DÀN Ý

I/Mở bài:

-Giới thiệu tg, tp

II/Thân bài:

1. Nhan đề- Chiều tối:

-Đó là một sự cảm nhận thời gian của Bác khi rơi vào hoàn cảnh tù đày. Từ đó mà thời gian tâm trạng có độ dài gấp trăm lần thời gian vật chất -> vận dụng thi liệu phương Đông, Bác gắn kết cổ điển với hiện đại

-Ý thức về thời gian của Bác càng biểu hiện rõ nét. Lấy “Chiều tối” làm thi đề cho bài thơ, Hồ Chí Minh đã tạo nên mạch chảy có tình truyền thống trong thơ -> vẻ đẹp cổ điển

• Sự hài hòa giữa nét đẹp cổ điển và hiện đại đã được Bác khai thác ngay từ nhan đề

1. Hai câu đầu:
2. Phân tích thơ:
   -Nhà thơ vẽ ra cảnh thiên nhiên trong vùng sơn cước, chim mỏi về rừng:
   Phiên âm:

“Quyện điểu quy lâm tầm túc thụ,
Cô vân mạn mạn độ thiên không ;”
Dịch thơ:
“Chim mỏi về rừng tìm chốn ngủ
Chòm mây trôi nhẹ giữa tầng không;”

• Cổ điển:

-Những nét quen thuộc trong thi ca cổ điển: cánh chim, chòm mây, bầu trời dưới ngòi bút chấm phá của nhà thơ hiện lên bức tranh thiên nhiên với cánh chim trở lại rừng và chòm mây lẻ loi trôi lững lờ

-Nội dung thơ ngấm chất thi liệu xưa

-Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt chính là yếu tố quan trọng tạo nên nét đẹp cổ điển cho cả bài thơ
– Ngày xưa Lý Bạch từng mô tả không gian “Chúng điểu cao phi tận – Cô vân độc khứ nhàn”, và chúng ta có thể nhận ra nét quen thuộc ấy trong những câu thơ này của Hồ Chí Minh
– Dưới những bút pháp chấm phá trong đường thi, Bác đã tạo ra những sự đối lập:

• Cảm nhận không gian cũng giống như các nhà thơ xưa, tạo ra sự đối lập giữa cánh chim, chòm mây với bầu trời rộng lớn
• Những cánh chim mỏi, chòm mây côi như mang theo một nỗi niềm, tâm trạng của một người tù nơi đất khách quê người. Thế nhưng Hồ Chí Minh vẫn tỏ ra thái độ ung dung –>Bác đã hòa mình vào thiên nhiên, thần thái ấy được bộc lộ qua hai từ “mạn mạn” mang nét quen thuộc trong thơ Đường, mang một sắc thái ung dung, nhẹ nhàng
• Hiện đại:
  -Những cánh chim trong thơ cổ thường mông lung, mơ hồ:
• Ca dao: “Chim bay về núi tối rồi”
• Truyện Kiều: “Chim hôm thoi thót về rừng”
• Bà Huyện Thanh Quan: “Ngàn mai gió cuốn chim bay mỏi”
  ->Những cánh chim của Hồ Chí Minh mang theo sự khác biệt -> Cánh chim của Bác được miêu tả qua hình ảnh thơ hiện đại

-Bác đồng thời bộc lộ tâm trạng, thể hiện con người mình với một khát vọng tự do, tự tại, một vẻ đẹp tâm hồn qua cái nhìn ấm áp với thiên nhiên, một sự cảm thương với cảnh vật xung quanh, một sự ung dung, yêu đời -> Đó chính là con người có tấm lòng nhân đạo to lớn.

