Ngày 30/4/1975, đất nước giành được độc lập hoàn toàn sau 21 năm chống Mỹ và gần 100 năm chống Pháp, đây là những điều mà bất cứ người Việt Nam cũng biết đến và tự hào về một dân tộc anh hùng đã phá tan vòng tay xiềng xích nô lệ đứng lên giành độc lập cho nước nhà. Từ trước đến nay, tui – một sinh viên đang ngồi trên ghế giảng đường, chỉ biết được những điều đó qua sách vở và báo chí. Nhưng sau khi tham quan Bảo tàng chứng tích chiến tranh thì tui đã tận mắt được chứng kiến những hình ảnh thật sự và lắng nghe cô thuyết trình viên kể về cuộc chiến đã làm cho tui và các bạn nghẹn đi trước những đau thương mất mát mà nhân dân VN đã gánh chịu trong suốt cuộc chiến.
Bảo tàng chứng tích chiến tranh quả là đang lưu giữ vô vàn những tư liệu quý giá về một thời gian khổ, đau thương mà hào hùng của dân tộc ta. Xem những bức ảnh, tui không khỏi đau. tui cứ mãi canh cánh một câu hỏi:"Cùng là con người với nhau, sao người ta có thể đối với đồng loại mình như thế?", và tui đau, đau nỗi đau một thời mất nước, một thời khổ nhục dưới bàn tay tàn bạo của bọn giặc xâm lược.Bước vào bảo tàng, cái nhìn đầu tiên của tui là những cỗ máy chiến tranh thật hiện đại vào thời đó, nào là: xe tăng,máy bay chiến đấu, bm và súng đạn. Mỹ đã dùng đến những vũ khí hiện đại như thế để nhắm vào một đất nước mà “con trâu đi trước, cái cày đi sâu”, vũ khí của họ chỉ là cuốc, xẻng…Khi đưa ánh mắt vào những bức hình về tội ác của đế quốc Mỹ đã gây ra cho Việt Nam trong chiến tranh, tui đã thật sự căm phẫn. Và tui tin rằng, những người lính Mỹ ở bên kia chiến tuyến cũng không thể nào tránh khỏi cảm giác tự dằn vặt, ray rứt với những vì sao? Tại sao tui phải làm những điều không đúng với bản chất con người như thế?
Trong cuốn hồi ký “Nhìn lại quá khứ, những bài học và thảm kịch chiến tranh VN” do cựu Bộ trưởng Bộ quốc phòng Mỹ Robert McNamara xuất bản năm 1995 mới thú nhận rằng: “Chúng tui đã sai lầm, sai lầm khủng khiếp, chúng tui mắc nợ tương lai cho việc giải thích tại sao lại sai lầm như vậy” và chính những sai lầm đó đã mang lại hậu quả hết sức nặng nề và sai lầm cho đất nước và nhân dân VN”
“Bản tuyên ngôn độc lập của nước Mỹ” năm 1776, nêu rõ: “Tất cả mọi người sinh ra đều có quyền bình đẳng, tạo hoá đã cho họ những quyền không ai có thể xâm phạm được, trong những quyền ấy, có quyền được sống, được tự do, được mưu cầu hành phúc” thế nhưng khi xâm lược VN, quân đội Mỹ đã bất chấp tất cả những quyền hạn ấy. Lính Mỹ bắt bớ và giết tất cả mọi người mà chúng đánh giá là Việt Cộng, kể cả phụ nữ trẻ em và người già
Càng đi sâu vào bên trong, tui càng đứng lại nhiều hơn. Hãi hùng trước những hình ảnh về tội các của Mỹ Ngụy. Các cuộc thảm sát giết chóc, giết người hàng loạt hết sức kinh hoàng, tàn nhẫn và độc ác tưởng chỉ có trong phim ảnh bạo lực bây giờ. Con số thống kê cho các vụ thảm sát đó thật là quá đỗi tưởng tượng với tôi, hàng trăm ngàn người như chìm trong biển máu. Trong đó, có phụ nữ mang thai và trẻ em sơ sinh có vài tháng tuổi,...Với chính sách “ đốt sạch, phá sạch, giết sạch” chúng xuống tay như thể chúng không phải là con người, như loài thú đang say máu. Chúng đếm xác, như một cách báo cáo thành tích của quân đội Mỹ “ hễ có xác chết thì đó là Việt Cộng” thật là không có mỹ từ nào để mô tả sự vô nhân đạo, mất hết tính người của chúng. Những tội các mà theo tui nghĩ nếu là con người thì không thể nào nghĩ ra được.

