BÀI 20: Văn bản: BỨC TRANH CỦA EM GÁI TÔI (Tạ Duy Anh)

I. Giới thiệu chung:

1. Tác giả:

- Tên tác giả? Năm sinh? Quê quán?

⇒ Tác giả là Tạ Duy Anh sinh năm 1959, quê ở huyện chương Mĩ, tỉnh Hà Tây (nay thuộc Hà Nội).

2. Tác phẩm:

- Nguồn gốc – xuất xứ?

⇒ Bức tranh của em gái tôi là truyện ngắn đoạt gải nhì trong cuộc thi "Tương lai vẫy gọi" của báo Thiếu niên tiền phong.

3. Thể loại:

⇒ Truyện ngắn.

II. Tìm hiểu văn bản:

1. Tìm các sự việc chính diễn ra theo nhân vật người anh.

⇒ - Bắt gặp thứ bột đen sì của em gái.

- Mọi bí mật của mèo bị bại lộ khi chú Tiến Lê tới.

- Mèo đưa toàn bộ tranh nó giấu cho bố Quỳnh, là chú Tiến Lê xem.

- Vì mải nghịch diều nên hôngk biết chuyện gì xảy ra.

- Chú tiến lê đi vào mặt rạng rỡ.

- Chú tiến lê trải tranh mèo vẽ cho mn xem.

- Bố ôm thốc lấy mèo vì k kìm đc nc mắt.

- Bố mẹ tin vào chú tiến lê.

- Chú tiến lê hứa giúp mèo bộc lộ tài năng.

- Mọi chuyện như cũ nhưng nhiều lúc tôi muốn khóc vì cảm thấy mình bất tài.

- Xem trộm bức tranh của Mèo và thở dài ngao ngán.

- Bố mẹ sắm mọi đò cho Mèo.

- Chú Tiến Lê tặng mèo bộ màu ngoại xịn.

- Mặt mèo vẫn lem nhem nên bị tôi quát thì xị mặt.

- Qua giơi thiệu của chú Tiến Lê mèo tham gia vẽ quốc tế.

- Tranh của nó được trao giải nhất.

- Nó muốn toi cùng nhận giải.

- Đến tranh của mèo, một chú bé ngồi nhìn ra ngoài cửa sổ, mặt chú bé tỏa ra ánh sáng lạ.

- Mẹ thì thầm tai tôi: Con có nhận ra con không?

- Tôi giật sững người, ngỡ ngàng roi hãnh diẹn rồi xấu hổ.

- Hóa ra trong mắt em tôi tôi lại hoàn hảo dến vậy.

2. Tìm các sự việc chính diễn ra theo nhân vật người em.

⇒ Kiều Phương là một cô bé đáng yêu, tinh nghịch và thích vẽ, đặc biệt là rất thương anh trai. Cô hay lục lọi đồ khiến cho mặt mày trở nên lấm lem, từ đó biệt danh Mèo do chính người anh trai thân yêu của cô đặt cho đã ra đời. Cô bé rất thích vẽ nhưng hầu hết mọi người trong gia đình đều không nhận ra tài năng ấy, cho đến khi một người bạn đến thăm. Từ đó cô bé được mọi người chăm sóc cho từng chút một để Kiều Phương có thể thỏa đam mê vẽ và luyện thành tài. Không bõ công sức và tài năng đã bỏ ra, Kiều Phương đi thi và tranh của cô đã đạt giải nhất.

3. Quá trình tâm lí của người anh diễn ra như thế nào trước khi phát hiện tài năng của em mình; khi phát hiện tài năng của em mình; khi phát hiện người trong tranh là mình?

Gợi ý nhỏ:

- Khi thấy em mê vẽ tâm trạng người anh như thế nào?

⇒ Thoạt đầu khi thấy em gái thích vẽ và mày mò tự chế tạo màu vẽ, người anh chỉ coi đó là những trò nghịch ngợm của trẻ con và nhìn bằng con mắt kẻ cả, không để ý đến việc Mèo con đã vẽ những gì.

- Khi tài năng của em được phát hiện người anh có ý nghĩ và hành động gì?

⇒ Khi tài năng hội hoạ của em gái được phát hiện, người anh cảm thấy buồn. Cậu thất vọng về mình vì không tìm thấy ở mình một tài năng nào cả và cảm thấy mình bị cả nhà lãng quên. Từ đó cậu nảy sinh khó chịu, hay gắt gỏng với em gái và không thể thân với em như trước nữa.

- Tâm trạng người anh như thế nào khi phát hiện người trong tranh là mình?

⇒ Khi đứng trước bức tranh được giải của em thì người anh ngỡ ngàng, rồi đến hãnh diện, sau đó là xấu hổ".

4. Quá trình tâm lí của người em xuyên suốt câu chuyện như thế nào?

⇒ Người em xuyên suốt câu chuyện vẫn thể hiện ra rằng mình là một cô bé hồn nhiên, thích vẽ, vẫn rất yêu thương anh trai mặc dù anh hay cáu gắt vô lý với mình. Tuy nhiên, cô là một cô bé có tấm lòng nhân hậu và vị tha đã khiến cho người anh trong câu chuyện nhận ra lỗi lầm và sửa sai.

