1 like nha

Trao Duyên là một trong những đoạn thơ có ý nghĩa vô cùng đặc biệt trong Truyện Kiều của nhà thơ Nguyễn Du. Đoạn thơ khắc họa được rõ nét nhất tấn bi kịch của cuộc đời Thúy Kiều. Khi vì chữ Hiếu mà nàng phải quên đi chữ Tình quên đi hạnh phúc của đời mình đành dang dở. Bằng bút pháp miêu tả nội tâm tài tình Nguyễn Du đã cho chúng ta thấy được tâm trạng giằng xé đầy đau khổ của Thúy Kiều.

“Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa”.

Trong không gian tĩnh mịch đêm khuya vắng. Thúy Kiều gọi Thúy Vân đến khẩn thiết cậy nhờ em. Nàng biết rằng điều mình nói ra đây thật sự rất khó khăn nên mới phải sử dụng từ “cậy em”. Sau đó rồi đưa Thúy Vân lên một tầm cao hơn đó là ngồi lên trên để chị “lạy rồi sẽ thưa”. Chỉ hai câu thơ đầu thôi mà chúng ta đã thấy được Thúy Kiều là người hiểu chuyện như thế nào khi lường trước được việc mình cậy nhờ em sẽ thật sự khó khăn nên muốn đưa em vào thế không thể chối từ.

Trong niềm đau đớn của bản thân, Thúy Kiều cố gắng phân bày với em việc tại sao mới có lý do cậy nhờ ngày hôm nay:

"Giữa đường đứt mối tương tư.
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em.
Kể từ khi gặp chàng Kim
Khi ngày quạt ước khi đêm chén thề.
Sự đâu sóng gió bất kỳ.
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai.
Ngày xuân em hãy còn dài.
Xót tình máu mủ thay lời nước non.
Chị dù thịt nát xương mòn.
Ngậm cười chín suối vẫn còn thơm lây.”

Nàng kể về mối tình nồng thắm của mình với Kim Trọng vừa mới chớm nở nay đã phải lụi tàn vì hoàn cảnh gia đình. Không còn nỗi đau khổ nào hơn khi vì chữ Hiếu mà phải dứt bỏ chữ Tình với chàng Kim. Vì thế Thúy Kiều cũng mong Thúy Vân thấu hiểu cho nỗi khổ của mình mà nhận lời chắp nối tơ duyên với Kim Trọng. Nếu Thúy Vân nhận lời làm việc đó thì dù có chết Thúy Kiều cũng vẫn biết ơn em. “Ngậm cười chín suối vẫn còn thơm lây”. Nàng đã lấy cả cái chết ra để thuyết phục em gái nhận lời cậy nhờ của mình.

Sau khi Thúy Vân đã nhận lời giúp chị Thúy Kiều bắt đầu trao cho em những kỷ vật tình yêu. Lúc này tâm trạng đau khổ giằng xé của nàng được tác giả Nguyễn Du khắc họa rất rõ nét.

Chiếc trâm với bức tờ mây.
Duyên này thì giữ, vật này của chung.
Dù em nên vợ nên chồng.
Xót người mệnh bạc ắt lòng chẳng quên.
Mất người còn chút của tin.
Phím đàn với mảnh hương nguyền ngày xưa.

Trong giờ phút trao duyên mọi kỷ niệm lại sống dậy mãnh liệt trong tâm trí Thúy Kiều. Ngỡ như tình yêu chỉ mới hôm qua đây khi nàng vừa gặp Kim Trọng vừa trao nhau những lời thề nguyền ước hẹn. Trao duyên nhưng kỷ vật đấy được xem là của chung. Và sau này khi em có nên vợ nên chồng với chàng Kim cũng đừng quên chị. Càng nói Thúy Kiều càng xót xa cho thân phận hồng nhan bạc mệnh của mình. Khi mà có được tình yêu trong tay rồi mà vì biến cố gia đình lại bị tuột mất. Nàng chới với không biết bám víu vào đâu nên tưởng tượng đến lúc Thúy Vân và Kim Trọng bên nhau mà lúc đấy nàng chỉ như một oan hồn vật vờ trong gió vương vấn trên phím đàn và mảnh hương nguyền ngày xưa.

Mai sau dù có bao giờ.
Đốt lò hương ấy so tơ phím này.
Trông ra ngọn cỏ lá cây.
Thấy hiu hiu gió thì hay chị về.

