Biểu cảm bài Bánh trôi nước

I. Mở bài

- Thời gian vẫn tuần hoàn theo bốn mùa xuân, hạ, thu, đông ; con người cũng đổi thay theo quy luật của cuộc đời. Nhưng chỉ riêng những vần thơ là tồn tại mãi với thời gian và bài thơ “ Bánh trôi nước” của Hồ Xuân Hương là một trong những bài thơ như vậy. Bài thơ đã mượn hình ảnh chiếc bánh trôi để kín đáo nói về thân phận, phẩm giá cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam xưa.

                                   “ Thân em vừa trắng lại vừa tròn

                                     Bảy nổi ba chìm với nước non.

                                     Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

                                     Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

II.Thân bài

a) Khái quát chung

- Nhắc đến Hồ Xuân Hương là nhắc đến bà chúa thơ Nôm. Thơ của bà rất sắc sảo, có phần sâu cay như chính con người bà vậy.

- Bài thơ “Bánh trôi nước” được viết bằng thể thơ Thất ngôn tứ tuyệt Đường luật; cùng với lời thơ giản dị, tha thiết Hồ Xuân Hương đã miêu tả chân thực hình ảnh chiếc bánh trôi qua đó nói lên thân phận của người phụ nữ trong XHPK xưa

b) Cảm nhận

- Bài thơ “Bánh trôi nước” giúp người đọc hình dung ra hình ảnh chiếc bánh tròn trịa được làm bằng bột gạo nếp pha tẻ, nhào nước cho thật nhuyễn sau đó nặn thành bánh bọc nhân bên trong. Người nặn phải thực sự kheó léo tỉ mỉ thì chiếc bánh mới đẹp. Bánh đc luộc trong nước sôi chìm nổi vài lần là chín.

- Bài thơ không chỉ đơn giản viết về hình ảnh chiếc bánh trôi đẹp đẽ trong trắng mà bằng biện pháp nhân hóa cùng ẩn dụ chiếc bánh trôi ấy đã hóa thân để bộc lộ cuộc đời chính mình. Phải chăng đó còn là hình ảnh ẩn dụ để chỉ thân phận người phụ nữ trong xã hội phong kiến xưa với nhiều bất công ngang trái.

* 2 câu thơ đầu

- Mở đầu bài thơ Hồ Xuân Hương viết:

                                   “ Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non.”

- Cụm từ “Thân em” được Hồ Xuân Hương mở đầu cho bài thơ, gợi cho người đọc nhiều liên tưởng đến những bài ca dao viết về đề tài than thân của người phụ nữ trong xã hội phong kiến...

                                          “ Thân em như tấm lụa đào

                                        Phất phơ giữa chợ biết vào tay ai.”

- Nhưng ở đây, Hồ Xuân Hương không than thân trách phận mà bà khẳng định vẻ đẹp của người phụ nữ. Tác giả mượn hình ảnh chiếc bánh trôi “ vừa trắng lại vừa tròn” và quan hệ từ “vừa...vừa” giúp người đọc hình dung về người con gái vừa phúc hậu, vừa nết na, vừa tươi tắn, vừa trẻ trung. Có lẽ họ không chỉ đẹp về hình thức bên ngoài qua tính từ trắng, tròn mà họ còn đẹp về tâm hồn và phẩm chất bên trong.

- Việc sử dụng thành ngữ ba chìm bảy nổi được tác giả biến hóa bằng nghệ thuật đảo ngữ “ bảy nổi ba chìm” làm câu thơ sâu sắc hơn. Nó giống như một điểm nhấn đặc biệt xuất hiện trong bài thơ. Hồ Xuân Hương đã mượn thành ngữ đó để nói lên cuộc đời trôi nổi, bấp bênh vô định mà người phụ nữ trong xã hội phong kiến phải chịu đựng.

- Ở đây người đọc cảm nhận được một giọng thơ của tác phẩm có một điều gì đó xót xa thương cảm cho số phận họ hay phải chăng đó là nỗi niềm sinh ra từ cuộc đời bà. Bà hai lần lấy chồng nhưng hai lần bà đều là vợ lẽ. Hạn phúc đến với bà thật mỏng manh biết nhường nào.

