Một trong những câu chuyện cổ tích Việt Nam mà tôi từng được nghe mẹ kể và có ấn tượng sâu sắc ấy là Sự tích Sọ Dừa.

Chuyện kể rằng ngày xưa có hai vợ chồng nọ làm người ở cho nhà Phú ông, dù chăm chỉ hiền lành nhưng mãi đến hơn 50 tuổi rồi mà vẫn không có nổi mụn con. Một hôm bà vợ đi ra ngoài đồng thấy khát nước quá bèn uống nước ở trong một cái sọ dừa, mấy tháng sau thì có thai, nhưng người chồng lại ốm rồi mất. Đủ 9 tháng 10 ngày bà sinh ra một cục thịt tròn lông lốc như trái dừa, bà sợ quá toan vứt đi thì bất ngờ nó lại mở miệng nói “Mẹ ơi con là người mẹ đừng vứt con đi mà tội nghiệp!”. Bà thương con nên giữ lại và đặt tên là Sọ Dừa. 

Mấy năm qua đi Sọ Dừa lớn nhanh như thổi, rất ngoan ngoãn và biết nghe lời, một hôm nghe mẹ than thở về chuyện con người ta 7, 8 tuổi đã biết phụ cha mẹ đi chăn trâu, nay Phú ông có một đàn bò mà vẫn chưa có ai chăn, Sọ Dừa bèn bảo mẹ xin với Phú ông cho mình đi chăn. Bà mẹ ngờ vực nhưng vẫn đi xin, ban đầu ông ta cũng e ngại nhưng sau cũng đồng ý cho Sọ Dừa thử việc, nếu làm tốt ông sẽ mướn. Quả thật Sọ Dừa biết chăn dắt, đàn bò ngày một béo tốt, Phú ông rất ưng ý, ngày ngày đều cử ba cô con gái thay phiên nhau mang cơm cho cậu. Hai cô lớn, thì ra mặt không thích Sọ Dừa nên chỉ để cơm ở gốc cây rồi về mặc cậu tự đến ăn, riêng cô út thì mang đến tận nơi cậu. Một hôm, cô út đến phiên mang cơm, vừa đến nơi thì nghe tiếng sáo thổi du dương rất hay, bèn núp ở gốc cây xem ai đang thổi sáo. Và cô thấy một chàng trai khôi ngô tuấn tú đang ngồi trên chiếc võng đào say sưa thổi sáo, thấy có người chàng trai lập tức hóa lại thành hình Sọ Dừa tròn lông lốc. Và cũng kể từ ngày ấy cô út đem lòng thương nhớ chàng trai Sọ Dừa, luôn dành những đồ ăn ngon nhất cho chàng.

Một hôm Sọ Dừa bỗng năn nỉ mẹ hỏi cưới con gái Phú ông, mẹ chàng để chiều lòng con cũng muối mặt đi một lần, ông ta ra vẻ khinh thường thách cưới thật cao, chắc mẩm là nhà mẹ con Sọ Dừa không sắm nổi lễ vật sẽ tự rút lui. Nhưng ai ngờ hôm đưa sính lễ, Sọ Dừa chuẩn bị đủ lễ vật đưa đến nhà Phú ông nọ, bất đắc dĩ ông phải gọi ba cô con gái ra hỏi xem có ai chịu lấy Sọ Dừa không. Hai cô chị thì lắc đầu nguầy nguậy, chỉ riêng cô út bẽn lẽn đáp: “Cha mẹ đặt đâu con xin được ngồi đấy ạ!”, thế là Phú ông đành phải gả cô út cho Sọ Dừa. Ngày đưa dâu, một chàng trai khôi ngô tuấn tú xuất hiện đó chính là Sọ Dừa bấy lâu nay, ai nấy cũng đều bất ngờ, đám cưới được tổ chức linh đình dưới sự chúc phúc của mọi người trừ hai cô chị.

