Lễ hội đền Trần Thương được tổ chức từ ngày 18 tới ngày 20/8 Âm lịch thờ Đức Thánh Trần (Trần Hưng Đạo) tại đền Trần Thương, thôn Trần Thương, xã Nhân Đạo, huyện Lý Nhân, tỉnh Hà Nam. Lễ hội ở Hà Nam này được tổ chức trong vòng 3 ngày, mỗi ngày có các đoàn tế lễ, với ý nghĩa tưởng nhớ về những người đi trước. Lễ hội sẽ lựa chọn những người cao tuổi nhất làm chủ lễ sẽ tiến hành làm lễ rước cờ, sau đó đặt lên hương án. Trong ngày chính của lễ hội Trần Thương có lễ hội rước kiệu, tế lễ, phần hội, dâng hương và các trò chơi hấp dẫn như tổ tôm đi cầu kiều, đập niêu, cờ tướng, bơn chải... thu hút đông đảo du khách tham gia. Ấn tượng nhất là lễ hội chơi cờ nhằm tưởng nhớ tới tài lược của Hưng Đạo Đại Vương và có ý nghĩa rèn luyện tinh thần yêu nước của dân tộc ta. 

Đền Trần Thương Hà Nam là ngôi đền có lịch sử lâu đời thờ Quốc công Tiết chế Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và các tướng lĩnh có công trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên- Mông. Nhiều thế kỷ trôi qua, nơi đây vẫn giữ được những nét từ thuở sơ khai và trở thành dấu ấn lịch sử minh chứng cho nền văn hóa đậm đà bản sắc dân tộc của Việt Nam.

Đền Trần Thương tọa lạc tại thôn Trần Thương, thuộc xã Nhân Đạo của huyện Lý Nhân. Để tới được ngôi đền linh thiêng này, từ thị xã Phủ Lý, du khách đi theo quốc lộ 62 về thị trấn Vĩnh Trụ 14km, sau đó đi thẳng hướng Cầu Không thêm 2km, tới cống làng Tróc rẽ trái là đến nơi. Du khách có thể tới Hà Nam mọi thời điểm. Nhờ địa hình đồng bằng, bằng phẳng Hà Nam có khí hậu khá thuận lợi. Tuy nhiên để có thể hòa mình vào không khí lễ hội đền Trần Thương, bạn nên đi vào khoảng trung tuần tháng 8 âm lịch trở đi, những ngày có lễ hội diễn ra là đẹp nhất.

Trần Thương có nghĩa là “kho của nhà Trần”. Người xưa kể rằng, trước đây khu này chỉ là một bãi sậy um tùm xen kẽ với 6 gò đất cao. Tuy chỉ có rất ít người sinh sống xung quanh nhưng giao thông lại vô cùng thuận lợi: vào được sông Châu, ra được sông Hồng ngược lên Thăng Long hoặc cũng có thể xuôi ra biển. Nhận ra vị trí đắc địa này, trên đường đi đánh quân Nguyên- Mông lần thứ 2, Hưng Đạo Đại Vương đã cho đặt ở đây 6 kho lương để phục vụ kháng chiến.

Thắng lợi trở về, vị tướng tài ba quyết định cắm sinh phần (mộ phần được xây khi còn sống) và xây dựng làng dân cư tại đây . Các thôn Trần Thương, Hoàng Xá, Khu Mật, Đội Xuyên,… cũng theo đó mà hình thành. Nơi đây được đánh giá là một trong ba ngôi đền lớn của cả nước thờ Hưng Đạo Đại Vương. Bao quát toàn bộ, đền Trần Thương gồm: Nghi môn ngoại, nghi môn nội kèm theo đó là 5 tòa với 15 gian và 5 giếng. Tất cả đều được chia thành 3 cung là Đệ nhất, Đệ nhị, Đệ tam…

Ngôi đền thâm niên được xây trên một khu đất rộng nằm biệt lập phía đầu làng, tọa lạc ở thế “hình nhân bái tướng” và xây theo kiểu “Tứ thủy quy đường”. Đền có cửa chính cao hai tầng, tầng dưới uốn thành hình vòm trang trí hoa văn xung quanh. Tầng trên là gác chuông tám mái, treo một quả chuông lớn dùng để truyền tín hiệu cho vùng xung quanh. Phía dưới hai cổng phụ có đuôi ngựa được đắp nổi, phía trên có hoa sen. Đôi voi chầu cùng hoa sen, hoa cúc là hình ảnh du khách có thể thấy trên bức tường ngoài cùng của tam quan.

Đường đi vào sân đền được lát gạch đỏ rộng rãi, hai giếng được kè đá xanh hai bên được đào trước cột đồng trụ. Đi qua hàng cột lim to khỏe là một bức bình phong với chữ thọ ở giữa, xung quanh là rồng chầu, phượng múa. Với kiến trúc độc đáo, đền Trần thương như nhập con người với vũ trụ, hướng đạo đến với con người trong một không gian vô cùng linh thiêng. Bởi vậy, nếu có dịp đến với Hà Nam, mời bạn ghé thăm đền để thưởng lưỡng sự tinh túy này.

Hằng năm vào dịp trung tuần tháng 8 âm lịch, đền Trần Thương sẽ mở hội giống như các địa phương thờ Hưng Đạo Đại Vương khác. Trong đó quan trọng nhất là ngày 20 tháng 8 âm lịch, ngày mà Quốc công Tiết chế Trần Hưng Đạo qua đời. Theo quy định, lễ hội được tổ chức 3 ngày nhưng cũng có thể kéo dài hơn vì số lượng người về lễ và đăng ký tế khá đông. Một ngày có 4 hoặc 5 đám tế, vì thế cần bố trí thêm ngày là điều dễ hiểu.

Vào ngày chính hội, phần lễ có các hoạt động rước kiệu, dâng hương, tế lễ, phần hội náo nhiệt với các trò chơi mang đậm nét dân gian như bơi chải, đánh cờ tướng, đi cầu kiều, tổ tôm điểm,… Tất cả các nghi thức trên vừa mang ý nghĩa cầu mưa thuận gió hòa, quốc thái dân an, nhắc nhở đạo lý “uống nước nhớ nguồn”, vừa tưởng nhớ nguồn gốc nhà Trần nổi tiếng với nghề sông nước. Ngoài lễ chính vào tháng 8 âm lịch thì vào giờ Tý ngày rằm tháng giêng hàng năm, đền Trần Thương còn mở lễ phát lương của Đức Thánh Trần cho người dân và khách thập phương.

Có thể nói, cho tới nay đền Trần Thương vẫn còn giữ nguyên những giá trị lịch sử văn hóa nghệ thuật, tâm linh được lưu truyền lâu nay. Nếu có cơ hội tham quan đền Trần Thương Hà Nam, bạn cũng có thể thử tới thăm các địa điểm khác ở tỉnh này như chùa Bà Đanh, nhà Bá Kiến hay làng trống Đọi Tam cũng rất nổi tiếng.