Bài tham khảo: 

Người Việt Nam, vốn là một dân tộc vừa thực dụng vừa ham vui, chẳng có lý do gì mà không mê đọc sách nếu việc đọc ấy đem lại lợi ích hay sự vui thích cho họ. Vì vậy, những lời than phiền gần đây về việc người Việt Nam không ham đọc sách (căn cứ vào số lượng sách được tiêu thụ trên thị trường, vào số lượng người sử dụng thư viện, vào thực tế rất ít người đọc sách trên tàu xe hoặc những nơi công cộng), chỉ có thể được giải thích rằng: họ thấy việc đọc sách ấy không đem lại ích lợi gì hoặc chẳng gây cho họ sự thích thú nào hết.

Nhưng không đọc sách thì có sao không? Thực ra, chẳng sao cả. Một khi không đọc sách vẫn có thể thi đỗ, vẫn có thể làm giàu, vẫn có thể thăng quan tiến chức thì việc đọc sách là thừa. Nghĩa là, một khi xã hội chỉ hướng người ta tới những tham vọng “ngắn hạn và thực dụng” như thế (bằng cấp, tiền bạc, quyền chức), thì người ta chỉ tập trung vào làm những gì để đạt tới những tham vọng ấy một cách nhanh nhất. Mà ở Việt Nam hiện nay, để đạt được những tham vọng ấy thì đọc sách không phải là việc được ưu tiên hàng đầu. (Hiển nhiên là có những con đường khác để đi đến thành công nhanh hơn, chắc chắn hơn, ít phiêu lưu mạo hiểm hơn.)

Một dân tộc không ham đọc sách vẫn luôn sản sinh ra những nhà triệu phú (xã hội nào mà chẳng có ai đó giàu hơn những người khác!), và một dân tộc không ham đọc sách thì vẫn có những vị lãnh đạo (xã hội nào mà chẳng có ai đó làm thủ tướng!), nhưng dân tộc đó rất khó có thể sản sinh ra những nhà khoa học hoặc những nghệ sĩ xuất chúng với những đóng góp lớn cho nhân loại. Thậm chí, nói thẳng ra, dân tộc ấy cũng khó mà sản sinh ra những chính khách hoặc những nhà doanh nghiệp có tầm vóc lớn, có ảnh hưởng về tư tưởng trên phạm vi quốc tế. Quá lắm dân tộc ấy cũng chỉ sản sinh ra những chính khách tầm tầm và những trọc phú tầm tầm mà thôi