Theo như ở trường mk thì đề cương có như này nhé, bạn có thể tham khảo nha

A. VĂN BẢN

1. Văn học dân gian (Tục ngữ):

Khái niệm

Chủ đề

Nội dung

Nghệ thuật

Tục ngữ: Những câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh, thể hiện những kinh nghiệm của nhân dân về mọi mặt (tự nhiên, lao động sản xuất, xã hội), được nhân dân vận dụng vào đời sống, suy nghĩ và lời ăn tiếng nói hằng ngày.

Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất

(8 câu tục ngữ ở SGK/3)

Phản ánh, truyền đạt những kinh nghiệm quý báu của nhân dân trong việc quan sát các hiện tượng thiên nhiên và trong lao động sản suất.

- Ngắn gọn, hàm súc, giàu hình ảnh, lập luận chặt chẽ

- Thường gieo vần lưng

- Các vế đối xứng nhau

Tục ngữ về con người và xã hội

(9 câu tục ngữ ở SGK/12)

Tôn vinh giá trị con người, đưa ra nhận xét, lời khuyên về những phẩm chất và lối sống mà con người cần phải có.

- Sử dụng cách diễn đạt ngắn gọn, cô đúc.

- Sử dụng các phép so sánh, ẩn dụ, điệp ngữ, đối, …

- Tạo vần, nhịp cho câu văn dễ nhớ, dễ vận dụng.

1. Các văn bản nghị luận:

STT

Tên bài –

Tên tác giả

Đề tài nghị luận

Luận điểm

Phương pháp lập luận

Nội dung

Nghệ thuật

1

Tinh thần yêu nước của nhân dân ta

(Hồ Chí Minh)

Tinh thần yêu nước của dân tộc Việt Nam.

Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quí báu của ta.

Chứng minh

- Bài văn đã làm sáng tỏ chân lí: “Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là một truyền thống quí báu của ta”.

- Truyền thống này cần được phát huy trong hoàn cảnh lịch sử mới để bảo vệ đất nước.

- Luận điểm ngắn gọn, lập luận chặt chẽ, dẫn chứng toàn diện, tiêu biểu, thuyết phục.

- Bài văn là một mẫu mực về lập luận, bố cục, cách dẫn chứng của thể văn nghị luận.

2

Đức tính giản dị của Bác Hồ (Phạm Văn Đồng)

Đức tính giản dị của Bác Hồ.

Bác giản dị trong mọi phương diện: bữa cơm (ăn), cái nhà (ở), lối sống, cách nói, viết.

Chứng minh      (kết hợp với giải thích và bình luận)

- Giản dị là đức tính nổi bật ở Bác Hồ: giản dị trong đời sống, trong quan hệ với mọi người, trong lời nói và bài viết. Ở Bác, sự giản dị hòa hợp với đời sống tinh thần phong phú, với tư tưởng và tình cảm cao đẹp.

- Dẫn chứng cụ thể, xác thực, toàn diện, kết hợp chứng minh, giải thích, bình luận.

- Lời văn giản dị, giàu cảm xúc.

3

Ý nghĩa văn chương

(Hoài Thanh)

Văn chương và ý nghĩa của nó đối với con người.

- Nguồn gốc của văn chương là ở lòng thương người, thương muôn vật, muôn loài.

- Công dụng của văn chương.

Giải thích (kết hợp với bình luận)

Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là tình cảm, là lòng vị tha. Văn chương là hình ảnh của sự sống muôn hình vạn trạng và sáng tạo ra sự sống, gây những tình cảm không có, luyện những tình cảm sẵn có. Đời sống tinh thần của nhân loại nếu thiếu văn chương thì sẽ rất nghèo nàn.

- Luận điểm rõ ràng, luận chứng minh bạch, đầy sức thuyết phục.

- Diễn đạt bằng lời văn giản dị, giàu hình ảnh, cảm xúc.

1. Truyện, kí:

STT

Tên bài

Tác giả

Thể loại

Nội dung

Nghệ thuật

1

Sống chết mặc bay

Phạm Duy Tốn

Truyện ngắn

Giá trị hiện thực: Phản ánh sự đối lập hoàn toàn giữa cuộc sống, sinh mạng của nhân dân với cuộc sống của bọn quan lại mà kẻ đứng đầu là tên quan phủ “lòng lang dạ thú”.

Giá trị nhân đạo : 

+ Thể hiện niềm thương cảm của tác giả trước cuộc sống lầm than cơ cực của nhân dân do thiên tai.

 + Lên án thái độ vô trách nhiệm của bọn cầm quyền trước tình cảnh, cuộc sống “nghìn sầu muôn thảm” của nhân dân.

