Văn chương có một khả năng kì diệu, nó "gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có".

Tại sao lại khẳng định như vậy? Ta có thể hiểu rằng "gây cho ta những tình cảm ta không có" ở đây nghĩa là một thứ tình cảm mới mẻ mà ta chưa từng được trải qua, chưa từng được trải nghiệm. Nó lôi cuốn chúng ta trong từng khoảng khắc, như là một thứ độc lạ hấp dẫn ta, khiến ta lấn sâu vào, tò mò về nó, khiến chắng ta trở nên hứng thú. Còn "luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có" chính là rèn luyện những tình cảm có sẵn trong ta, khiến chúng thêm lớn lao, to lớn, đạt tới đỉnh điểm nơi sâu thẳm trong tim. Hay hiểu cách khác, "luyện" ở đây là mài giũa một cây kim trở nên sắc sảo, hoàn hảo khiến ai cũng phải nể phục.

Văn chương "gây" và "luyện" tình cảm cho ta, khiến con người ta thêm dạt dào tình cảm. Mà khi một người giàu tình cảm ra ngoài xã hội, có phải sẽ được nhiều người yêu mến quý trọng? Vậy nên, văn chương còn đánh giá phẩm chất con người, phẩm chất tốt đẹp lại là một tính hiếm có trong xã hội ngày nay. 

Chỉ nói không thì cũng chả giải thích được gì, vậy nên, ta cùng chứng minh qua một văn bản giàu tính nhân văn của Hồ Xuân Hương - "Bánh trôi nước". "Bánh trôi nước" là một văn bản hay và được nhiều người biết đến bởi rằng nó như một lời tuyên ngôn về cượi đời và phẩm giá của người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa. Bằng ngòi bút điêu luyện, nữ sĩ Hồ Xuân Hương diễn tả cách nấu bánh nhưng ẩn sâu trong đó là nói đến số phận long đong, lật đật "bảy nổi ba chìm" của người phụ nữ đứng trước lễ giáo phong kiến. Họ phải chụi long dong, vất vả như vậy là vì những công việc sánh ngang tầm non nước cao xa. Số phận người phụ nữ hạnh phúc hay bất hạnh đều phụ thuộc vào kẻ khác... Đó là những nỗi cực khổ của người phụ nữ. Trong xã hội phong kiến xưa, phụ nữ chỉ như là một vật dụng, nếu còn giá trị sử dụng thì họ sẽ được coi trọng, ngược lại, họ sẽ bị coi rẻ, coi khinh. Nhưng dù cuộc đời mang nhiều đau thương khổ cực thì họ vẫn luôn "giữ tấm lòng son".

Khi đọc xong văn bản "Bánh trôi nước" của Hồ Xuân Hương, ta đồng cảm hơn với nỗi bất hạnh của người phụ nữ ngày xưa đồng thời cảm phục hơn tấm lòng son sắc của họ suốt cuội đời và càng thêm chán ghét xã hội phong khiến thối nát, đây chăng phải là "gây cho ta những tình cảm ta không có" hay sao? Còn thứ tình cảm được "rèn luyện" ở đây đương nhiên là khiến người đọc càng thêm trân trọng những niềm hạnh phúc của phụ nữ ngày nay được trao tặng!

Văn chương thấm vào hồn người những tình cảm thật đẹp đẽ, "văn chương gây cho ta những tình cảm ta không có, luyện cho ta những tình cảm ta sẵn có" - chân lí này quả tực không hề sai!