Fe + $HNO_{{3}_{loãng}}$ -----> $Fe(NO_{3})_{3}$  + NO + $H_{2}$O

Fe + $HNO_{{3}_{đặc,nóng}}$ -----> $Fe(NO_{3})_{3}$ + $NO_{2}$ + $H_{2}$O

Hầu hết kim loại đều tác dụng với $HNO_{3}$ theo 2 kiểu phương trình trên

- Phân biệt: 

+ Khi nào cho ra sản phẩm là Muối nitrat + Sản phẩm của Nitơ (  $NO_{2}$ , NO,  $N_{2}$, ....) + $H_{2}$O thì đó là khi số oxi hóa của kim loại chưa đạt mức cao nhất : 

VD: $Fe^{0}$, $Al^{0}$ , $Mg^{0}$ , $Fe^{+2}$ , $Cu^{+1}$ ,..... thường là Fe, Cu, Al, Mg, FeO, CuO, $Fe(OH)_{2}$ ....

+ Khi nào cho ra sản phẩm là Muối nitrat + $H_{2}$O thì đó là khi số oxi hóa của kim loại đã đạt mức cao nhất: 

VD: $Fe^{+3}$ , $Cu^{+2}$ , $Al^{+3}$, $Mg^{+2}$ .....thường là $Fe(OH)_{3}$, $Mg(OH)_{2}$, $Cu(OH)_{2}$, $Al(OH)_{3}$, $Ba(OH)_{2}$,.....

(Lưu ý: không có phản ứng  tạo ra $H_{2}$ như của bạn nói nha. Cái đó là cho kim loại thường tác dụng với các axit phổ biến như : HCl, $H_{2}$S$O_{4}$ mà thôi nhá. Chứ sản phẩm tạo thành khi cho kim loại tác dụng với $HNO_{3}$ dù loãng hay đặc nóng đều sinh ra sản phẩm của Nitơ thôi)