* 2 câu thơ tiếp

- Đến câu thơ thứ ba, giọng thơ không còn than vãn, cam chịu mà nó giống như một lời khẳng định, ngợi ca đầy tự hào về thân phận của người phụ nữ:

“ Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

- Trong xã hội phong kiến, người phụ nữ dường như không có quyền lựa chọn hạnh phúc cho mình, hoàn toàn phụ thuộc vào “ tay kẻ nặn” - bàn tay của xã hộ phong kiến đã bóp nghẹt sự sống của họ, họ bị vùi dập, bất công, bị chà đạp bởi xã hội trọng nam khinh nữ.

=> Có thể nói ở xã hội ấy, người phụ nữ bị trói buộc, sống phụ thuộc, dẫu vậy mà người đọc vẫn nhận thấy trong thơ Hồ Xuân Hương rạng ngời lên nét đẹp tươi sáng, thuần khiết, phúc hậu mà em vẫn giữ tấm lòng son.

- Ở câu thơ cuối, giọng thơ đầy quả quyết, mang nét tự hào về tấm lòng sắc son của bao thế hệ phụ nữ Viẹt Nam xưa và nay.

- Quan hệ từ “mặc dầu... mà” được đặt ở 2 câu thơ cuối, dường như tôn thêm vẻ đẹp về phẩm chất đức hạnh của người phụ nữ trong xã hội xưa và trân trong, ngợi ca.

* Đánh giá

- Bài thơ “ Bánh trôi nước’ với ngôn ngữ bình dị, dân dã, sử dụng sáng tạo nghệ thuật đảo ngữ, đưa thành ngữ vào trong bài thơ cùng với một loạt các hình ảnh được sử dụng tinh tế, Hồ Xuân Hương đã thể hiện thái độ vừa thương xót, vừa đau đớn đồng thời ca ngơi, cảm thông về vẻ đẹp thể xác lẫn tâm hồn phụ nữ trong xã hội xưa. Dù cuộc đời chìm nổi, bấp bênh bị xã hội phong kiến chà đạp nhưng ở họ vẫn sáng ngời lên phẩm chất đáng quý đó là lòng sắc son, thủy chung.

* So với người phụ nữ ngày nay được sống trong một xã hội bình đẳng, được học vấn, có địa vị, có tấm gương phụ nữ thành đạt.

III. Kết bài

- Bài thơ đã khép lại với một ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả. Đến đây, chúng em càng thêm yêu, thêm quý và trân trọng những vần thơ của Hồ Xuân Hương. Và bài thơ “Bánh trôi nước” giống như một đóa hoa ca ngợi những người phụ nữ vậy. Chính vì vậy, đến bây giờ độc giả vẫn luôn thổn thức về những vần thơ sống động ấy.

Biểu cảm bài Qua Đèo Ngang    

I. Mở bài

- Thời gian vẫn tuần hoàn theo bốn mùa xuân, hạ, thu, đông ; con người cũng đổi thay theo quy luật của cuộc đời. Nhưng chỉ riêng những vần thơ là tồn tại mãi với thời gian và bài thơ ‘‘Qua Đèo Ngang’’ của Bà Huyện Thanh Quan là một trong những bài thơ như vậy. Bài thơ đã thể hiện cảm xúc của tác khi đứng trước cảnh Đèo Ngang hoang sơ, hùng vĩ  để rồi từ đó bộc lộ đc nỗi buồn cô đơn, trống trải.

                                       “ Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà

                                          Một mảnh tình riêng, ta với ta’’

II.Thân bài

- Bài thơ “Qua Đèo Ngang” được viết bằng chữ Nôm với thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật. Với các thanh điệu, vần, bố cục đối xứng, hài hòa với nhau. Cùng với đó, bài được viết theo niêm luật, bài thơ giống như một bức tranh vẽ lại vùng non nước miền Trung đất Việt vô cùng hoang sơ và kì vĩ.

- Bài thơ được viết hoàn cảnh Bà Huyện Thanh Quan lên đường Phú Xuân của Huế để nhận chức “Cung chung giáo tập”. Và khi đi qua Đèo Ngang, với phong cảnh hữu tình, càng khiến cho tâm trạng của bà trở nên xốn xang và đó cũng là cảm hứng chính để viết lên bài thơ này.

