Tư tưởng ẩy, chân lí ấy là nền tảng của mọi suy nghĩ, hành động, chiến lược, chiến thuật và quyết tâm chiến đấu, chiến thắng của quân dân ta trong cuộc kháng chiến chống kẻ thù xâm lược phương Bắc. Hơn ai hết, Nguyễn Trãi thấm nhuần quan điểm tiến bộ của Nho giáo, coi dân là gốc (dân vi bản), ý dân là ý Trời. Ông cho rằng, bất cứ triều đại nào muôn tồn tại dài lâu và vững mạnh đều phải dựa vào dân, đặt mục đích yên dân lên hàng đầu bởi dân có yên thì nước mới thịnh

Nguyễn Trãi là một vị tướng và nhà thơ kiệt suất của dân tộc. Ông thể hiện được tư tưởng tiến bộ của mình trong việc nhân nghĩa. Trong "Bình Ngô đại cáo" Nguyễn Trãi từng viết "Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân/Quân điếu phạt trước lo trừ bạo". Hai câu thơ đã thể hiện được tư tưởng nhân nghĩa sâu sắc của tác giả. Và đây chính là tư tưởng nhân nghĩa có ảnh hưởng sâu sắc từ Nho giáo. Theo quan niệm của đạo Nho nhân nghĩa là mối quan hệ tốt đẹp giữa người với người trên cơ sở tình thương và đạo lí. Còn theo Nguyễn Trãi nhân nghĩa chủ yếu để yên dân. Ngay trong hai câu mở đầu tác phẩm tác giả đã đem đến nội dung mới  nhân nghĩa là yên dân trừ bạo. Hơn hết, ông khẳng định rằng đây là trọng trách cao cả của những vị tướng, vị lãnh đạo tài ba. Họ phải lo cho dân, lo cho an nguy của nhân dân, giữ nền độc lập, tự do của nước nhà. Tư tưởng này mang ý nghĩa tích cực vì nó hướng về nhân dân, vì dân, gần với truyền thống yêu nước của dân tộc ta.  Đây cũng là một tư tưởng tiến bộ vì nó vừa kế thừa tư tưởng Nho giáo (nhân nghĩa: mối quan hệ giữa người với người) và được Nguyễn Trãi nâng lên một tầm cao mới.