"Vợ chồng A Phủ" kể về số phận của người dân tộc miền núi dưới ách thống trị của chế độ phong kiến được thể hiện qua số phận của nhân vật Mị và A Phủ. MỊ là cô gái xinh đẹp, tài năng nhưng vì món nợ truyền kiếp nên phải đi "làm con dâu gạt nợ" cho nhà thống lí Pá Tra, làm việc quần quật ngày đêm không bằng con trâu con ngựa. Trong đêm tìn mùa xuân, Mị đã thể hiện sự phản kháng nhưng cuối cùng vẫn bị dập tắt dưới bàn tay tàn bạo của A Sử, hắn trói đúng Mị nơi cột nhà. A Phủ là chàng trai khoẻ mạnh, tài giỏi nhưng có số phận bất hạnh. Anh mồ côi cha mẹ sau một đại dịch, cuối cùng phải đi ở cho nhà giàu để nuôi thân. Vì đánh A Sử nên A Phủ đã phải ở lại làm không công để trả nợ, vì mất một con bò nên anh đã bị trói đứng cho tới chết. Hành động Mị cắt dây trói cứu A Phủ, cả hai chạy thoát khỏi Hồng Ngài là đỉnh điểm của khẳ năng phản kháng của người nông dân dưới sự thống trị của chế độ phong kiến. Hai người đã đi theo tiếng gọi của Đảng, mở ra một lối thoát tươi sáng cho cuọc đời nô lệ của dân tộc.