Câu 1: Bài học nhận được: 

- Không nên huênh hoang, kiêu ngạo, tự coi mình là nhất.

- Không được coi thường người khác, kể cả người đó yếu hơn mình; bởi mỗi người có thế mạnh riêng.

- Phải biết bao dung, vị tha trước lỗi lầm của người khác...

Câu 2:

- Khi đứng trước bức tranh đoạt giải nhất của em gái trong phòng trưng bày, người anh cảm thấy: “Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ”. Đây là diễn biến tâm lí được miêu tả một cách tinh tế và hợp lí:

+ “Thoạt tiên là sự ngỡ ngàng”: Người anh không thể tin rằng em gái lại vẽ chân dung mình để dự thi. Người anh còn ngỡ ngàng nhận ra sau bao sự đối xử không công bằng của mình đối với em gái mà em vẫn dành cho mình nhữn tình cảm yêu thương đặc biệt đến vậy.

+ “Rồi đến hãnh diện”: Đó là tâm trạng của người anh khi thấy bức chân dung vẽ mình đã đoạt giải nhất, được treo trang trọng giữa phòng trưng bày. Đó còn là một bức chân dung hoàn hảo với khuôn mặt như “tỏa ra một thứ ánh sáng rất lạ. Toát lên từ cặp mắt, tư thế ngồi … không chỉ sự suy tư mà còn rất mơ mộng nữa”.

+ “Sau đó là xấu hổ”: Vì người anh nhận ra tấm lòng bao dung, nhân hậu của em gái, đồng thời soi vào bức tranh ấy, người anh cũng nhận ra được phần khiếm khuyết trong tâm hồn mình, đó là đã cư xử không tốt với em gái và cảm thấy mình không xứng đáng có một bức chân dung đẹp như thế.

Bài học đầu tiên mà Dế Mèn rút ra qua câu chuyện với Dế Choắt là: Ở đời mà có thói hung hăng bậy bạ, có óc mà không biết nghĩ, sớm muộn cũng mang vạ vào mình… Nhà văn đã mượn lời của Dế Choắt trước khi chết để nhắc nhở các bạn đọc nhỏ tuổi không nên kiêu căng, tự mãn.