* Hai câu đề

- Câu chuyển: Trên con đường từ Bắc vào Trung, Bà Huyện Thanh Quan đã đi qua rất nhiều nơi, nhưng khi bước tới Đèo Ngang, cảm xúc trong bà lại dâng trào:

                                        “Bước tới Đèo Ngang, bóng xế tà

                                          Cỏ cây chen đá, là chen hoa”

- Câu thơ đã gợi lên thời điểm tác giả đặt chân tới Đèo Ngang vào thời gian “bóng xế tà”. Đây là thời điểm cuối ngày khi hoàng hôn buông xuống. Nắng đã nhạt màu và hơn hết, khoảng thời gian đó đã gợi lên nỗi buồn trong lòng người lữ khách xa quê.

- Đèo Ngang lại là một vùng đất hẻo lánh, là ranh giới tự nhiên của hai tỉnh Hà Tĩnh và Quảng Bình. Ở đó có cảnh đẹp hung vĩ, núi non hiểm trở, tác giả lại chọn thời điểm chiều tà để ghi lại cảm xúc, càng nhấn mạnh sự vắng vẻ, xơ xác hiu quạnh của cảnh vật nơi đây.

- Từ vị trí trên cao, tác giả nhìn xuống và chứng kiến mọi cảnh vật ở nơi đây. Trong tầm mắt thu nhỏ của bà có: “cỏ, cây, đá, lá, hoa” cùng với những đường nét thanh đậm nhẹ nhàng. Hòa vào trong là điệp từ “chen” được lặp lại hai lần khiến cho người đọc cảm nhận được cây cối đang vươn mình lên với một sức sống hoang dã, mãnh liệt ở vùng núi hoang sơ. Cảnh đẹp nhưng nhuốm màu buồn tẻ, quạnh hiu, những bông hoa rừng ấy không đủ làm sáng lên khung cảnh núi non lúc chiều tà.

=> Có thể nói, hai câu thơ đề đã phô bày về sự hoang dã của núi rừng, ngút ngàn cỏ cây. Nó còn hé mở ra những tâm trạng của tác giả ở những câu tiếp theo.

* Hai câu thực:

- Câu chuyển: Nếu như hai câu thơ đầu gợi lên khung cảnh vắng vẻ ở Đèo Ngang thì sang hai câu thực, khung cảnh ấy lại càng them hiu quạnh, đìu hiu:

                                       “ Lom khom dưới núi, tiều vài chú

                                          Lác đác bên sông, chợ mấy nhà”

- Cùng với đó là các lượng từ “vài”, “mấy” gợi lên sự thưa thớt, tiêu điều. Bà Huyện Thanh Quan còn sử dụng nghệ thuật đảo ngữ, đảo vị ngữ lên đầu câu, càng nhấn mạnh sự ít ỏi của con người ở nơi song núi ngút ngàn ấy. Đồng thời, người đọc thấy điểm nhìn của nhà thơ dường như có sự thay đổi nhưng sự hiu quạnh lại càng lớn dần them, bởi thế mà thế giới con người nơi đây chỉ có vài chú tiều gánh củi.

* Hai câu luận:

- Câu chuyển: Đằng sau bức tranh tả cảnh ở bốn câu thơ trên là nỗi niềm của người lữ khách bởi chính sự hiu quạnh ấy, tác giả còn cho người đọc cảm nhận được âm thanh của tiếng chim rừng gọi bầy lúc hoàng hôn.

- Âm thanh của tiếng chim cuốc nhớ nước, chim đa đa nhớ nhà cũng chính là tác giả đang tha thiết nhớ về gia đình, về quê hương và nhớ về một thời kì vàng son của Tổ quốc đã đi qua.

- Điểm âm “quốc quốc”, “gia gia” tạo ra âm hưởng du dương của khúc nhạc rừng núi, khúc nhạc lòng người. Nghệ thuật chơi chữ ấy khiến người đọc liên tưởng tới quốc gia, dân tộc. Bà nhớ nước, nhớ kinh kì Thăng Long, nhớ nhà, nhớ gia đình mà không thể nào kể xiết.

* Hai câu kết:

- Câu chuyển: Câu kết của bài thơ dường như cũng chính là sự u hoài về quá khứ. Nhân vật trữ tình đã bộc lộ trực tiếp cảm xúc và tâm trạng của mình:

                                         “ Dừng chân đứng lại, trời, non, nước

                                            Một mảnh tình riêng, ta với ta”

- Trước mặt thi sĩ lúc này là cảnh trời đất bao la, bất diệt và hùng vĩ: ‘trời, non, nước’, nhà thơ  càng thấy mình bé nhỏ hẳn lại khiến cho nỗi nhớ nhà, thương nước càng trào dâng. Trời thì xa, non thì cao, nước thì sâu thẳm, chỉ còn lại ‘một mảnh tình riêng’ mà không ai san sẻ cùng với nỗi buồn của người xa xứ này.