Bước tới những hình ảnh về cuộc “Thảm sát Mỹ lai” vào ngày 16 tháng 03 năm 1968 tại thôn thôn Mỹ Lai thuộc làng Sơn Mỹ, huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi, tui đã thật sự căm phẫn đến tột cùng. 504 người bị giặc Mỹ sát hại ở Mỹ Lai mà phần lớn trong họ là phụ nữ và trẻ em những người không có vũ khí trong tay, không có khả năng kháng cự nào. tui tự hỏi không biết những tên lính Mỹ đó có phải là con người không? Hay chúng là những con ác thú máu lạnh được bao bọc bên ngoài bởi lớp hình hài giống con người. Những từ ngữ nặng nhất dành cho chúng cũng không thể nào đủ để lên án tội ác của chúng!Mỗi người lính Mỹ đều được trang bị 1 zippo, 1 bình rượu hay xăng để tiện làm những việc như thế này đây! Một lính Mỹ đang đốt nhà của người dân làng Sơn Mỹ, mở đầu cho cuộc thảm sát!Xác người dân làng Sơn Mỹ nằm la liệt sau đợt xả súng
tui đang tự hỏi rằng những người dân vô tội này có hiểu lí do vì sao họ lại bị xả sung một cách không thương tiếc như thế không, thật không có gì tàn nhẫn bằng!
Sau khi nghẹn ngào và đứng rất lâu với những bức hình của cuộc “thảm sát Mỹ Lai”, tui lặng bước đi đến nơi trưng bày những bức ảnh về nạn nhân chất độc màu da cam dioxin. Các nhà khoa học đã nói rằng chỉ cần môt muỗng cà phê là đã có thể để lại di chứng rất nặng nề cho cả một làng. Vậy mà đế quốc Mỹ đã rải hàng tấn chất độc mà có màu của nắng sớm, nhiều hơn so với lượng mà họ đã dùng trong mặt trận Thái Bình Dương trong thế chiến II. tui thật sự xúc động trước hình ảnh những đứa trẻ dị dạng vì nhiễm chất độc màu da cam, so với những đứa trẻ bình thường chúng đã chịu rất nhiều tổn thất và mất mát.

 Cảm nhậnCác hiện vật, chứng tích, các bức ảnh được trưng bày cho thấy sự khốc liệt của chiến tranh và tinh thần kiên cường, bất khuất của dân tộc Việt Nam.

Những bức ảnh, tư liệu ở bảo tàng là minh chứng rõ ràng nhất cho sự dã man, tàn độc của quân đội Mỹ. Những kiểu tra tấn, tàn sát thông qua tư liệu bất cứ ai cũng phải rùng mình. Những trận thảm sát người dân được phản ánh đầy đủ, sắc nét. Trận càn quét trong vòng một giờ vào ngày 25/09/1969 tại ấp 5 – xã Thạch Phong – Thạch Phú – Bến Tre quân Mỹ đã cắt cổ ông Bùi Văn Vát và bà Bùi Thị Cảnh rồi kéo ba em bé là cháu nội của ông bà đang ẩn nấp tại ống cống, đâm chết hai cháu, mổ bụng một cháu.

Sau đó, quân lực Mỹ di chuyển đến hầm trú ẩn của gia đình khác giết chết mười lăm người, trong đó có ba phụ nữ mang thai. Những hình ảnh xác người chồng chất bên bờ ruộng vào ngày Mỹ tổ chức càn quét thảm sát Sơn Mỹ – Quảng Ngãi. Quân Mỹ giết hơn năm trăm người bất kể người già, phụ nữ mang thai hay trẻ nhỏ không có khả năng tự vệ.

Họ bị giết bằng những phương thức kinh hoàng như mổ bụng, moi gan, cắt đầu, kéo xác rồi cả những hình ảnh tra tấn khủng khiếp nhất cũng được tái hiện một cách rõ nét. Chiến dịch “lê máy chém đi khắp miền Nam” tàn sát cán bộ cách mạng và người dân vô tội rồi những hình ảnh tên Mỹ ác ôn cầm xác người chiến sỹ không còn lành lặn, lính Mỹ hãnh diện chụp ảnh bên đống xác dân thường nằm còng keo, bê bết máu.

