt là với những người có nhân cách đạo đức kém. Dù trong bất kì hoàn cảnh nào, môi trường nào chúng ta cũng luôn phải nhớ đến lời răn dạy này của cha ông. Cùng nhau gìn giữ những giá trị văn hóa, giá trị truyền thống có như vậy mới giữ được “cái lề” của đất nước văn minh của xã hội hiện đại.

    7/ Sống chết mặc bay là câu chuyện về sự tắc trách của quan phụ mẫu làng X, thuộc phủ X dẫn đến cái chết của hàng bao nhiêu con người, nhà cửa trôi băng, lúa má ngập hết, kẻ sống không chỗ ở, kẻ chết không nơi chôn. Bởi trong khi dân chúng khổ cực, vất vả giữ đê ngăn nước lũ từ sông Nhị Hà thì quan phụ mẫu vẫn say sưa với ván bài tổ tôm trong cái đình cao và vững chãi, mặc kệ dân chúng ngoài kia.

Câu 7 : 

Gần 1h đêm , tại làng X thuộc phủ X nước sông Nhị Hà lên to quá , xem chừng đê vỡ mất . Từ chiều đến giờ hàng trăm con người cố gắng hộ đê , nhưng sức người làm sao địch lại với sức trời , tình cảnh thật là thảm . Âý vậy mà quan phụ mẫu được cử đi phụ dân hộ đê lại ngồi trong đình vững trãi vừa ăn vừa uống lại còn đánh bài tổ tôm . Đền khi có người chạy vào báo tin đê vỡ mà y vẫn mặc kệ , còn hách dịch ta đây . Khi hắn hả hê vì ù được ván bài lớn cũng chính là lúc đê vỡ , dân chúng lâm vào tình cảnh thảm sầu .