- Nghệ thuật đối lập giữa cảnh trời, non, nước rộng lớn với một mảnh tình riêng nhỏ bé. Cảnh càng rộng lớn bao nhiêu thì nỗi cô đơn càng nặng nề bấy nhiêu.

- Cụm từ ‘ta với ta’ đã khép lại bài thơ nhưng dư âm của nó khiến cho độc giả cảm nhận như một tiếng thở dài nuối tiếc của một nữ sĩ tài ba. Cụm từ ấy ngân lên như đập vào vách núi rồi lại vọng lại trong niềm xót xa, buồn tủi. Cảnh Đèo Ngang bao la, vô tận ấy chỉ có một mình đối diện với chính mình, càng diễn tả tâm trạng nhớ quê, nhớ nhà da diết của người lữ khách phương xa. Cụm từ đã được tác giả sử dụng rất thành công. Nếu như ở bài “Bạn đến chơi nhà” của Nguyễn Khuyến, cụm từ chỉ cách gọi thân mật giữa chủ và khách, một tình bạn hòa quyện gắn kết, thắm thiết mà không giá trị vật chất nào thay thế được. Thì ở bài “Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan là chỉ một mình đối diện với chính mình, cô đơn, lẻ loi không ai chia sẻ, diễn tả tâm trạng nhớ quê, nhớ nhà da diết của người lữ khách phương xa.

c) Đánh giá cuối bài

- Với thể thơ thất ngôn bát cú Đường Luật, cùng với đó là việc sử dụng từ láy độc đáo, nghệ thuật đảo ngữ. “Qua Đèo Ngang” của Bà Huyện Thanh Quan khiến người đọc cảm nhận được cảnh vật rộng lớn nhưng hoang sơ, vắng vẻ để rồi từ đó bộc lộ nỗi buồn, nỗi nhớ nhà da diết của tác giả.

III. Kết bài

- Bài thơ đã khép lại với một ấn tượng sâu sắc trong lòng độc giả. Đến đây, chúng em càng thêm yêu, thêm quý và trân trọng những vần thơ của Bà Huyện Thanh Quan. Và bài thơ “Qua Đèo Ngang” giống như một đóa hoa ca ngợi tình yêu quê hương đất nước, chính vì vậy, độc giả vẫn luôn thổn thức về những vần thơ sống động ấy.

 @ngoclam2009

#Hoidap247

Qua đèo ngang:

 Bà Huyện Thanh Quan là một trong những nữ sĩ tài danh hiếm có trong thời đại ngày xưa. Dưới thời vua Minh Mạng, bà từng được mời vào cung để dạy học cho các công chúa và cung phi. Trong một dịp từ Thăng Long vào kinh đô Phú Xuân nhậm chức, Bà Huyện Thanh Quan đã đi qua Đèo Ngang. Trước cảnh hoang sơ, heo hút của con đèo ấy, bà đã tức cảnh mà viết lên bài thơ “Qua đèo ngang” để thể hiện nỗi nhớ nước, thương nhà cùng nỗi buồn sầu, cô đơn của mình.

   Với cách mở đầu tự nhiên, hai câu thơ đề đã khái quát lại những ấn tượng của nhà thơ về thời gian và không gian của Đèo Ngang. Tuy nhiên, với nhà thơ, việc lựa chọn miêu tả những khoảnh khắc, những cảnh vật thiên nhiên ấy không phải là đơn thuần, ngẫu nhiên mà nó còn là các yếu tố nghệ thuật để thể hiện tâm trạng.

“Bước tới Đèo Ngang bóng xế tà

Cỏ cây chen đá lá chen hoa”.