- Kết hợp thành công hai phép nghệ thuật tương phản và tăng cấp.

- Lựa chọn ngôi kể khách quan.

- Ngôn ngữ kể, tả ngắn gọn, khắc họa chân dung nhân vật sinh động.

12

Ca Huế trên sông Hương

B. TIẾNG VIỆT

Rút gọn câu

- Khi nói hoặc viết, có thể lược bỏ một số thành phần của câu, tạo thành câu rút gọn.

- Việc lược bỏ một số thành phần câu thường nhằm những mục đích sau:

   + Làm cho câu gọn hơn, vừa thông tin được nhanh, vừa tránh lặp những từ ngữ đã xuất hiện trong câu đứng trước.

   + Ngụ ý hành động, đặc điểm nói trong câu là của chung mọi người (lược bỏ chủ ngữ)

- Khi rút gọn câu, cần chú ý:

   + Không làm cho người nghe, người đọc hiểu sai hoặc hiểu không đầy đủ nội dung câu nói.

   + Không biến câu nói thành một câu cộc lốc, khiếm nhã.

Câu đặc biệt

- Câu đặc biệt là loại câu không cấu tạo theo mô hình chủ ngữ - vị ngữ.

- Tác dụng:

   + Xác định thời gian, nơi chốn diễn ra sự việc được nói đến trong đoạn;

   + Liệt kê, thông báo về sự tồn tại của sự vật, hiện tượng;

   + Bộc lộ cảm xúc;

   + Gọi đáp.

Thêm trạng ngữ cho câu

* Đặc điểm của trạng ngữ:

- Về ý nghĩa: Trạng ngữ được thêm vào câu để xác định thời gian, nơi chốn, nguyên nhân, mục đích, phương tiện, cách thức diễn ra sự việc nêu trong câu.

- Về hình thức:

 + Trạng ngữ có thể đứng ở đầu câu, cuối câu hay giữa câu.

 + Giữa trạng ngữ với chủ ngữ và vị ngữ thường có một quãng nghỉ khi nói hoặc một dấu phẩy khi viết.

* Công dụng của trạng ngữ:

- Xác định hoàn cảnh, điều kiện diễn ra sự việc nêu trong câu, góp phần làm cho nội dung của câu được đầy đủ, chính xác.

- Nối kết các câu, các đoạn với nhau, góp phần làm cho đoạn văn, bài văn được mạch lạc.

* Tách trạng ngữ thành câu riêng:

- Trong một số trường hợp, để nhấn mạnh ý, chuyển ý hoặc thể hiện những tình huống, cảm xúc nhất định, người ta có thể tách trạng ngữ, đặc biệt là trạng ngữ đứng ở cuối câu, thành những câu riêng.

Chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động

* Câu chủ động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật thực hiện một hoạt động hướng vào người, vật khác (chỉ chủ thể của hoạt động).

* Câu bị động là câu có chủ ngữ chỉ người, vật được hoạt động của con người, vật khác hướng vào (chỉ đối tượng của hoạt động).

* Mục đích chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động: Nhằm liên kết các câu trong đoạn thành một mạch văn thống nhất.

* Cách chuyển đổi câu chủ động thành câu bị động: 2 cách

- Cách 1:

   + Chuyển đối tượng lên đầu câu

   + Thêm được hoặc bị vào

   + Đưa chủ ngữ xuống sau được/bị

- Cách 2:

   + Chuyển đối tượng lên đầu câu

   + Thêm được hoặc bị vào

   + Lược bỏ chủ ngữ

Dùng cụm chủ vị để mở rộng câu

- Cụm từ có kết cấu chủ - vị được gọi là cụm chủ - vị (cụm C – V)

- Cụm C – V có thể dùng để mở rộng các thành phần: chủ ngữ, vị ngữ, phụ ngữ sau trong cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ.

Liệt kê

- Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn, sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế  hay của tư tưởng, tình cảm.

- Các kiểu kiệt kê:

   + Xét theo cấu tạo: liệt kê theo từng cặp, liệt kê không theo từng cặp.

   + Xét theo ý nghĩa: liệt kê tăng tiến, liệt kê không tăng tiến.

Hà Ánh Minh

Bút kí

Ca Huế là một hình thức sinh hoạt văn hóa – âm nhạc thanh lịch và tao nhã; một sản phẩm tinh thần đáng trân trọng, cần được bảo tồn và phát triển.

- Viết theo thể bút kí

- Sử dụng ngôn ngữ giàu hình ảnh, giàu biểu cảm, thấm đẫm chất thơ.

- Miêu tả âm thanh, cảnh vật, con người sinh động.