Chiếc máy chém sắc lạnh gợi những nỗi ám ảnh nặng nề cho người thăm. “Chuồng cọp”, “địa ngục trần gian” được phục chế theo mô hình ở nhà tù Côn Đảo được tái hiện chân thực, phản ánh đầy đủ sự dã man, tàn ác tra tấn các chiến sỹ cộng sản của bọn tàn ác. Mỹ ngụy áp dụng những biện pháp tra tấn chiến sỹ cộng sản hết sức tàn độc. Mỗi ngăn chuồng cọp dài 2,7 mét, rộng 1,5 mét và cao 3 mét. Mùa nóng nhốt từ 5 tới 14 người, ngược lại mùa lạnh chúng tách ra để lại 1 đến 2 người chân bị còng vào cột sắt.

Ăn uống, tắm giặt, tiểu tiện đều trong không gian nhỏ bé và ngột ngạt đó. Rắc vôi bột cho người tù ngạt thở, cưa chân, đóng đinh vào đầu, khoét óc, giỏ nước làm buốt óc, thông màng nhĩ, luộc người vào chảo dầu, nước sôi làm tróc da, lột xương, cho uống nước xà phòng, đá vào bụng, mạn sườn để người tù nôn ra máu,… Bị đầy đọa trong chuồng cọp, sức khỏe của họ suy sụp rất nhanh, không chuồng nào không có người hy sinh vì kiệt sức, bệnh tật rồi hàng loạt bức hình dội bom, tàn phá khắp các miền quê được tái hiện, gây cảm giác đau lòng, buồn bã cho người xem.

Đó là hình bom dội tàn phá khắp các miền quê từ Nam ra Bắc, giết chết biết bao nhiêu là người già, trẻ em vô tội, có những trận bom dội hủy diệt cả những ngôi trường nơi trẻ em đang học, tàn phá làng mạc quê hương. Hình ảnh cô bé Kim Phúc trần truồng gào thét trên đường quê mịt mù khói sương với vết phỏng bom napal của Mỹ tứa máu trộn đất, phủ khắp toàn thân.

Để lưu lại những chứng tích anh hùng của nhân dân Việt Nam trong cuộc đấu tranh chống các thế lực xâm lược, đồng thời để tố cáo những tội ác và nêu bật những hậu quả tàn khốc của cuộc chiến tranh xâm lược, ngày 04/09/1975 Nhà trưng bày tội ác Mỹ – Ngụy được mở cửa phục vụ công chúng. Sau đó, Nhà trưng bày tội ác Mỹ – Ngụy được đổi tên thành nhà trưng bày Tội ác Chiến tranh xâm lược (ngày 10/11/1990). Trước khi trở thành Bảo tàng Chứng tích chiến tranh (ngày 04/07/1995).

Ngày 02/08/1964, lợi dụng sự kiện Vịnh Bắc Bộ để quân Mỹ đổ bộ vào Việt Nam. Từ tháng 01 đến tháng 12 năm 1965, số lượng quân Mỹ đã từ 23 nghìn lên 180 nghìn.

Vào thời điểm những năm 1969 – 1970, làn sóng phản đối cuộc chiến của quân Mỹ tại Việt Nam dâng cao không những ở bản thân Mỹ mà còn lan rộng ra toàn thế giới.

Chính quyền Mỹ đang ra sức xoa dịu bầu không khí căng thẳng. Những mọi nỗ lực của họ bỗng như gió cuốc đi khi một sự kiện xảy ra trước đó được phanh phui. Thường dân đã chết trong một buổi sáng, trong đó có 182 phụ nữ với 17 người đang mang thai, 173 trẻ em với 56 trẻ em sơ sinh đến 5 tháng tuổi, 60 cụ già trên 60 tuổi.

Từ năm 1961, chúng đã sử dụng nhiều loại chất độc hóa học: chất khai quang, chất diệt cỏ một số chất chứa chất độc màu da cam dioxin.

Ngày 30/04/1975, khi chiếc xe tăng lịch sử húc đổ cánh cửa Dinh Độc Lập, vào đúng 11 giờ 30 phút, lá cờ giải phóng của Việt Nam đã tung bay phấp phới tại đây. Từ đây chính thức đánh dấu thất bại đầu tiên trong lịch sử của Mỹ, đó chính là thất bại tại Việt Nam.