   Đặt chân tới đèo ngang vào buổi hoàng hôn “bóng xế tà”. Đây là thời điểm đặc biệt nhất trong một ngày, khi ranh giới giữa ánh sáng và màn đêm chỉ còn là khoảng mờ. Hình ảnh “bóng xế tà” vừa gợi thời gian vừa gợi một nét buồn mênh mênh, tiếc nuối về một ngày sắp tàn. Ở khoảnh khắc ấy, con người rất dễ nảy sinh những cảm xúc cô đơn, buồn sầu, đặc biệt với những người kẻ tha hương đến với vùng đất xa lạ như Bà Huyện Thanh Quan thì những tâm trạng ấy càng trở nên thấm thía. Trong cảnh chiều tà, bức tranh phong cảnh Đèo Ngang được nhà thơ phác họa bằng những nét vẽ thật đẹp, hùng vĩ, hoang sơ. Với biện pháp liệt kê, nhà thơ đã gợi ra một loạt các hình ảnh quen thuộc của núi rừng đó là cỏ cây, hoa lá, đá núi. Điệp từ “chen” gợi lên một khung cảnh thiên nhiên xanh tươi, rậm rạp giàu sức sống, cỏ cây hoa lá chen chúc nhau dày đặc không hàng lối, không trật tự. Cảnh tuy hoang sơ ngút ngàn nhưng lại trống vắng, hiu quạnh. Có cỏ cây, có hoa lá nhưng chúng chỉ mải miết đi đua nhau vươn lên tìm sự sống mà quên sứ mệnh tỏa sắc, khoe hương của mình. Ngắm nhìn khung cảnh thiên nhiên ấy càng dễ khiến cho lòng người nảy sinh tâm trạng, không gian càng rộng lớn hoang sơ con người càng trống trải, cô đơn, không gian càng trống vắng lòng người càng quạnh hiu.

   Hai câu thơ thực, vẫn là bức tranh thiên nhiên núi rừng Đèo Ngang, nhưng lúc này đã có sự xuất hiện của hình bóng con người:

“Lom khom dưới núi tiều vài chú

Lác đác bên sông chợ mấy nhà”

   Với nghệ thuật đảo cấu trúc câu, tác giả đã nhấn mạnh ấn tượng về hình ảnh cuộc sống của con người dưới chân đèo. “Lom khom”, “lác đác” là những từ láy giàu sức gợi hình gợi cảm được đặt lên đầu câu gợi dáng vẻ vất vả mệt mỏi của người tiều phu sau một ngày dài làm việc cùng sự thưa thớt, ít ỏi của những ngôi nhà, khu chợ. Ngỡ rằng với sự xuất hiện của con người, không gian Đèo Ngang trở nên ấp áp gần gũi hơn, thế nhưng dáng vẻ lom khom của những chú tiều phu cùng sự thưa thớt vắng vẻ của những ngôi nhà, ngôi chợ lác đác như mờ đi trong không gian hùng vĩ càng khiến cảnh vật trở nên vắng vẻ, lạnh lẽo. Hai câu thực đối rất chỉnh cả về âm thanh, từ loại và cấu trúc câu qua đó đã tạo nhịp điệu cân đối cho câu thơ. Không gian càng thưa thớt, vắng vẻ, heo hút càng khiến lòng người càng trở nên quạnh hiu, cô đơn, buồn sầu.

   Đến hai câu luận, nhà thơ đã bộc lộ tâm trạng của mình qua những âm thanh thê lương của tiếng chim:

“Nhớ nước đau lòng con quốc quốc

Thương nhà mỏi miệng cái gia gia”

   Bức tranh Đèo Ngang không chỉ có thiên nhiên cỏ cây hoa lá, có hình bóng con người mà còn có cả âm thanh của tiếng chim. Giữa cảnh rừng núi mênh mang, tiếng chim cuốc cuốc, đa đa vang lên khắc khoải, da diết càng làm cho cảnh vật trở nên buồn hơn. Thi sĩ lắng nghe âm thanh nhưng đó không phải tiếng kêu của chim nữa mà là tiếng lòng của con người. Với cách chơi chữ đầy tinh tế, cùng việc sử dụng hai điển tích nổi tiếng của Trung Hoa về chim quốc và chim đa đa để nói về nỗi nhớ nước, sự xót xa, tiếc nuối về một thời kì vàng son của triều đại cũ nay không còn, nỗi thương nhớ nhà bởi bà đang phải rời xa tổ ấm yên vui để đến mảnh đất Kinh thành xa lạ. Hai câu thơ cũng sử dụng cấu trúc đảo trật tự cú pháp câu, qua đó nhấn mạnh sâu sắc tâm trạng buồn sầu, nhớ thương của tác giả qua tiếng chim kêu.

