Câu 1:

Tên tác phẩm                                                                               Tác giả

Cổng trường mở ra                                                                      Lý Lan

Mẹ tôi                                                                                    Edmondo Amixi

Cuộc chia tay của những con búp bê                                       Khánh Hoài

Những câu hát về tình cảm gia đình                                            Ca dao

Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người      Ca dao

Những câu hát than thân                                                             Ca dao

Những câu hát châm biếm                                                          Ca dao 

Sông núi nước Nam                                                               Lý Thường Kiệt

Phò giá về kinh                                                                     TrầnQuang Khải 

Thiên trường vãn vọng                                                         Trần Nhân Tông

Bài ca Côn Sơn                                                                        Nguyễn Trãi

Sau phút chia ly                                                                    Đoàn Thị Điểm

Bánh trôi nước                                                                     Hồ Xuân Hương

Qua đèo Ngang                                                             Bà huyện Thanh Quan

Bạn đến chơi nhà                                                                Nguyễn Khuyến

Xa ngắm thác núi Lư                                                                  Lý Bạch

Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh                                                Lý Bạch

Hồi hương ngẫu hứng                                                        Hạ Tri Chương

Bài ca nhà tranh bị gió thu phá                                                 Đỗ Phủ

Cảnh khuya                                                                           Hồ Chí Minh

Rằm tháng Giêng                                                                  Hồ Chí Minh

Tiếng gà trưa                                                                        Xuân Quỳnh

Một thức quà của lúa non                                                  CốmThạch Lam

Sài Gòn tôi yêu                                                                     Minh Hương

Mùa xuân của tôi                                                                   Vũ Bằng

Tục ngữ về thiên nhiên và lao động sản xuất                        Tục ngữ

Tục ngữ về con người và xã hội                                             Tục ngữ

Tinh thần yêu nước của nhân dân ta                                    Hồ Chí Minh

Sự giàu đẹp của tiếng Việt                                                 Đặng Thai Mai

Đức tính giản dị của Bác Hồ                                              Phạm Văn Đồng

Ý nghĩa văn chương                                                              Hoài Thanh

Sống chết mặc bay                                                            Phạm Duy Tốn

Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu                  Nguyễn Ái Quốc

Ca Huế trên sông Hương                                                    Hà Ánh Minh

Quan Âm Thị Kính                                                                  Chèo cổ

Câu 2:

 - Ca dao, dân ca : những bài thơ, bài hát trữ tình dân gian do nhân dân sáng tác, biểu diễn, truyền miệng.

- Tục ngữ : câu nói dân gian ngắn gọn, ổn định, có nhịp điệu, hình ảnh đúc kết từ kinh nghiệm của nhân dân.

- Thơ trữ tình : thơ chứa đựng cảm xúc người viết, thường có vần, nhịp, cô đọng.

- Thơ thất ngôn tứ tuyệt Đường luật : 4 câu, mỗi câu 7 tiếng. Kết cấu khai-thừa-chuyển-hợp. Nhịp 4/3 hoặc 2/2/3. Vần chân, liền, cách.

- Thơ ngũ ngôn tứ tuyệt Đường luật : 4 câu, mỗi câu 5 tiếng. Nhịp 3/2 hoặc 2/3. Có thể gieo vần trắc.

   - Thơ thất ngôn bát cú Đường luật : 8 câu, mỗi câu 7 tiếng. Cứ hai câu gộp lại tạo nên kết cấu đề-thực-luận-kết. Luật bằng trắc : nhất-tam-ngũ bất luận; nhị-tứ-lục phân minh. Câu 3-4, 5-6 phải đối nhau.

   - Thơ lục bát : bắt nguồn từ ca dao, dân ca. Kết cấu từng cặp (6-8). Vần bằng, lưng, chân, liền.

   - Thơ song thất lục bát : kết hợp sáng tạo giữa thể thất ngôn Đường luật và thể lục bát, mỗi khổ 4 câu.

   - Phép tương phản và phép tăng cấp trong nghệ thuật : Phép tương phản là sự đối lập các hình ảnh, nhằm nhấn mạnh đối tượng. Phép tăng cấp là lần lượt đưa thêm chi tiết, bộc lộ rõ hơn bản chất sự việc, đối tượng. Hai phép này thường đi kèm nhau.

Câu 3

- Tình cảm thể hiện trong ca dao, dân ca : tình cảm gia đình, tình yêu quê hương đất nước.