• Những hình ảnh quen thuộc trong thơ xưa hay đó chính là sự hài hòa giữa nét đẹp cổ điển và hiện đại trong thơ Hồ Chí Minh

1. Nghệ thuật:

-Sự kết hợp hài hòa giữa cổ điển và hiện đại trong thơ

-Sự cảm nhận không gian của nhhững nhà thơ xưa

-Sử dụng thi liệu xưa để nói lên tâm trạng của nhà thơ

-Bằng bút pháp chấm phá trong đường thi, nhà thơ đã ghi lại linh hồn của tạo vật và mở ra một không gian tâm trạng

1. Hai câu cuối:
2. Phân tích thơ:

-Hình ảnh con người lao động và bầu trời đang dần đi vào tối:

Phiên âm:

“Sơn thôn thiếu nữ ma bao túc,

Bao túc ma hoàn, lô dĩ hồng”

Dịch thơ

“Cô em xóm núi xay ngô tối,

Xay hết, lò than đã rực hồng”

• Cổ điển:

-Bút pháp gợi mà không tả cùng nghệ thuật lấy sáng tả tối trong bài thơ qua nhãn từ “hồng”

-Dùng ánh sáng để tả tối chính là nghệ thuật vô cùng đặc sắc của Bác khi đặt nhẵn từ “hồng” ở cuối bài thơ -> làm bài thơ sáng bừng lên, “hồng” chính là ánh sáng của hi vọng và niềm tin cho không gian tối của bài thơ

• Hiện đại:

-Hình ảnh cô gái xóm núi xay ngô, lò than rực hồng gợi lên một vẻ đẹp khỏe khoắn của người lao động xuất hiện trong thơ Bác -> nét mới trong thơ của Bác hay chính là một vẻ thơ hiện đại

-Bác đã hòa vào cái cảnh cực nhọc sau khi làm việc mệt mỏi, cực nhọc của người lao động. Bác cảm nhận và có sự đồng cảm

-Thơ Bác luôn có sự vận động: của cánh chim, của chòm mây, của con người lao động và ngay cả thời gian từ chiều cho đến tối, cách miêu tả từ cao đến thấp, từ xa đến gần

-Chữ “hồng” được coi là nhãn từ của bài thơ bởi: nó diễn tả thời gian vận động tự nhiên của bài thơ; nó xua tan bóng đêm, cái lạnh lẽo, tỏa hơi ấm, niềm vui

-Chữ “hồng: là ánh sáng niềm tin, lạc quan của con người trong màn đêm tối tăm. Hay chính là ý chí của con người trong hoàn cảnh nghiệt ngã

• Hình tượng thơ có sự vận động, khỏe khoắn, nhất quán, hướng từ tối đến sáng, từ buồn đến vui, từ cô đơn lẻ loi đến ấm áp. Đó là đặc điểm của bút pháp hiện đại.

1. Nghệ thuật:

-Ở bàn nguyên tác, không cần nói “tối” mà ý thơ tự nhiên nói đến, lấy động tả tĩnh, vẽ mây tả trăng, không cần sắp đặt, rất tự nhiên, tài tình

-Bằng nghệ thuật điểm nhãn lấy ánh sáng để tả bóng tối, Hồ Chí Minh đã vẽ ra bức tranh sinh hoạt của con người (cổ điển)

-Nghệ thuật miêu tả không gian bằng bút pháp chấm phá

1. Nghệ thuật của cả bài thơ:

-Thời gian tâm trạng “Chiều tối” dài qua những thi liệu xưa của người phương Đông

-Nghệ thuật cổ điển chính là nét bút chấm phá tài năng của Bác đã vẽ nên những hình ảnh thiên nhiên, cuộc sống, sự vật và cả con người lao động

-Thơ Bác luôn có sự vận động và kể cả bài “Chiều tối”, một quá trình vận động của thời gian, từ “chiều tối” (mở bài) -> “hồng” (kết bài) => nét hiện đại

-Sự cảm nhận không gian của Bác giống với những thi sĩ xưa

-Bút pháp gợi tả thiên nhiên giản dị, tự nhiên, chân thật

• Cảm nhận được vẻ đẹp vừa cổ điển vừa hiện đại của bài thơ. Bài thơ đậm sắc thái nghệ thuật cổ điển mà hiện đại

III/Kết bài:

-Cảm nhận được vẻ đẹp của tâm hồn Hồ Chí Minh: trong bất cứ tình huống nào cũng hướng về sự sống và ánh sáng, chủ nghĩa lác quan gắn liền với lòng nhân ái

-Thấy được sự kết hợp hài hòa giữa nét đẹp cổ điển và hiện đại cho mik sao vs