   Hai câu thơ kết vừa đóng lại bức tranh cảnh đèo ngang vừa khép lại tâm trạng của con người:

“Dừng chân nghỉ lại trời non nước

Một mảnh tình riêng ta với ta”

   Một lần nữa phong cảnh hùng vĩ, rợn ngợp của Đèo Ngang lại nổi lên trong bức tranh, Trời mây, non nước như hòa lại làm một trong vẻ hoang sơ, mênh mông. Vẻ đẹp của rừng núi khiến nhà thơ không nỡ chối từ, phải dừng chân nghỉ lại để thưởng thức phong cảnh. Thế nhưng, trước cảnh đẹp ấy lại càng khiến lòng người trào dâng nỗi buồn, cô đơn, thổn thức mãnh liệt. Hai chữ ta xuất hiện trong câu thơ để nhấn mạnh tâm trạng buồn, cô đơn tuyệt đối của nhà thơ. Giữa không gian rộng lớn ngút ngàn chỉ có một mình bà ở đó đối diện với nỗi cô đơn, trống trải của mảnh tình riêng. Hai câu thơ như một tiếng thở dài đầy chua xót cho nỗi lòng thầm kín, ngập tràn nhưng chẳng biết san sẻ cùng ai.

   Với thể thơ thất ngôn bát cú Đường luật, biện pháp tả cảnh ngụ tình, các thủ pháp điệp, đối, đảo trật tự cú pháp câu, bài thơ đã thể hiện sâu sắc nỗi buồn sầu, cô đơn thầm lặng của một người phụ nữ hoài cổ, nhớ nước thương nhà trước không gian Đèo Ngang hùng vĩ, hoang sơ. Qua bài thơ ta thêm hiểu biết và yêu thắng cảnh quê hương cùng với đó là niềm trân trọng những vẻ đẹp tâm hồn của Bà Huyện Thanh Quan.

Bánh trôi nước:

Thân phận người phụ nữ lênh đênh, trôi nổi như mười hai bến nước vào thời phong kiến. Thương cảm cho thân phận đau thương của người phụ nữ, “Bà chúa thơ Nôm” Hồ Xuân Hương đã sáng tác bài thơ “Bánh trôi nước”, một bài thơ em rất yêu thích. Chỉ bằng bốn câu thơ trữ tình chất chứa nhiều tâm tư, tình cảm sâu sắc, bài thơ đã lôi cuốn người đọc, người nghe bằng những vần điệu miêu tả một chiếc bánh dân gian thường dùng nhưng hàm ý lại xoay quanh vẻ đẹp thuần khiết của người phụ nữ Việt Nam, được thể hiện sinh động như sau:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn

Bảy nổi ba chìm với nước non

Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn

Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

Khúc dạo đầu được thể hiện qua những vần thơ chân thật mà rất phong phú về hình ảnh:

“Thân em vừa trắng lại vừa tròn.”

Đọc câu thơ, em liên tưởng đến chiếc bánh trôi nước trăng trắng, tròm ủm gợi cho người dọc, người nghe một niềm thích thú ngọt ngào. Hình ảnh đó đã được nhà thơ vẽ ra với cách ẩn dụ đặc sắc: lồng ghép vào màu sắc và hình dáng của chiếc bánh hiện lên làn da trắng mịn màng và thân hình đầy đặn của người phụ nữ Việt Nam. Chỉ bằng một câu thơ sức tích mà Hồ Xuân Hương đã nêu bật được vẻ đẹp “Nhất dáng, nhì da” của người phụ nữ nước ta. Cùng cảm nhận được nét đẹp của người phụ nữ về làn da, vóc dáng, Khổng Tử đã viết trong bài thơ Thạc Nhân II như sau: “Tựa mỡ đọng trắng mướt làn da.” Hoặc nhà thơ Nguyễn Du cũng đã khen ngợi: “Khuôn trăng đầy đặn, nét ngài nở nang.” Cả hai tác gia này đều có cảm nhận rất hay về nét đẹp của người phụ nữ, nhưng theo em thì vần thơ của Hồ Xuân Hương súc tích, dễ thương và mang tính dân gian hơn.

Tuy đẹp như vậy, nhưng họ lại phải chịu cảnh:

“Bảy nổi ba chìm với nước non.”

Đọc đến đây, lòng tôi bỗng vỡ oà niềm thương cảm. Nhà thơ đã xuất sắc khi tiếp tục tả hình ảnh những chiếc bánh trôi bập bềnh trong nước dựờng sóng sánh ánh vàng. Nhưng kèm theo hình ảnh hấp dẫn đó là số phận lênh đênh của người phụ nữ trong thời phong kiến qua thành ngữ “Bảy nổi ba chìm”. Cùng đồng cảm với tác giả, Nguyễn Du cũng từng viết: “Hoa trôi man mác biết là về đâu?” Nhưng câu thơ của Hồ Xuân Hương lại mang đậm tính chân thật, hàm súc chất chứa nỗi niềm riêng tư mà có lẽ nhà thơ cũng đang phải chịu đựng.