Nếu như ở đoạn thơ đầu Thúy Kiều nói chỉ cần Thúy Vân nhận lời trao duyên thì mình ở nơi chín suối cũng ngậm cười thơm lây. Thì đến đoạn thơ này khi nhắc đến những kỷ niệm tình yêu với chàng Kim nàng càng day dứt. Nàng day dứt vì tình yêu không trọn vẹn. Thúy Kiều cảm thấy nỗi xót xa vô hạn dù chỉ là tưởng tượng thôi cũng khiến người ta cảm thấy thương cảm. Đúng là “trâm gãy bình tan” tơ duyên ngắn ngủi vừa nở đã tàn. Thúy Kiều chỉ xin em dù có thế nào nếu có âm dương cách biệt hãy cho chị xin giọt nước cho người thác oan.

Hồn còn mang nặng lời thề.
Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai.
Dạ đài cách mặt khuất lời.
Rưới xin giọt nước cho người thác oan.

Với Thúy Kiều dù có chết nàng cũng không bao giờ quên được tình yêu với Kim Trọng. Nên dù “thác xuống” nàng vẫn đau đáu với tình yêu chưa trọn vẹn. Nàng đã phải thốt lên:

Ôi Kim Lang! Hỡi Kim Lang.
Thôi thôi! Thiếp đã phụ chàng từ đây.
Cạn lời hồn ngất máu say
Một hơi lặng ngắt đôi tay giá đồng

Thúy Kiều đã phải thốt lên “ôi Kim Lang” nghĩa là nàng đã coi chàng Kim Trọng như phu quân của mình là tình lang trong mộng. Nhưng từ nay cũng chỉ vì chữ Hiếu mà phải phụ chàng từ đây.

Đoạn thơ kết thúc với tâm trạng đau khổ cùng cực của Thúy Kiều. Ta thấy Nguyễn Du thật sự rất tài tình khi đã lột tả chân thực được nỗi niềm của Thúy Kiều trong đoạn trích Trao Duyên. Ở đó có cả sự mạnh mẽ của quân tử cũng có sự yếu đuối của nữ nhi thường tình khi phải rời xa tình yêu khắc cốt ghi tâm của mình. Một tâm trạng giằng xé đau khổ mà không phải ngòi bút nào cũng có thể lột tả được.

Vừng trăng vằng vặc giữa trời
Đinh ninh hai miệng một lời song song”.

Đó là khung cảnh diễn ra cuộc thề nguyền của Thúy Kiều và Kim Trọng. Tình yêu của hai người lãng mạn là thế, hai người đã cùng nhau đính ước "trăm năm tạc một chữ đồng đến xương" vậy mà giờ đây "trâm gãy bình tan", vì muốn giữ cho trọn vẹn lời thề ấy mà nàng phải trao duyên lại cho người em gái là Thúy Vân.
Tâm trạng và những cảm xúc của nàng khi trao duyên được thể hiện qua các lời thoại với Thúy Vân, Kim Trọng và cả lời độc thoại với chính mình:

“Cậy em em có chịu lời
Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa
Giữa đường đứt gánh tương tư
Keo loan chắp mối tơ thừa mặc em”

Chúng ta thường dùng những lời nói và cử chỉ trang trọng đối với những người bề trên nhưng trong cuộc trao duyên này, Thúy Kiều lại dùng những hành động ấy đối với em gái của mình. Không phải là “nhờ em”, “xin em” mà là “cậy em”. Thúy Kiều thật khéo léo và tinh tế khi sử dụng từ “cậy”. “Cậy” có nghĩa là tin tưởng và mong muốn Thúy Vân giúp đỡ vì ngoài cô ra không ai có thể giúp được Thúy Kiều. Và đặt trong hoàn cảnh của Thúy Vân thì cô chỉ có thể “chịu lời”, chấp nhận chịu sự thua thiệt. Hơn ai hết, Thúy Kiều là người thấu hiểu điều này vì chính nàng đã khiến Vân rơi vào tình huống khó xử. Còn về phía Thúy Vân, cô không thể từ chối vì Thúy Kiều đã “lạy” và “thưa” với mình rất trang trọng.

Sau khi mời Thúy Vân “ngồi lên”, Thúy Kiều đã thuật lại câu chuyện tình yêu của mình với Kim Trọng để Thúy Vân được tỏ tường. Nàng bồi hồi nhớ lại những cảm xúc của "cái thuở ban đầu lưu luyến ấy" (Thế Lữ). Tình yêu của hai người nảy sinh ngay từ khi họ mới gặp gỡ rồi tình yêu ấy trở nên sâu đậm hơn khi họ trao nhau chiếc quạt và cùng uống chén rượu thề nguyền.Tai ương ập đến, Thúy Kiều không thể chọn cả chữ hiếu và chữ tình nên nàng đã hi sinh tình cảm cá nhân với chàng Kim để báo đáp công ơn của cha mẹ. Những lời tâm sự của nàng như lời hối thúc, nài nỉ Thúy Vân sẽ nhận lời:

“Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay lời nước non
Chị dù thịt nát xương mòn
Ngậm cười chín suối hãy còn thơm lây”.

