_Tóm tắt:  Vào đời vua Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng ông lão tuy chăm chỉ làm ăn, lại có tiếng là phúc đức nhưng mãi không có con. Một hôm bà vợ ra đồng thấy một vết chân to, bà đặt chân lên ướm thử. Về nhà bà thụ thai và mười hai tháng sau sinh ra một cậu con trai khôi ngô. Cậu bé lên ba chẳng biết đi mà cũng chẳng biết, nói cười. Giặc Ân sang xâm phạm nước ta. Khi nghe sứ giả đi cầu người tài giúp nước, cậu bé bỗng cất tiếng nói xin đi dẹp giặc. Sứ giả về tâu vua chuẩn bị ngựa sắt, roi sắt, áo giáp sắt cho cậu. Cậu lớn nhanh như thổi, cả làng phải góp gạo nuôi Gióng. Thế nước nguy, sứ giả mang roi sắt, ngựa sắt, áo giáp sắt đến, cậu bé vươn vai thành một tráng sĩ. Tráng sĩ phi thẳng đến nơi có giặc, đón đầu chúng. Roi sắt gãy, tráng sĩ nhổ những cụm trên bên đường quật vào giặc. Giặc tan vỡ, tráng sĩ leo lên đỉnh núi Sóc, bỏ lại giáp sắt rồi cả người và ngựa bay về trời. Vua nhớ công ơn, phong là Phù Đổng Thiên Vương. Nhân dân lập đền thờ, hàng năm mở hội làng để tưởng nhớ. Các ao hồ, những bụi tre đằng ngà vàng óng đều là những dấu tích về trận đánh của Gióng năm xưa.

Vào đời Hùng Vương thứ sáu, ở làng Gióng có hai vợ chồng chăm chỉ làm ăn và có tiếng là phúc đức nhưng mãi vẫn chưa có nổi một mụn con. Một hôm, bà vợ đi ra đồng trông thấy một vết chân rất to liền đặt bàn chân mình lên ướm thử, không ngờ về nhà liền mang thai. Mười hai tháng sau, bà sinh ra được một cậu con trai. Cậu bé lên ba tuổi mà vẫn không biết nói biết cười. Lúc bấy giờ, giặc Ân đến xâm lược nước ta, nhà vua muốn tìm người tài đánh giặc cứu nước. Sứ giả đi đến làng Gióng thì kì lạ thay, cậu bé bỗng cất tiếng nói: “Mẹ mời sứ giả vào đây”. Cậu bảo sứ giả về tâu với vua sắm cho một con ngựa sắt, một cái roi sắt và một tấm áo giáp sắt để đánh giặc. Từ sau hôm đó, cậu bé lớn nhanh như thổi, cơm ăn mấy cũng không no, áo mặc mấy cũng không vừa. Giặc đến, vừa lúc sứ giả mang ngựa sắt, roi sắt và áo giáp sắt đến, cậu bé vươn vai biến thành tráng sĩ đánh tan quân giặc. Tráng sĩ đánh giặc xong cởi bỏ áo giáp sắt, cưỡi ngựa bay về trời. Vua nhớ công ơn tôn là Phù Đổng Thiên Vương và cho lập đền thờ tại quê nhà.