- Thái độ thể hiện trong ca dao, dân ca : oán trách, phản kháng, phê phán, tố cáo.

Câu 4:

Các câu tục ngữ đã học thể hiện những kinh nghiệm về thiên nhiên, sản xuất, kinh nghiệm sống. Tôn vinh, đề cao giá trị tốt đẹp con người.

Câu 5:

Những giá trị lớn về tư tưởng, tình cảm thể hiện qua thơ trữ tình Việt Nam và Trung Quốc là :

   - Lòng yêu nước và tự hào dân tộc, ý chí đánh giặc, tố cáo chiến tranh.

   - Sự hòa hợp con người-thiên nhiên.

   - Ca ngợi phẩm chất con người và tình cảm con người.

Câu 6:

Nhan đề văn bản                               Giá trị chính về nội dung                                        Giá trị chính về nghệ thuật

Cổng trường mở ra                         Tình cảm mẹ và vai trò của nhà trường                  Giọng biểu cảm, như nhật ký tâm                                                                                                                                                  tình nhỏ nhẹ, sâu lắng

Mẹ tôi                                             Tình yêu, sự hi sinh của người mẹ.                       Tình mẫu tử thiêng liêng dưới hình                                                                                                                                                      thức một bức thư

Cuộc chia tay của những                Tình cảm gia đình là vô cùng quý báu                              Lối tự sự rành mạch

con búp bê                                                     

Một thứ quà của lúa non           Cốm mang phong vị đặc sắc, nét đẹp văn hóa              Văn tùy bút tinh tế, nhẹ nhàng

                                                           của một thứ quà giản dị                                     

Sài Gòn tôi yêu                            Nét đẹp Sài Gòn về thiên nhiên và con người               Thể tùy bút tài hoa, khéo léo

Mùa xuân của tôi                    Mùa xuân đặc trưng miền Bắc, Hà Nội nói riêng              Có cảm xúc, cảm nhận tinh tế

Ca Huế trên sông Hương                  Ca Huế – một vẻ đẹp của văn hóa                       Cách kể, tả đầy yêu mến, chân thực

Sống chết mặc bay                Lên án lũ quan vô trách nhiệm, tham lam, cũng            Nghệ thuật tương phản và tăng cấp

                                                    chính là tố cáo xã hội phong kiến

Những trò lố hay là            Vạch trần bộ mặt của bọn thực dân phản bội giai             Giọng văn sắc sảo, hóm hỉnh, khắc    Va-ren và Phan Bội Châu           cấp, ca ngợi người cách mạng                                                  họa nhân vật đặc sắc   

Câu 7:

Sự giàu đẹp của tiếng Việt (có dẫn chứng) :

   - Tiếng Việt phong phú về hệ thống nguyên âm (nguyên âm đơn : a, ă, â, e, ê, i, o, ô, ơ, u, ư, y; nguyên âm kép : ai, ay, ao, …), phụ âm (phụ âm đơn : b, c, d, đ, g, h, k, l, m, n, p, q, r, s, t, v, x; phụ âm kép : ch, nh, ng, ngh, … ), thanh điệu (sắc, huyền, hỏi, nặng, ngã, thanh).

   - Giàu có về từ vựng, ngữ pháp : một nghĩa “ăn” mà có rất nhiều từ đồng nghĩa “ăn, xơi, chén, thưởng thức, đớp, hốc, …”

   - Có lịch sử phát triển và khả năng thích ứng với thời đại : điều này thể hiện trong thực tế rằng đến nay tiếng Việt vẫn đang phát triển.

Câu 8:

Những điểm chính về ý nghĩa văn chương (có dẫn chứng):

   - “Nguồn gốc cốt yếu của văn chương là lòng thương người và rộng ra thương cả muôn vật, muôn loài” : Văn chương hay và đẹp nhờ bắt nguồn từ tâm hồn.

   - Văn chương miêu tả và sáng tạo ra cuộc sống : “Sống chết mặc bay” là sự kể, tả chân thực xã hội phong kiến.

   - Gây những tình cảm ta chưa có, luyện những tình cảm ta sẵn có : đọc Đức tính giản dị của Bác Hồ cho ta  hiểu hơn về Bác, thêm tình yêu, kính mến Bác.

Câu 9: Việc đọc phần Tiếng Việt và Tập làm văn theo hướng tích cực giúp bổ trợ cho phần Văn. Đồng thời còn liên kết lí thuyết với thực hành.