Thành phần biệt lập là những bộ phận tách rời khỏi nghĩa sự việc của câu. Thành phần biệt lập gồm có thành phần tình thái và thành phần cảm thán.

Ví dụ:

• Không hiểu sao các anh pháo thủ và lái xe lại hay hỏi thăm tôi.

(Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)

• Ô! Cô còn quên chiếc khăn mùi soa đây này.

(Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)

II. Đặc điểm và công dụng của thành phần tình thái

Thành phần tình thái được dùng để thể hiện cách nhìn của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu.

Ví dụ:

• Trong giờ phút cuối cùng, không còn đủ sức trăng trối lại điều gì, hình như chỉ có tình cha con là không thể chết được, anh đưa tay vào túi, móc cây lược, đưa cho tôi và nhìn tôi một hồi lâu.

(Nguyễn Quang Sáng, Chiếc lược ngà)

• Không hiểu sao cứ đến lúc ấy ông Hai lại thấy buồn.

(Kim Lân, Làng)

1. Các từ ngữ in đậm trong hai ví dụ dẫn ỏ SGK, trang 18 có vai trò thể hiện nhận định của người nói đối với sự việc được nói đến trong câu. Cụ thể:

• Ở câu a, người nói cho rằng sự việc nói đến trong câu là phải đúng như vậy, không thể khác.
• Ở câu b, người nói cho rằng sự việc được nói đến trong câu là không chắc chắn hoặc có thể thế này hoặc có thể thế kia.

2. Nếu không có những từ ngữ: chắc, có lẽ thì nghĩa sự việc qủa câu chứa chúng vẫn không thay đổi, vì các từ ngữ này không tham gia vào việc diễn đạt nghĩa sự việc của câu mà chúng chỉ được dùng để thể hiện cách nhìn của người đối với sự việc được nói đến trong câu. Cụ thể:

• Với lòng mong nhớ của anh, anh nghĩ rằng, con anh sẽ chạy xô vào lòng anh, sẽ ôm chặt lấy cô anh.
• Anh quay lại nhìn con vừa khe khẽ lắc đầu vừa cười. Vì khô tâm đến nỗi không khóc được, nên anh phải cười vậy thôi.

III. Đặc điểm và công dụng của thành phần cảm thán

Thành phần cảm thán được dùng để bộc lộ tâm lí của ngưòi nói (vui, buồn, mừng, giận,…).

Ví dụ:

• Trời ơi, dậy mau! Mưa đá! (Lê Minh Khuê, Những ngôi sao xa xôi)
• Ối chao sớm với muộn mà có ăn thua gì! (Thạch Lam, Hai đứa trẻ)

1. Các từ ngữ in đậm (ồ, trời ơi) trong hai ví dụ dẫn ở SGK, trang 18, không chỉ sự vật hay sự việc nào cả.

2. Nhờ các từ ngữ: sao mà độ ấy vui thế (câu a), chỉ còn có năm phút (câu b) mà ta biết lí do của lời cảm thán trên.

3. Các từ ngữ: ồ, trời ơi được dùng để bộc lộ tâm lí của người nói (ồ: vui; trời ơi: lo lắng, luyến tiếc…). chúc bạn học tốt