Vậy do đâu mà người phụ nữ phải chịu cảnh “bảy nổi ba chìm, chín lênh đênh” như vậy? Câu trả lời như sau:

“Rắn nát mặc dầu tay kẻ nặn.”

Nghẹn ngào và xúc động là hai điều mà em cảm nhận được khi đọc câu thơ trên. Chiếc bánh trôi nước được vuông tròn hay nát vụn là đều do người nặn bánh quyết định. Và nhà thơ đã khéo léo sử dụng hình ảnh ẩn dụ này để nói lên thân phận người phụ nữ hạnh phúc hay đau khổ đều do người khác quyết định, chứ người phụ nữ không hề được tự tay định đoạt số phận hay tương lai của mình. Người khác đó là ai? Đó chính là nam giới với những quan niệm lạc hậu của xã hội phong kiến “Trọng nam khinh nữ”, “Chồng chúa vợ tôi”, “Tại gia tòng phụ, xuất giá tòng phu, phu tử tòng tử”. Tuy nhiên với quan hệ từ “mặc dầu”, Hồ Xuân Hương cũng toát lên được ước vọng vươn lên của người phụ nữ muốn phá tung khuôn khổ chật hẹp này.

Tuy người phụ nữ phải sống trong cảnh nặng nề, tối tăm, nhưng đâu đó trong lòng họ vẫn ánh lên phẩm chất cao quý của con người Việt Nam:

“Mà em vẫn giữ tấm lòng son.”

Nhà thơ một lần nữa tiếp tục lồng ghép hình ảnh cái nhân của chiếc bánh mang sắc đỏ của đường thùng để tôn lên nét đẹp thanh tao của nhân phẩm người phụ nữ luôn trung hậu, thủy chung. Câu thơ cuối trong bài thất ngôn tứ tuyệt là câu “Hợp”, câu mang ý chính của toàn bài, mang ý nghĩa quan trọng nhất đó là “tấm lòng son”, tấm lòng son sắt như màu đỏ cao quí của máu chảy trong con người. Vừa miêu tả được bánh trôi nước vừa đề cao được nét đẹp bề ngoài lẫn bề trong của người phụ nữ, điều này đã thể hiện được tài năng xuất chúng của một nữ thi sĩ được người đời ca ngợi là “Bà chúa thơ Nôm”. Quả không ngoa chút nào vì với những quan hệ từ bình thường như “mặc dầu”, “mà”, nhà thơ đã diễn tả đầy đủ tinh thần hiên ngang bất khuất của người phụ nữ vừa sẵn sàng đối chọi với quan niệm hà khắc của chế độ phong kiến vừa giữ gìn phẩm chất cao đẹp của mình trong bất cứ hoàn cảnh nào.

Bằng nghệ thuật điêu luyện của thể thơ Đường hàm súc cùng với thủ pháp ẩn dụ sinh động, bài thơ Bánh trôi nước của nữ văn sĩ tài hoa Hồ Xuân Hương đã cùng lúc phác hoạ được hình ảnh của chiếc bánh trôi nước, đồng thời vẽ lên hình ảnh của người phụ nữ tuy số phận hẩm hiu trong một xã hội hủ lậu nhưng vẫn sáng lên niềm hy vọng và phẩm chất cao quí của mình.

Càng yếu quý tâm hồn và ngưỡng mộ tài năng văn thơ kiệt xuất của Bà chúa thơ Nôm, thế hệ phụ nữ ngày nay, đặc biệt là bản thân em, càng phải phát huy được những phẩm chất mà tác giả gửi gắm trong những câu thơ da diết, đầy xúc động. Trong công cuộc đổi mới đất nước, người phụ nữ giữ một vai trò quan trọng, nên họ càng phải phấn đấu hơn nữa để giữ gìn nét đẹp nội tâm đồng thời trau dồi thêm kiến thức để tự khẳng định mình. Có như thế người phụ nữ mới bình đẳng với nam giới để cùng chung tay xây dựng một xã hội văn minh, hiện đại.

(mong 5sao)