em hãy tìm hiểu, quan sát và nêu những nét chính về công trình kiến trúc, điêu khắc ở Tháp Bà Ponaga

bài làm

Lịch sử tháp bà Ponagar

Tháp Bà Ponagar có tên gọi khác là Yang Po Inư Nagar hay Yang Pô Ana Gar (Inư, Ana trong tiếng Chăm, Eđê, Jarai theo âm cổ gốc có nghĩa là Mẹ). Tháp được xây dựng trong khoảng từ thế kỉ thứ 8 đến hết thế kỉ thứ 13. Đây là thời kỳ đạo Hinđu (Ấn Độ giáo) đang trong giai đoạn cực thịnh tại vương quốc Chămpa cổ. 

Tháp Bà Ponagar

Đây là ngôi tháp đầu tiên được xây dựng hoàn toàn bằng gỗ để thờ nữ vương Jagadharma. Đến thời Prithi thì tòa tháp được dựng lại bằng vật liệu cứng và thờ nữ thần Bhagavati. Năm 774, quân Nam Đảo (Indonesia) vào cướp phá. Đền Ponagar bị quân Nam Đảo phá hủy, sau đó được Satyavarman cho dựng lại bằng gạch. Năm 784 thì hoàn thành và tồn tại cho tới ngày nay, tuy bị hủy hoại một phần đáng kể.

Toàn cảnh Tháp từ trên cao

Tên gọi của Tháp Bà

Tên gọi của tháp được đặt theo tên của một vị nữ vương là Po Ina Nagar. Đây là vị thần tạo dựng ra Trái Đất, sản sinh gỗ quý, cây cối và lúa gạo. Đồng thời cũng là vị thần tạo dựng nên sự sống và dạy dỗ con dân lao động mưu sinh trong đời sống hằng ngày. Bà có tất cả 38 người con gái và sau này đều hóa thân trở thành nữ thần. Trong số đó có ba người được chọn làm thần bảo vệ đất đai và được thờ phụng cho tới ngày nay. Tên gọi “Tháp Bà Ponagar” được dùng để chỉ chung cả công trình kiến trúc này, nhưng thực ra nó là tên của ngọn tháp lớn nhất cao khoảng 23 mét.

Vị trí của Tháp

Tháp Bà nằm trên ngọn đồi nhỏ cao khoảng 10 – 12 mét so với mặt nước biển tại cửa sông Cái. Tháp nằm trên đường Hai Tháng Tư, tại Vĩnh Phước, Thành phố Nha Trang, Khánh Hoà. Với điều kiện giao thông thuận lợi, Du khách có thể ghé thăm Tháp Bà với đặc điểm nhận dạng từ xa “không lẫn vào đâu được”.

Có thể thấy được Quần thể Tháp từ xa

Kiến trúc Tháp Bà Ponagar

Tháp Bà là một quần thể kiến trúc lớn và được phân bố theo 3 khối kiến trúc. Bao gồm Tháp Cổng, Mandapa và khu đền tháp. Do biến động của lịch sử, hiện nay khu di tích chỉ còn lại 5 công trình ở hai khu: Mandapa (tiền đình) và khu đền tháp.

Tổng thể kiến trúc gồm 3 tầng

Tầng thấp

Ngang mặt đất bằng là ngôi tháp cổng mà hiện nay đã không còn nữa. Từ tháp cổng sẽ có những bậc thang bằng đá kéo dài dẫn lên tầng giữa.

Tầng giữa

Nơi đây hiện nay chỉ còn lại hai dãy cột chính dựng bằng gạch hình bát giác. Mỗi bên gồm 5 cột lớn đường kính khoảng 1m, cao hơn 3m, 12 cột nhỏ và thấp hơn đặt ở hai bên. Tất cả đều nằm trên một nền gạch cao hơn 1 mét. Người ta cho rằng đây vốn là một tòa nhà lớn có mái ngói, là nơi để khách hành hương nghỉ ngơi và chuẩn bị lễ vật trước khi lên các điện bên trên để dâng cúng. Từ tầng giữa này có một dãy bậc thang bằng gạch dốc hơn dẫn thẳng lên tầng trên cùng.

Tầng giữa của quần thể Tháp

Tầng trên cùng

Đây là nơi các tháp được xây dựng, ngay phía trước ngôi tháp chính với hai dãy tháp được bao quanh bởi tường đá. Dãy tháp ở phía trước có 3 ngôi và dãy tháp phía sau với dấu vết của ba ngôi tháp khác. Tuy nhiên do ảnh hưởng của chiến tranh mà hiện nay chỉ còn lại 1 ngôi.

Tòa tháp được xây dựng dựa theo lối kiến trúc đặc trưng của người Chăm. Với lòng tháp rỗng tới đỉnh, cửa tháp quay về phía đông, mặt bên ngoài có rất nhiều gờ, trụ, đấu. Trên đỉnh các trụ thường trang trí  bằng gạch với hoa văn hình vòm trông giống như đặt một chiếc tháp nhỏ đặt lên một tháp lớn vậy.

Khu vực Tháp chính

Tượng bà Po Nagar

Tháp thờ chính của dãy phía trước khá lớn và cao khoảng 23 mét. Một kiệt tác về nghệ thuật điêu khắc của cư dân Chămpa cổ. Đây là sự kết hợp nhuần nhuyễn, hài hòa giữa kỹ thuật tượng tròn và kỹ thuật chạm nổi. Bên trong tháp khá tối và lạnh. Phía cuối tháp có một bệ thờ bằng đá ở ngay dưới tượng Bà Po Nagar mười cánh tay. Hai bàn tay ở dưới đặt lên trên hai đầu gối, các bàn tay còn lại sẽ cầm những vât dụng như đoản kiếm, mũi tên, chùy, cây lao ở bên phải và chuông, đĩa, cung, tù và ở bên trái

Tượng bà Po Nagar

Xung quanh di tích hiện nay còn có một số tượng người, tượng thú… Trên đỉnh tháp là tượng thần Shiva cưỡi ngưu thần Nandin, cùng các tượng linh vật khác như thiên nga, dê, voi,… Mặt ngoài tháp được trang trí với những hình điêu khắc như vũ công, người chèo thuyền, xay gạo, đi săn…

Ý nghĩa Tháp Bà Ponagar

Suốt quá trình tồn tại và phát triển, người Chămpa đã để lại những di sản văn hóa khổng lồ. Văn hoá Chămpa có ý nghĩa to lớn cả về vật chất và tinh thần dọc dải đất miền Trung. Tháp Ponagar chính là một thành tựu tiêu biểu nhất về nghệ thuật xây dựng kiến trúc đền tháp, nghệ thuật điêu khắc, bia ký và tôn giáo, tín ngưỡng, một chứng tích rõ ràng cho sự ảnh hưởng lớn mạnh của Hindu giáo đối với người Chăm và sau này là người Việt.

Là một địa điểm du lịch nổi tiếng của Nha Trang. Tháp Bà Ponagar nằm gọn trên một quả đồi xinh đẹp cạnh bờ sông Cái hiền hòa. Từ xa bạn cũng có thể dễ dàng nhận ra tháp Ponagar vì hình dáng bởi lối kiến trúc vô cùng đặc biệt.