Các thi sĩ thời trước thường hay mượn cảnh thiên nhiên để nói hộ cho nỗi niềm thầm kín của mình và những lúc buồn chán, họ cũng thường tìm đến với vũ trụ bao la, với chim muông cây cỏ nhưng ta ít thấy ai có cái “say” thiên nhiên như Nguyễn Trãi. Chắc cũng chính vì thế mà ta thấy thiên nhiên trong thơ ông như hiểu thấu lòng người, quả là “người buồn cảnh củng đeo sầu ”. Nguyễn Trãi mở rộng lòng mình để đón lấy ngọn gió trời đất mát lành ấy nhiều nhất có lẽ là lúc ông đã về ở ẩn. Giờ đây cảnh triều đình đã tạm khép lại, Nguyễn Trãi đi từ cái niềm vui an ủi duy nhất bằng cỏ cây hoa lá, vì thế nên trong thời gian này ông viết nhiều thơ về thiên nhiên. Đặc biệt trong những chùm thơ viết về đề tài này, nỗi buồn và niềm vui xen lẫn vào nhau và nhìn chung thì buồn nhiều hơn vui bởi một thực tế trong lòng ông vết thương còn chưa lành hẳn. Nhưng điều này không mảy may làm mờ nhòa đi cái hồn thơ trong sáng, nhẹ nhàng, giản dị và cũng rất đỗi chân chất mộc mạc của người anh hùng dân tộc. Ta hãy lắng nghe tâm hồn nhà thơ khẽ rung lên trong một đêm mưa.