Sọ Dừa tư chất thông minh lại chăm chỉ học hành nên ít lâu sau đã thi đỗ Trạng Nguyên, ra làm quan và rất được vua tin dùng. Ít lâu sau người mẹ ốm mất, quan trạng sau khi chịu tang mẹ thì được cử đi sứ, trước khi đi chàng đưa cho vợ một con dao, một hòn đá lửa và một đôi trứng gà dặn lúc nào cũng phải mang theo mình. Sau khi quan trạng đi, ở nhà 2 cô chị vì ghen ghét đã lập kế rủ em đi bơi thuyền rồi đẩy nàng xuống nước, nàng bị con cá kình lớn nuốt vào bụng. May có con dao chồng cho bên người, nàng khoét bụng cá để chui ra, rồi trôi dạt vào một hoang đảo, tại đây nàng xẻo thịt cá, rồi dùng đá đánh lửa để nướng ăn, phần còn lại cô đem muối và phơi khô để dành. Còn hai quả trứng gà sau 21 ngày cũng đã nở thành một cặp gà trống, mái, chúng đẻ trứng rồi ấp thành nhiều con, đàn gà một đông dần cũng là lúc thuyền quan trạng đi ngang qua hoang đảo. Con gà trống gáy thật to: “Ò ó o!!!Có phải thuyền quan trạng rước cô tôi về!”,vợ chồng gặp lại nhau mừng mừng tủi tủi. Nghe vợ kể hành vi độc ác của chị vợ, chàng vô cùng tức giận, Sọ Dừa đưa vợ về nhà nhưng chưa cho ai gặp, chàng mở tiệc linh đình, hai cô chị cũng ăn vận trang điểm thật đẹp tìm tới hòng muốn làm bà trạng thay em. Cùng lúc đó Sọ Dừa  dẫn vợ ra, hai cô chị xấu hổ và sợ hãi đành bỏ trốn đi biệt tích, kể từ đó hai vợ chồng Sọ Dừa sống hạnh phúc với nhau mãi mãi.

Câu chuyện chính là bài học nhân quả cho con người, ở hiền gặp lành, ác giả ác báo, kẻ làm điều ác độc, lòng dạ độc ác thì sẽ gặp quả đắng, ngược lại người hiền lành, nhân hậu lại có cuộc sống ấm êm hạnh phúc.

Ngày xưa, có một người con trai thần Long Nữ, tên là Lạc Long Quân thuộc giống rồng. Thần có sức khỏe vô địch, lại nhiều phép lạ. Thần giúp dân trừ yêu quái, dạy dân cách trồng trọt, chăn nuôi và ăn ở. Ở vùng núi cao phương Bắc, có nàng Âu Cơ thuộc dòng họ Thần Nông, xinh đẹp tuyệt trần. Nàng đến thăm vùng đất Lạc Việt có nhiều hoa thơm cỏ lạ. Hai người gặp nhau, yêu nhau và trở thành vợ chồng.

Ít lâu sau Âu Cơ mang thai và sinh ra một cái bọc trăn trứng, nở ra trăm người con, người nào cũng đều hoàn hảo, đẹp lạ thường. Lạc Long Quân vốn quen sống ở dưới nước, nên thường xuyên trở về dưới thuỷ cung.

Âu Cơ ở lại nuôi đàn con, tháng ngày chờ đợi Lạc Long Quân trở lại, nhưng nỗi nhớ chồng khiến nàng buồn tủi. Cuối cùng nàng gọi chồng lên than thở:

- Sao chàng đành bỏ thiếp mà đi, không cùng thiếp nuôi đàn con nhỏ?

Lạc Long Quân nói:

- Ta vốn ở miền nước thẳm, nàng thì ở chốn núi cao. Nhiều điều khác nhau, khó mà ở cùng nhau một nơi được lâu dài được. Nay ta đưa năm mươi con xuống biển, nàng đưa năm mươi con lên núi, chia nhau cai quản các phương. Khi có việc gì cần giúp đỡ lẫn nhau, đừng quên lời hẹn, đây là giao ước của vợ chồng, con cái.

Âu Cơ ưng thuận. Trước khi đưa năm mươi con lên núi, nàng nói với chồng:

- Thiếp xin nghe lời chàng. Vợ chồng ta đã sống với nhau thắm thiết, nay phải chia hai, lòng thiếp thật là đau xót.

Lạc Long Quân cũng cố nén nỗi buồn trong buổi chia li, chàng khuyên giải vợ:

- Tuy xa nhau nhưng tình cảm đôi ta không hề phai nhạt, khi nào cần chúng ta lại gặp nhau.

Âu Cơ vẫn quyến luyến, rồi buồn bã nói:

- Thiếp rất nhớ chàng và thương các con, biết đến khi nào chúng ta mới gặp nhau.

Lạc Long Quân nắm chặt tay vợ, an ủi:

- Xa nàng và các con lòng ta cũng đau lắm! Âu cũng là mệnh trời, mong nàng hiểu và cảm thông cùng ta.

Âu Cơ và các con nghe theo lời cùng nhau chia tay lên đường.

Lạc Long Quân và các con về nơi biển cả, Âu Cơ đưa các con về đất Phong Châu. Người con trưởng được tôn lên làm vua, lấy hiệu là Hùng Vương, đặt tên nước là Văn Lang. Cũng bởi sự tích này mà người Việt Nam ta đều luôn tự hào mình là dòng dõi con Rồng cháu Tiên.