Thúy Kiều và Thúy Vân là chị em ruột thịt, nay Kiều hi sinh vì gia đình, muốn nhờ cậy Vân chút việc chẳng lẽ cô có thể hững hờ không giúp.Hơn nữa, tuổi trẻ của Thúy Vân còn dài nhưng tuổi trẻ của Thúy Kiều thì coi như đã hết. Những lời giãi bày của Thúy Kiều chứa bao xót xa của con người tài hoa bạc mệnh. Nàng sẽ vui mừng biết mấy khi Thúy Vân và Kim Trọng thành đôi. Dù cho nàng ở chốn cõi âm "cách mặt khuất lời" thì cũng sẽ "ngậm cười", "thơm lây" với niềm hạnh phúc lứa đôi của Thúy Vân và Kim Trọng. Nàng sẽ chúc cho hai người được hạnh phúc. Bao nhiêu lời lẽ của Thúy Kiều nói ra là bấy nhiêu sự đau đớn, chua xót. Nàng trao lại cho Vân những kỉ vật ghi dấu tình yêu của mình và chàng Kim như “chiếc vành”, “bức tờ mây”, “phím đàn” và “mảnh hương nguyền”. Dốc lòng chúc phúc cho Thúy Vân và Kim Trọng nhưng nàng cũng đau xót đến tột cùng khi những kỉ vật tình yêu của hai người từ nay sẽ trở thành “của chung”. Nàng chỉ xin Vân "rưới xin giọt nước cho người thác oan".Có ai không đau đớn khi nghĩ đến cái chết của bản thân mình. Thúy Kiều cũng vậy, nàng không khỏi xót xa khi tự độc thoại với bản thân:

“Hồn còn mang nặng lời thề
Nát thân bồ liễu đền nghì trúc mai
Dạ đài cách mặt khuất lời
Rưới xin giọt nước cho người thác oan
Bây giờ trâm gãy gương tan
Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân”.

Có lẽ nỗi đau đã lên đến tột cùng, có lẽ không ai có thể thấu hiểu nỗi đau ấy nên Thúy Kiều mới tự đối thoại với chính mình để vơi đi những nỗi niềm còn đau đáu. Kể làm sao hết những ân tình, ái ân mà hai người đã có. Những kỉ niệm về đêm thề nguyền đính ước vẫn còn vẹn nguyên trong kí ức của Thúy Kiều. Chúng ta như đang nghe thấy tiếng nấc nghẹn ngào và những dòng lệ chứa chan nỗi buồn bi thương của nàng. Mối tình với Kim Trọng không thành, nàng nhắn gửi với người tình quân:

“Trăm nghìn gửi lạy tình quân
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi
Phận sao phận bạc như vôi
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng”

Với nỗi đau đớn đến xé lòng, Thúy Kiều "gửi lạy" Kim Trọng “trăm nghìn” cái nhưng bấy nhiêu vẫn là chưa đủ để đền đáp tình cảm của chàng. Bao nhiêu tình yêu, nàng đã dành hết cho Kim Trọng nhưng hẹn ước không thành, nàng coi mình trở thành kẻ thất hứa, kẻ phụ bạc. Dù có cất tiếng than thân trách phận "phận bạc như vôi" thì nàng cũng không thể thay đổi được điều gì, nàng chỉ còn cách chấp nhận sự dập vùi của số phận. Và lời cuối cùng nàng muốn gửi tới chàng Kim cũng là lời tạ lỗi:

“Ôi Kim lang! Hỡi Kim lang
Thôi thôi thiếp đã phụ chàng từ đây”

Tiếng từ biệt ấy tha thiết và đau đớn làm sao.Lời thề còn mang nặng, cõi lòng cũng không yên khi bản thân mình là kẻ thất hứa.Tiếng gọi “tình quân”, “Kim lang” chứa bao tình nghĩa. Nàng không đổ lỗi cho số phận hay bất kì ai cả mà nàng  cất tiếng oán trách bản thân đầy ai oán. Hành động ấy đã cho thấy đức tính hi sinh của Thúy Kiều .Nàng quên đi nỗi đau của thực tại để mong muốn người mình yêu được hạnh phúc. Sự hi sinh vì tình yêu thật cao cả biết nhường nào.

Sự kết hợp những lời đối thoại và độc thoại đã khắc họa tính cách và tâm trạng của Thúy Kiều một cách sinh động, rõ nét.Những lời thoại ấy đã thể hiện tâm trạng vô cùng đau xót, tiếc thương cho mối tình đã tan vỡ. Đồng thời qua đó bạn đọc cũng thấy được sự am hiểu tâm lí nhân vật, con người của bậc đại thi hào dân tộc.