5. Nhân vật Kiều Phương trong truyện là người như thế nào?

⇒ Nhân vật Kiều Phương là cô bé hồn nhiên, hiếu động, tài năng hội hoạ, tình cảm trong sáng và có lòng nhân hậu.

III. Tổng kết:

1. Nội dung:

⇒ Tình cảm trong sáng hồn nhiên và tấm lòng nhân hậu của người em gái đã giúp cho người anh nhận ra hạn chế ở chính mình.

2. Nghệ thuật:

⇒ Truyện miêu tả tinh tế tâm lí nhân vật qua cách kể theo ngôi thứ nhất.

                                                   *********Hết*********

BÀI 24: Văn bản: LƯỢM Tổ Hữu

I. Giới thiệu chung:

1. Tác giả:

- Tên tác giả? Năm sinh – mất? Quê quán?

⇒ Tác giả là Tố Hữu (Nguyễn Kim Thành) sinh năm 1920 - 2002, quê ở tỉnh Thừa Thiên - Huế.

2. Tác phẩm: Hoàn cảnh sáng tác bài thơ ?

⇒ Bài thơ Lượm được sáng tác năm 1949, trong thời kì kháng chiến chống thực dân Pháp.

3. Thể loại:

⇒ Thơ bốn chữ.

4. Bố cục.

⇒ Gồm ba đoạn:

- Đoạn 1: Từ đầu đến “Cháu đi xa dần” → Hình ảnh Lượm trong cuộc gặp gỡ tình cờ của hai chú cháu.

- Đoạn 2: Tiếp đến "Hồn bay giữa đồng” → Câu chuyện vể chuyến liên lạc cuối cùng và sự hi sinh của Lượm.

- Đoạn 3: Còn lại → Hình ảnh Lượm vẫn sống mãi.

II. Tìm hiểu văn bản:

1. Hình ảnh Lượm trong buổi đầu gặp gỡ (Yêu cầu HS đọc lại Phần 1: Từ đầu...Cháu đi xa dần). Trả lời những câu hỏi:

a. Lượm và tác giả gặp nhau trong hoàn cảnh nào? Địa điểm ở đâu?

⇒ Lượm và tác giả gặp nhau trong hoàn cảnh Huế đang diễn ra chiến tranh, địa điểm tại Hàng Bè

b. Ngày Huế đổ máu là ngày gì?

⇒ Là ngày diễn ra cuộc kháng chiến chống Pháp.

c. Hình ảnh Lượm trong buổi đấu gặp gỡ được tác giả miêu tả như thế nào qua:

- Hình dáng? → Lượm là em bé như thế nào?

⇒ + Bé loắt choắt.

+ Cái chân thoăn thoắt.

+ Cái đầu nghênh nghênh.

+ Má đỏ bồ quân.

→ Lượm tuy nhỏ bé nhưng rất nhanh nhẹn.

- Trang phục → Lượm là em bé như thế nào?

⇒ + Vai đeo cái xắc xinh xinh.

+ Đầu đội ca lô lệch sang một bên.

→ Lượm rất hồn nhiên và tinh nghịch.

- Cử chỉ? → Lượm là em bé như thế nào?

⇒ + Mồm huýt sáo vang.

+ Như con chim chích.

+ Nhảy trên đường vàng.

+ Cười híp mí.

→ Lượm hồn nhiên, vui tươi, hăng hái, yếu đời.

- Lời nói, công việc? → Lượm là em bé như thế nào? 

⇒ + Cháu đi liên lạc, vui lắm chú à.

+ Ở đồn Mang Cá, thích hơn ở nhà.

+ Đi liên lạc.

→ Lời nói của Lượm rất tự nhiên, chận thật và lễ phép.

- Với cách miêu tả trên cho thấy Lượm là em bé như thế nào?

⇒ Cho thấy lượm là 1 chú bé năng động, hoạt bát, chú bé ngây thơ đáng yêu.

2. Lượm trong chiến đấu (Yêu cầu HS đọc: Cháu di ... Hồn bay giữa đồng)

- Chuyến liên lạc diễn ra trong hoàn cảnh nào? 

⇒ Trên mặt trận, đạn bay vèo vèo.

- Lượm có hành động như thế nào?

⇒ Vụt qua mặt trận.

- Thái độ của Lượm ra sao?

⇒ Sợ chi hiêm nghèo.

- Sự hy sinh của Lượm như thế nào?

⇒ Đường quê vắng vẻ, lúa trổ đòng đòng, ca lô chú bé nhấp nhô trên đồng. Bông lòe chớp đỏ, một dòng máu tươi, chú nằm trên lúa, tay nắm chặt bông

- Sự hy sinh đó gợi cho em cảm xúc gì?

⇒ Xúc động truóc sự hi sinh anh dũng của chú bé Lượm.